The Effect of The Adventures of Telemachus on Tercüme-i Telemak in the Context of Political Thought

Yıl 2023, , 533 - 551, 30.11.2023

Mustafa Enes Aktürkoğlu

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1361808

Öz

François Fenelon’s The Adventures of Telemachus reflects a silent criticism of the absolute rule that was fortified by King Louis XIV of France at the end of the 17th century and the beginning of the 18th century. The political division of Europe after the Reform Movement, along with the great wars, destroyed both the state administration and stability. Therefore, 17th and 18th century European political thinkers debated on the source of the state’s legitimacy. In this context, although Fenelon attributes the political legitimacy of the rulers to a divine origin, he considers the responsibilities of the ruler through a contractual logic. Fenelon’s contractual political thought was expressed in an allegorical expression in his work The Adventures of Telemachus.
The Adventures of Telemachus was read with interest in the Devlet-i Aliyya as a result of the dynastic policy of Sultan Selim III and Sultan Mahmud II. After the Tanzimat Edict, Ottoman dignitaries and thinkers were interested in Fenelon’s work; There may be a political contracting approach in the work. Therefore, in this article, we will try to deal with the political proposal of Fenelon’s The Adventures of Telamakhos and the translation of Yusuf Kamil Pasha’s Tercüme-i Telemak in the context of political thought.

Anahtar Kelimeler

Political Thought, François Fenelon, Yusuf Kamil Pasha's, The Adventures of Telemachus, Tercüme-i Telemak

Siyaset Düşüncesi Bağlamında Telemakhos’un Maceraları’nın Tercüme-i Telemak’a Tesiri

Öz

François Fenelon’un Telemakhos’un Maceraları isimli eseri 17. asrın sonu 18. asrın başlarında Fransa Kralı XIV. Louis’in tahkim ettiği mutlak idareye karşı sessiz bir eleştiriyi yansıtmaktadır. Avrupa’nın Reform Hareketi sonrasında siyasal bölünmüşlüğü büyük savaşlarla birlikte hem devlet idaresini hem de istikrarı ortadan kaldırmıştır. Dolayısıyla 17. ve 18. asır Avrupalı siyaset düşünürleri devletin meşruiyetinin kaynağına yönelik tartışmalar yapmıştır. Fenelon bu bağlamda hükümdarların siyasi meşruiyetini ilahi bir kökene bağlasa da, hükümdarın sorumluluklarını sözleşmeci bir mantık üzerinden düşünmektedir. Fenelon’un sözleşmeci siyaset düşüncesi Telemakhos’un Maceraları isimli eserinde alegorik bir anlatımla ifade bulmuştur.
Telemakhos’un Maceraları, Devlet-i Aliyye’de Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmud’un hanedan merkezli siyasetin bir sonucu olarak ilgiyle okunmuştur. Tanzimat Fermanı sonrasında Osmanlı ricali ve düşünürlerinin Fenelon’un eserine ilgi duymasında; eserin içinde barındırdığı siyasi sözleşmeci yaklaşım olabilir. Dolayısıyla biz bu makalemizde Fenelon’un Telamakhos’un Maceraları isimli eserinin siyasi teklifi ile Yusuf Kamil Paşa’nın çevirmiş olduğu Tercüme-i Telemak eserini siyaset düşüncesi bağlamında ele almaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Siyaset Düşüncesi, François Fenelon, Yusuf Kamil Paşa, Telemakhos'un Maceraları, Tercüme-i Telemak

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (2009). Kral devletten ulus devlete. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M. A. (2015). Sokrates’ten jakobenlere Batı’da siyasal düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aktürkoğlu, M. E. (2022). Nizam-ı Cedid’ten Tanzimat’a Osmanlı zihniyet yapısının çözümlenmesi bağlamında Batı’nın siyaset bilimi kavramlarının (özgürlük, eşitlik, vatan ve millet) dönüşümü (Yayımlanmış Doktora Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Birand, K. (1955). Aydınlanma Devri devlet felsefesinin Tanzimatta tesirleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Bloch, M. (2015). Feodal toplum. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Cyres, V. S. (1906). Francois de Fenelon. London: Methuen Company.
• Davies, N. (2011). Avrupa tarihi. (çev. Mehmet Ali Kılıçbay) Ankara: İmge Yayınları.
• Enginün, İ. (2019). Yeni türk edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e 1839-1923. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Fenelon, F. (2021). Telemakhos’un maceraları. (çev. Ziya İhsan) İstanbul: Dergah Yayınları.
• Fenelon, F. (9 Safer 1279). Tercüme-i Telemak. (çev. Yusuf Kamil Paşa) İstanbul: Tasvir-i Efkar Gazetesi Matbaası.
• Gorday, P. (2012). Francois Fenelon A Biography: The Apostle of Pure Love. Massachusetts: Paraclete Press.
• Hazard, P. (1981). Batı düşüncesindeki büyük değişme. (çev. Erol Güngör) İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan, (çev. Selim Lim) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnal, M. K. (1982). Son sadrazamlar I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kriegel, B. (2010). Klasik siyasi felsefe metinleri. (çev. Zühre İlkgelen) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçükalp, K. (2021). Klasikten moderne ve çağdaş zamanlara insan tasavvurunun dönüşümü. İ. H. Üçer (Ed.), Gerçekliğe Yeni Bir Çağrı. İstanbul: İlem Yayınları.
• Merriman, J. (2018). Rönesans’tan bugüne modern Avrupa tarihi. (çev. Şükrü Alpagut) Ankara: Say Yayınları. Mooers, C. (1997). Burjuva Avrupa’nın kuruluşu. (çev. Bahadır Sina Şener) Ankara: Dost Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2010). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özgül, M. K. (2002). Yusuf Kamil Paşa’nın Tercüme-i Telemak-ı. Erdem Dergisi, 14(40), 193-241.
• Tek, Z., Arslan T., & Zeytunlu E. (2021). Batılılaşma dönemi doğu edebiyatında Les Aventures De Télémaque, Fils D’Ulysse’in serüveni: Türkçe, Arapça ve Farsça örneği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 61(1), 234-264.
• Yusuf Kamil Paşa. (2007). Tercüme-i Telemak. (Haz. Gonca Gökalp Alpaslan) Ankara: Öncü Kitap.