Demokrat Parti Döneminde Dinde Reform Tartışmaları: Müslüman Sesi Dergisi Örneği

Yıl 2018, , 51 - 64, 22.11.2018

Ahmet İşler

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.474332

Öz

Cumhuriyetin ilk yıllarında modernleşme hedefinde olan yönetici kadro,
dinin çağa uyarlanması ve millileştirilmesiyle ilgili laik ve seküler bir anlayış
doğrultusunda dini tanzim edecek faaliyetler içine girer.  Devlet eliyle yapılmak istenen dinde reform
çalışmaları çok partili siyasi hayatın başları ile Demokrat Parti iktidarında tartışılmaya
başlanır. Ezanın Türkçe okunması, Kur’an’ın öz Türkçe tercümelerinin tercih
edilmesi, ibadetlerin şeklinin değiştirilmesi, ibadethanelerin ise çağa uygun
tasarlanması gibi talepler bu dönemdeki başlıca tartışma konularıdır.

 

 1940’lı yıllardan sonra muhalefet
etme imkânı bulan dindar kesim, dinde yapılmak istenen bu reform hareketlerine
karşı çıkar. İslamcı bir karakter olarak görünen bu kesim Tek Parti Dönemi
uygulamalarına karşı milliyetçi ve muhafazakâr bir kimlik sergiler. Bu
çalışmada DP iktidarında dinde reform talep eden laik kesimlere karşı, İslam’da
reform olamayacağını savunan İzmir vaizi M. Lütfullah Baydoğan’ın çıkarttığı Müslüman
Sesi dergisinin konuya yaklaşımı ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Dinde Reform, Türkçe Kur’an

Kaynakça

• A.İbrahim. (1934). Milli Din Duygusu ve Öz Türk Din. y.y: Türkiye Matbaası.
• Akis. (1956). Y. 2, C. VI, S. 94, 25 Şubat.
• Aktay, Y. (2008). Reform, İctihad ve Tecdid Bağlamında İslâm ve Hayat, Milel ve Nihal, 5 (2), 43-73.
• Atay, H. (2002). Dinde Reform: AÜİFD, C. XL/IL S. 1, 1-26.
• Aydar, H. (2007). Türklerde Anadilde İbadet Meselesi -Cumhuriyet Dönemi-: İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 15, Yd: 200, s. 71-107.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1956). Türkiye’de Din Anlayışı. Din Yolu: C.1, S. 1, 15 Mart.
• Başgil, A. F. (1959). Dinde Reform: Dinde Reformcular, Haz. Eşref Edip. İstanbul: Sebilürreşad Neşriyatı.
• Baydoğan, M. L. (1948). Müslümanlık Nasıl Bir Dindir: Müslüman Sesi. Y.1, S.1, 17 Kasım.
• Baydoğan, M. L. (1951). Türk Gençliğine Öğütlerim: Müslüman Sesi. Y.3, S.45, 29 Haziran.
• Baydoğan, M. L. (1955). Müslümanlıkta Reform Olamaz: Müslüman Sesi. Y. 8, S. 116, 15 Aralık.
• Baydoğan, M. L. (1956a). Müslümanlıkta Reform Olamaz 3: Müslüman Sesi. Y. 8, S. 118, 15 Ocak.
• Baydoğan, M. L. (1956b). Müslümanlıkta Reform Olamaz 6: Müslüman Sesi. Y. 8, S. 121, 26 Mart.
• Baydoğan, M. L. (1956c). Kur’an ve Türkçe İbadet Meselesi II: Müslüman Sesi. Y. 8, S. 124, 13 Haziran.
• Baydoğan, M. L. (1956d). Kur’an ve Türkçe İbadet Meselesi 4: Müslüman Sesi. Y. 8, S. 126, 31 Temmuz.
• Baydoğan, M. L. (1957a). Dinimize Aykırı İnançlar 2: Müslüman Sesi. Y. 9, S. 134, 12 Şubat.
• Baydoğan, M. L. (1957b). Dinimize Aykırı İnançlar 3, Müslüman Sesi, Y. 9, S. 135, 3 Mart.
• Baydoğan, M. L. (1957c). Türkçe Kuranı Kerim Münasebetiyle: Müslüman Sesi. Y. 10, S. 148, 30 Kasım
• Baydoğan, M. L. (1957d). Türkçe Kuranı Kerim Münasebetiyle. Müslüman Sesi. Y. 10, S. 149, 16 Aralık.
• Baydoğan, M. L. (1958). Türkçe Kuranı Kerim Münasebetiyle 3: Müslüman Sesi. Y. 10, S. 150, 8 Ocak.
• Bayur, H. (1958). Kur’an Dili Üzerine Bir İnceleme: Belleten, C. XXII, S. 88, 599-605.
• Berk, H.B. (1956). İslam Dini: Din Yolu, C.1, S.10, 24 Mayıs.
• Bilgenoğlu, A. (2007). Osmanlı Devleti’nde Arap Milliyetçi Cemiyetleri. Antalya. Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
• Bora, T. (2013). Milliyetçiliğin Kara Baharı. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Cündioğlu, D. (1998). Türkçe Kur’an ve Cumhuriyet İdeolojisi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Çağlayan, E. (2018). Kemalist Ulus-Devletin İnşası. İstanbul. Açılım Kitap.
• Çağlı, Y. Z. (1959). Yeni bir reformcu daha!: Sebilürreşad. C. XII, S. 296, Ekim.
• Çantay H. B. (1958). Baltacıoğlu ve Kur’an 4: Sebülerreşad, C. XI, S. 260, Ocak.
• Davişa A. (2004). Arap Milliyetçiliği, Zaferden Umutsuzluğa. (ç. Lütfi Yalçın), İstanbu:l Literatür Yayınları.
• Din Yolu.(1956). C.1, S. 5, 19 Nisan.
• Erkilet, A. (2015). Ortadoğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Eşref Edip vd. (1959). Dinde Reformcular. İstanbul: Sebilürreşad Neşriyatı. s. 3-33.
• Eşref Edip. (1959). Âkifin Kur'an Tercemesi 5: Sebülerreşad, C. XII, S. 295, Ekim.
• Fazlur Rahman. (1993). İslam. (çev. Mehmet Dağ, Mehmet Aydın). Ankara: Selçuk Yayınları.
• Gökalp, Z. (1918). Yeni Hayat. Haz. Salim Çonoğlu. İstanbul. Ötüken Yayınları.
• Hüsrevşahi, S. H. (1987). Afgani, Hayatı ve Mücadelesi, Urvet’ul Vuska Cemaleddin Afgani Muhammed Abduh, (çev. İbrahim Aydın). İstanbul. Bir Yayıncılık. İnayet, H. (1995). Çağdaş İslami Siyasi Düşünce. (çev. Yusuf Ziya). İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2016). Türk Sosyolojisinde Temalar 1 Türkçülük İslamcılık Muhafazakârlık, İstanbul. Doğu Kitabevi Yayınları.
• Kanlıdere, A. (2005). Kadimle Cedit Arasında Musa Carullah. Hayatı-Eserleri-Fikirleri. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kara, İ. (2011). Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi 1, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kara, İ. (2014). Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karabaşoğlu, M. (2012). Kertenkele Çukuru, Milliyetçilik Dünyevileşme Kemalizm. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Karabekir K. (t.y). Paşaların Kavgası İnkılap Hareketlerimiz. (Haz. Faruk Özerengin) İstanbul: Emre Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1949). Dinsiz Diyanet: Büyük Doğu, Y. 5, S. 1, 11 Mart.
• Kıvrak, S. (1959a). Dinde Reform İsteyenler 2: Müslüman Sesi. Y. 11, S. 171, 10 Mayıs.
• Kıvrak, S. (1959b). Dinde Reform İsteyenler: Müslüman Sesi. Y. 11, S. 170, 20 Nisan.
• Miras, K. (1949). Kur’an Tercümesi Hakkında: Sebilürreşad, C. II, S. 38, Nisan.
• Müslüman Sesi. (1949). Y.1, S. 14, 14 Ağustos.
• Müslüman Sesi. (1951). Y.3, S. 45, 29 Haziran.
• Müslüman Sesi. (1952). Y.5, S. 69, 23 Aralık.
• Oğan, M. R. (1960). İslâm Dininin Hakikatleri, F. Altayın “İslâm Dini” adlı eserine reddiye: Sebilürreşad. C. 13, S. 309, Mayıs.
• Olgun, H. (2008). Reformasyon ve İslâm Reformu Tasnifleri: Milel ve Nihal, 5 (2), 9-41.
• Peyami Safa. (1957). Kur’an Tercümesi: Sebülerreşad, C. X, S. 250, Ağustos.
• Süphandağı, İ. (2018a). Batı ve İslam Arasında Oryantalizm. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları.
• Süphandağı, İ. (2018b). Dil Şiir Hakikat: Doğu-Batı Arasında İslami Dil Arayışı. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Sebilürreşad. (1961). C. XIII, S. 323, Nisan.
• Şentürk, H. (2015). Türkiye’de İslami Oluşumlar ve İslamcılık. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi. (1961). C. 5, B: 69, 17.5., O: 1.
• Topçu, N. (1959). Dinde Reform: Dinde Reformcular. Haz. Eşref Edip. İstanbul: Sebilürreşad Neşriyatı. Tunaya, Tarık Z. (1998). İslamcılık Cerayanı 3, İstanbul: Cumhuriyet Gazetesi Armağanı.
• Uyanık, M. (1997). İslam Sufizmi ve Modernizm. İslam ve Modernizm Fazlur Rahman Tecrübesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul, s. 200-214.
• Yeni İstiklal. (1961). 1 Mart.