Tolstoy’un Hacı Murat Romanında İnsan ve Mekân İlişkisi

Yıl 2018, , 30 - 39, 22.11.2018

Ferhat Çiftçi

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.464123

Öz

Dünya
edebiyatının önemli isimlerinden Tolstoy’un Hacı Murat romanında başkahramanın
Müslüman olması, romanı birçok açıdan merkezileştirir. Romanda Tolstoy, Hacı
Murat ile Şeyh Şamil arasındaki ihtilaftan hareketle Hacı Murat’ı Şamil’e karşı
kullanmayı ön plana çıkarırken ihanet ile vicdan arasındaki çetin gelgitleri
sorgular. Özellikle samimi bir Hristiyan olan Tolstoy’un Müslüman iki şahsiyeti
eserin merkezine yerleştirmesi, dinsel ötekileştirmelerin naif bir eleştirisi
olarak okunabilir. Diğer taraftan Kafkasya ile romanın başkarakterleri
arasındaki ilgi de özellikle 19. yüzyıl düşünürlerince belirtilen kişilik ile
mekân ilişkisini hatırlatır.  Bu eserde
Tolstoy, savaşın arka planında hayata ilişkin ortak insanî öz’ün izini sürmekte
ve okuyucuya iletmek istediği insaniliği Kafkas insanı üzerinden vermektedir.
19. yüzyılın klasik roman biçimiyle yazılan eserde, karakterler ile mekân
arasında sıkı bir özdeşlik görülür. Tolstoy, Kafkas halklarının belleklerinde taze
olan epik-mitik öğeleri de merkezi şahsiyetlerin kimi davranışlarına ekler. Savaş
gerçekliğinin ve mekân estetiğinin beraber düşünüleceği bu çalışmada
Kafkasya’ya dair roman malzemesi tartışılacak ve ulaşılan bulgular roman-mekân-insan
ilişkisi üzerinden yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tolstoy, Hacı Murat, Kafkasya, roman

Kaynakça

• Aykut, A. http://www.littera.hacettepe.edu.tr/TURKCE/21_cilt/aykut.pdf adresinden 03.09.2014 tarihinde alınmıştır.Çotuksöken, Y. (2012). Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Papatya Yayıncılık.Felski, R. (2010). Edebiyat Ne İşe Yarar? (çev. Emine Ayhan). İstanbul: Metis Yayınları. Forster, E.M. (1985). Roman Sanatı (çev. Ünal Aytür) (2. bs.). İstanbul: Adam Yayınları. Karataş, T. (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü (2. bs.). Ankara: Akçağ Yayınları. Kundera, M. (2009). Roman Sanatı (çev. Aysel Bora) (3. bs.). İstanbul: Can Yayınları. Lukács, G. (2011). Roman Kuramı (çev. Cem Soydemir) (3. bs.). İstanbul: Metis Yayınları.Moran, B. (2012). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (22. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları. Narlı, M. (2002). Romanda Zaman ve Mekân Kavramları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 5, S.7, 91-106. Potto, V. (2017). Hacı Murat: Biyografi Denemesi. (çev. Murat Topçu). Kafkasya Çalışmaları-Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Caucasian Studies (JOCAS), Y. 2, No. 4, 71-100. Stevick, P. (2010). Roman Teorisi (çev. Sevim Kantarcıoğlu) ( 3. bs.). Ankara: Akçağ Yayınları. Şengül, M. B. (2010). Romanda Mekân Kavramı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 3 / 11, 528-538. Tekin, M. (2012). Roman Sanatı Romanın Unsurları 1 (10. bs.). İstanbul: Ötüken Yayınları.Tolstoy, L.N. (2013). Hacı Murat (çev. Mazlum Beyhan) (3. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.Tolstoy, L.N. (2012). Sanat Nedir? (çev. Mazlum Beyhan) (4. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Uygur, N. (1999). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.