'Re-thinking Squatter Houses with Wacquant; Social and Spatial Transformation in the Spaces of Hope

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 26, 278 - 315, 14.05.2019

Ferhat Arık

https://doi.org/10.31198/idealkent.457471

Cited By: 2

Öz

In the aftermath
of the Second World War, structural, economic and political changes took place
in almost all over the world. As a result, neighborhoods whose name and nature
vary from country to country and have the lowest level of urban space hierarchy
have emerged. As a necessary outcome of a series of structural transformations,
unavoidable rise of the squatter houses in the cities has been carried to this
day in Turkey. This study includes a positioning of the “Squatter Houses” in
connection with the research of Loic Wacquant. The aim of the study is to
understand the formation processes and basic dynamics of urban poverty in the
light of political and economic transformations. Through this research; The migration process of migrants
from rural to urban areas, the construction of squatter houses as spaces of
hope, class positions, migrants’ social, spatial and cultural transformations
are touched upon from the viewpoint of squatters. In this study, in which qualitative research technique
was used, in-depth interviews were conducted with 30 people. The data
are analyzed by MAXQDA 11 program. According to
the results obtained, the “marginals” of the city meet on the common ground of
poverty, depending on historical, social and political conditions. Yet, it has
significant differences from country to country. Squatter houses, in
Turkey, has become a spatial manifestation of migrants’ adaptation to the city
in their eyes. Solidarity networks and favoring
someone because of being from the same place were the most important factors in
the construction of the squatter houses, which is the first step towards
adaptation to the city, and in the economic initiatives that guarantee their
existence in the city. For squatters, living in apartments is the most
important goal. As a result of the urban renewal
processes, squatters reached their targets. On the one hand, they had to face
the cultural and social consequences that they did not expect and desire, while
becoming the middle class of the city.

Anahtar Kelimeler

Urban Outcasts, Migration, Squatter House, Spaces of Hope, Urban Transformation

Gecekonduyu Wacquant’la Düşünmek: Umut Mekânlarında Toplumsal ve Mekânsal Dönüşüm

Öz

Özellikle ikinci
dünya savaşı sonrasında neredeyse bütün dünyada yapısal, ekonomik ve politik değişimler
neticesinde adı ve niteliği ülkeden ülkeye değişen, kentsel mekânın en alt
hiyerarşisinde kalan mahalleler ortaya çıkmıştır. Türkiye’de gecekondular; bir
dizi yapısal dönüşüm neticesinde sürecin zorunlu bir sonucu olarak kentlerdeki
önlenemez yükselişini günümüze kadar taşımıştır. Bu çalışma, Loic Wacquant’ın araştırmalarıyla
bağlantılı olarak “Gecekonduların” bir konumlandırmasını içermektedir.
Çalışmanın amacı; kent yoksulluğunun oluşum süreçlerini ve temel dinamiklerini
politik ve ekonomik dönüşümler ışığında anlamaya çalışmaktır. Bu doğrultuda
yapılan araştırma ile; göçmenlerin kırdan kente göç süreci, umut mekânı olarak
gecekonduların inşası, sınıfsal pozisyonları, göçmenlerin toplumsal, mekânsal
ve kültürel dönüşümleri gecekondulular gözünden ele alınmıştır. Nitel araştırma
tekniğinin kullanıldığı çalışmada, 30 kişi ile derinlemesine görüşmeler
yapılmıştır. Veriler MAXQDA 11 programı aracılığı ile analiz edilmiştir. Elde
edilen sonuçlara göre; tarihsel, toplumsal ve politik şartlara bağlı olarak
kentin “marjinalleri” yoksulluk ortak paydasında buluşsa da ülkeden ülkeye
önemli farklar göstermektedir. Türkiye’de gecekondular göçmen açısından kente
tutunmanın mekânsal tezahürü olmuştur. Dayanışma ağları ve hemşerilik kente
tutunmanın ilk adımı olan gecekonduların inşasında ve kentte var olabilmelerini
sağlayan ekonomik girişimlerde en önemli etken olmuştur. Gecekondulular için
apartmanlarda yaşama en önemli hedeftir. Kentsel dönüşüm süreçleri neticesinde
hedeflerine ulaşan gecekondulular bir yandan kentin orta sınıfları haline
gelirken bir yandan beklemedikleri ve arzu etmedikleri kültürel ve toplumsal
sonuçlarla yüzleşmek durumunda kalmışlardır.

 

Anahtar Kelimeler

Kent Paryaları, Göç, Gecekondu, Umut Mekanları, Kentsel Dönüşüm

Kaynakça

• Akşit, B. (1985). Köy, kasaba ve kentlerde toplumsal değişme. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Akşit, B. (1998). İçgöçlerin nesnel ve öznel toplumsal tarihi üzerine gözlemler: Köy tarafından bir bakış. Türkiye’de iç göç konferansı bildiriler kitabı içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Arlı, A. Göker, E. (2014). Kent sosyolojisini Bourdieu ve Wacquant ile düşünmek. Cogito Dergisi, 76: 121-138. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
• Castells, M. (1977). The urban question; A Marxist Aproach, Londan: Edward Arnold
• Creswell, J.W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün; S.B. Demir Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Drakakis-Smith, D.W. (1976). Slums And Squatters in Ankara, 1976, Liverpool: The Town Planning Review.
• Erder, S. (1996). İstanbul’da bir kent kondu; Ümraniye. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Erder, S. (2006). Refah toplumunda getto. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erman, T. (2016). Mış gibi site; Ankara’da bir TOKİ-gecekondu dönüşüm sitesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gökçe, B. (1971). Gecekondu gençliği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Gökçe, B. (1993). Gecekondularda aileler arası geleneksel dayanışmanın çağdaş organizasyonlara dönüşümü. Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları.
• Güngör, N., Şahin, B. (2007). Kentsel dönüşüm projesi kapsamındaki hacılar mahallesinde yaşayanların bu projeye bakışları. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 24/1, 83-106.
• Hart, W.M.C. (1969). Zeytinburnu gecekondu bölgesi (N. Saran, Çev.). İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Harvey, D. (2016). Kent deneyimi (E. Soğancılar, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M.M. (2013). Nöbetleşe yoksulluk, Sultanbeyli örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
• İmar ve İskân Bakanlığı Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi (1964). 13 Büyük şehirde gecekondu. Ankara: Gecekondu ön çalışmaları 7.
• Karpat, H.K. (2003). Türkiye’de toplumsal dönüşüm (A. Sönmez, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kartal, S. K. (1978). Kentleşme ve insan. Ankara: Doğan Basımevi.
• Keleş, R. (2012). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Keyder, Ç. ve Yenal, Z. (2013). Bildiğimiz tarımın sonu; Küresel iktidar ve köylülük. İstanbul, İletişim Yayınları
• Kongar, E. (1973). Altındağ gecekondu bölgesi: Ankara. Amme İdaresi Dergisi. 6/3, ss. 109-138.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Öğretmen, İ. (1957). Ankara’da 158 gecekondu hakkında monografi. Ankara: Ajans-Türk Matbaası.
• Sencer, Y. (1979). Türkiye’de kentleşme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sewell, G.H. (1964). Squatter settlements in Turkey: Analysis of a Social, Political, and Economic Problem. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.
• Şenyapılı, T. (1978). Bütünleşmemiş kentli nüfus sorunu. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Şenyapılı, T. (1981) Gecekondu: Çevre işçilerin mekânı. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Şenyapılı, T. (2004). Barakadan gecekonduya; Ankara’da kentsel mekânın dönüşümü: 1923-1960. İstanbul: İletişim Yayınları
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de kentleşme yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Wacquant, L. (2012). Ruh ve beden: Acemi bir boksörün defterleri (N. Ökten, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
• Wacquant, L. (2014). Marginality, ethnicity and penality in the neoliberal city: An analytic cartography. Ethnic & Racial Studies 37 (10): 1687-1711.
• Wacquant, L. (2015). Kent paryaları: İleri marjinalliğin karşılaştırmalı sosyolojisi (M. Doğan, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
• Yasa, İ. (1966). Ankara’da gecekondu aileleri. Ankara: Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Yörükan, T. (2006). Gecekondular ve gecekondu bölgelerinin sosyo-kültürel özellikleri. 3. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.