he Non-Muslim Population in the Alaiye Sanjak According to the Cizye Register of the Tanzimat Period

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 276 - 295, 29.11.2021

Fatma Akın

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.973605

Öz

The numerical records kept until the 19th century, when censuses were carried out to determine the population directly in the Ottoman Empire, were made for tax purposes. Therefore, the exact determination of the population of the empire is possible by examining the tax records. In this sense, the poll tax registers kept exclusively for tax purposes for non-Muslims are important for the interpretation of the population. In the Tanzimat period, tax records began to be kept more frequently for a fair tax system. The poll tax registers, which was kept in Alaiye after the Tanzimat, is such a register, and actually has the characteristics of a population register since it records the entire male population. A detailed critique of the notebook will reveal the number and socio-economic status of the non-Muslim population in the Yukarı and Aşağıkilise neighborhoods in Alaiye. In addition, studies on the Muslim population in Alaiye will be completed.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Alaiye, poll tax, non-Muslim population, Tanzimat, Alaiye, poll tax, non-Muslim population

Tanzimat Dönemi Cizye Defterlerine Göre Alaiye'de Gayrimüslim Nüfus

Öz

Osmanlı İmparatorluğunda doğrudan nüfusu tespit amaçlı sayımların gerçekleştirildiği 19. yüzyıla değin tutulan sayısal kayıtlar vergi amacıyla yapılmıştır. Dolayısıyla imparatorluğun nüfusunun tam olarak tespiti vergi kayıtlarının incelenmesiyle mümkün olmaktadır. Bu anlamda gayrimüslimlere münhasıran vergi amacıyla tutulan cizye defterleri nüfusun yorumlanması açısından önem arz etmektedir. Tanzimat döneminde adil bir vergi sistemi için vergiye dair kayıtlar daha sık tutulmaya başlanmıştır. Alaiye’de Tanzimat sonrasında tutulan cizye defteri, bu türden bir defter olup aslında tüm erkek nüfusu kaydettiği için nüfus defteri özelliği taşımaktadır. Defterin detaylı bir kritiği Alaiye’de Yukarı ve Aşağıkilise mahallelerinde bulunan gayrimüslim nüfusun sayısını, sosyo-ekonomik durumlarını ortaya çıkaracaktır. Ayrıca daha önce Alaiye’de daha çok Müslüman nüfusa dair yapılan çalışmalar tamamlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Alaiye, cizye, gayrimüslim nüfus.

Kaynakça

• Kamil Kepeci Cizye Muhasebe Kalemi, KK.d 3912/113.
• Ak, M. (2014). 19. Yüzyıl Nüfus Sayımlarına Göre Alaiye Sancağı. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 32, 67-96.
• Christoff, N. B. (1944). Osmanlı İmparatorluğu’nda Cizye. Belleten, VIII, 32, 599-652.
• Dinç, G. (2017). Tanzimat Dönemi Cizye Defterlerine Göre Antalya Gayrimüslimleri. Mediterranean Journal of Humanities, VII, 2, 159-181.
• Gölen, Z. (2003). 1267(1851) Cizye Nizamnamesi. Belgeler, XXIV, 28, 41-51.
• İnalcık, H. (1993). Cizye. TDV İslam Ansiklopedisi, 8, 45-48.
• İnalcık, H. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1, İstanbul: Eren Yayınları.
• Karpat, K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özel, O. (2001). Osmanlı Demografi Tarihi Açısından Avarız ve Cizye Defterleri. Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, DİE Yayınları, 35-50.
• Özkan, S. H. (2011). (2011). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Alaiye Sancağının İdari Yapısı ve Nüfus Durumu. TÜBAR, XXIX, 275-291.
• Şener, A. (1990). Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi. İstanbul: İşaret Yayınları.