Kentsel Yoksulluğa Ekolojik Bir Yaklaşım

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 16, 123 - 154, 31.05.2015

Selim Kılıç

Öz

Yoksulluk günümüzde sadece gelişmekte olan ülkelerin
değil, bilinenin aksine ulaşım olanakları sayesinde artık bütün ülkelerin
sorunu haline gelmiştir. Yoksulluğun küresel bir sorun oluşu genel olarak kabul
görmesine karşın, yoksulluk algısı farklı olabilmektedir. Bu nedenle üzerinde
kolaylıkla uzlaşma sağlanan bir yoksulluk tanımı yoktur. Bunun nedeni yoksulluk
kavramının yere, bölgeye, kişiye göre farklı anlamlara gelecek şekilde
kullanılıyor olmasıdır. Bugün bu kargaşayı ortadan kaldırmak amacıyla mutlak,
göreli ve insani olmak üzere üç yoksulluk tipinden söz edilmektedir. Yoksulluğun
kaynağı her ülkenin ya da bölgenin kendi koşullarına bağlı olarak çok çeşitli
nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Bu nedenler bir biriyle iç içe geçmiş
olmakla birlikte sorun ekonomik, siyasal, sosyal, kültürel, ekolojik nedenler
başlığı altında toplanabilir. Yoksulluğun nedenleri konusunda üretim
yetersizliği, paylaşım sorunları gibi daha çok ekonomik nedenler ön plana
çıkmaktadır. Oysa bunun dışındaki unsurların da yoksullukla doğrudan ilişkili
olduğu bilinmektedir. Çevre ve yoksulluk konusu literatürde üzerinde fazla
durulmayan konulardan biridir. Buna karşın yoksulluk ile çevre sorunları
arasında genellikle doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. Özellikle kent
yoksullarının çevre açıdan sorunlu yerlerde yaşamaları, bu ilişkinin tipik bir
göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Kentleşme, Küreselleşme, Çevre Sorunları, Konut Politikası

An Ecological Approach to Urban Poverty

Öz

Poverty is not only a problem for developing countries
but also a problem for the developed ones due to the advancement of
transportation means. Although it is generally agreed that poverty is a global
problem, the perceptions of people about poverty are different from each
other.  Therefore there is not any
generally agreed definition of poverty. The concept of poverty is used in
different meanings according to location, region and individual.  For the convenience of the usage of the term,
three types of poverty is mentioned: absolute poverty, relative poverty and
humanitarian poverty. The causes of poverty differ according to the conditions
of the country or region. Although economic, political, social, cultural and
ecological causes for poverty can be mentioned, these causes are
interrelated.  Economic causes of poverty
such as insufficiency of production, problem of distribution are usually
brought to the fore. However, other factors are also directly related to
poverty. Environment and poverty relationship is rarely dealt with in the
literature. However, there is a direct relationship between poverty and
environmental problems. It is a typical indicator of this relationship is that
urban poor’s live in places which are problematic in terms of environment.

Anahtar Kelimeler

Poverty, Urbanisation, Globalisation, Urban Issues, Housing Policies

Kaynakça

• Akın, F. (2004), “Küreselleşme, Kuzey-Güney ve Yoksulluk”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6/2, s.81-94.
• Arpacıoğlu, Ö. ve Yıldırım, M. (2011), “Dünyada ve Türkiye’de Yoksulluğun Analizi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, s.60-76.
• Aydemir, S. E. (2004), “Planlama ve Planlamanın Evrimi”, Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, (Edit: Şinasi Aydemir), Akademi Kitabevi, Trabzon.
• Bacak, B.; Dönmez Kara, C. Ö. (2009), “Küresel Yoksulluğun Önlenmesinde Sendikaların Rolü”, Yönetim Bilimleri Dergisi 7: 2, s.83-98.
• BİB(Bayındırlık ve İskân Bakanlığı) (2009), Kentleşme Şurası, Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Komisyonu Raporu, Nisan, Ankara.
• BM UNEP (2005), Akdeniz Eylem Planı, Akdeniz Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi, Akdeniz Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesi’nin Korunması Sözleşmesi ve Protokolleri Taraflarının 14. Olağan Toplantısı, 27 Haziran, Atina.
• Çeken, H.; Ökten, Ş.; Ateşoğlu, L. (2008), “Eşitsizliği Derinleştiren Bir Süreç Olarak Küreselleşme ve Yoksulluk”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, s.79-95.
• Çondur, F. ve Cömertler, N. (2010), “Çevre Kirliliği ve Yoksulluk İlişkisi: Büyük Menderes Havzası Örneği”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, s.65-72.
• ÇSKTP (2003), Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Tematik Paneli, Vizyon ve Öngörü Raporu, http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/csk/CSK_son_surum.pdf, 21.08.2014.
• DPT (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013, Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele, Özel İhtisas Raporu, Ankara.
• Görer, N. (2002), “Kentsel İçmesuyu ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uygulanan Politikaların Toplumsal Bir Sonucu: Su Yoksulluğu/Yoksunluğu”, Kentleşme, Göç ve Yoksulluk, 7. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, (Edit: Ahmet Alpay Dikmen), İmaj Yayınları, Ankara, s.313-340.
• Gündoğan, N. (2008), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele”, Ankara Sanayi Odası, Ocak-Şubat, s.42-56.
• Hatun, Ş. (2002), Yoksulluk ve Çocuklar Üzerine Etkileri, Çocuk Hakları Sözleşmesinin 13. Yılında, Türk Tabipler Birliği, Ankara.
• KB (Kalkınma Bakanlığı), Rio’dan Rio’ya: Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu, Taslak Metin, Ankara.
• Keleş, R. (2010), Kentleşme Politikası, İmge Yayınları, Ankara.
• Kılıç, S. (2008), “Küresel İklim Değişikliği Sürecinde Su Yönetimi”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Dergisi, S:39, s.161-186.
• Kılıç, S. (2013), “Çevre Sorunları ve Yoksulluk”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C: 5, S: 1, s.9-20.
• Kıvılcım, Z. (2009), “İnsan Hakları ve Karşı Hegemonya” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, S: 1-2, s.217-240.
• Konuk, O. ve Bayram, A. K. (20009), “İmansızlaştırılmış Yoksulluk: Yoksulluk, Bilim ve Etik”, Civilacademy, C: 7, S: 1, Bahar, s.15-26.
• Leba, R. (2001), “Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk”, Mevzuat Dergisi, Yıl: 4, S: 43, http://www.mevzuatdergisi.com/2001/07a/02.htm, 07.08.2014.
• Mcneill John R. (2005), Blue Planet, Die Geschichte der Umwelt im 20. Jahrhundert, bpb, Bonn.
• Ortaş, İ. (2008), Dünya Açlığa Doğru Sürükleniyor, İndigo Dergisi, http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/prof_ortas32.htm, 27.08.2014.
• Özdek, Y. (2002), “Küresel Yoksulluk ve Küresel Şiddet Kıskacında İnsan Hakları”, Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları (Editör: Yasemin ÖZDEK), TODAİE, Ankara, s.1-44.
• Özden, K. ve Özmat, M. (2014), “Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları”, İdeal Kent, Kent ve Politika, S:12, Nisan, s.60-87.
• Öztürk, M. (2011), “Hekimbaşı Çöp Depolama Alanında 39 Vatandaşımız Nasıl Öldü”, http://www.haberx.com/hekimbasi_cop_depolamada_39_vatandasiz_nasil_oldu(19,w,8279,907).aspx, 20.08.2014.
• Pala, M. (2014), “Çöp Deyip Geçme”, http://www.mustafapala.com/2013/08/cop-deyip-gecme.html, 20.08.2014.
• Sapancalı, F. (2001), “Yeni Dünya Düzeni ve Küresel Yoksulluk”, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Dergisi, C:3, S: 2, s.115-140.
• Sipahi, E. B. (2006 ) “Yoksulluğun Küreselleşmesi ve Kentsel Yoksulluk: Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla Konya Örneğinde Yoksulluk”, S.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S: 11, s.173-189.
• SON DEVİR (2011), “Bhopal Faciası”, http://www.sondevir.com/haftasonu /36414/bhopal-faciasi.html, 20.08.2014.
• Şenkal, A. (2005), Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Taş, H. Y. ve Özcan, S. (2012), “Türkiye’de ve Dünya’da Yoksulluk Üzerine Bir Araştırma”, Session 3D, Büyüme ve Gelişme III, International Conference On Eurasian Economies 2012, s.423-430.
• Tek Gıda-İş Sendikası (2014), Mısırda Yakıt ve Ekmek Ayaklanması, http://www.tekgida.org.tr/Oku/9085/Misirda-Yakit-Ve-ekmek-Ayaklanmasi, 27.08.2014.
• Tireli, M. (2009), Küreselleşme ve Yoksulluk: Birleşmiş Milletler (UNDP) ve Dünya Bankası Göstergeleri Işığında Bir Analiz, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• TopuZ, S. K. (2009), “Türkiye’de Sosyal Devlet Harcamalarının Genel Eğilimi: 2001–2009 Yılları Arasında Yapılan Eğitim, Sağlık ve Sosyal Koruma Harcamaları”, Alternatif Politika, C:1, S: 1, s.115-136.
• Uluocak, G. P. ve Çoban, A. İ. (2011), “Uluslararası Yardımların “İnsani” Boyutu: Küresel Yoksulluğun Azaltılmasına Yönelik Yardımların İnsan Hakları Perspektifinden Değerlendirilmesi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C: 8, S: 2, s.208-227.
• Zengin, H. S. (2014), “Kentsel Siyasetin Öteki Yüzü”, İdeal Kent, Kent ve Politika, S:12, Nisan, s.88-102.