Neoliberalizm, Evsizliğin Yönetimi ve Evsizlerin Hayatta Kalma Stratejileri

Yıl 2020, Sayı: Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, 1339 - 1378, 01.12.2020

Yüksel Bekaroğlu Doğan

Öz

Bu çalışmada küreselleşmekte olan İstanbul’un prestij sokaklarının da yer aldığı Beyoğlu bölgesi örneğinde evsizlikle ilgili sosyal politikasızlığın nedenleri ile evsizlerin bu politik tutum karşısında geliştirmiş oldukları gündelik yaşam stratejileri ilişkisel biçimde analiz edilmiştir. Çalışmada nitel araştırma tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile hem evsizler hem de uzman/önderlerle görüşülmüş, bulguların analizinde ise fenomenolojik-yorumcu analiz yöntemi kullanılmıştır.
Görüşme yapılan kamu kurumu önderlerinin evsiz insanı “özgür, sistemi ve sorumluluk almayı reddeden, sokak tercihinde bulunan” dolayısıyla kendi eylemleri ve sonuçlarından mesul bireyler olarak tanımlamaları/inşa etmeleri evsizlikle ilgili sosyal politikaların ihmal edilmesiyle sonuçlanmaktadır. Evsizliğe karşı bu edilgen tutumun yanı sıra kent yönetimleri aynı zamanda formel ve enformel uygulamalar yoluyla kentsel-kamusal alanın evsizler tarafından kullanımını da kısıtlamaktadırlar.
Katılımcılar yapmış oldukları evsiz tanımı ile bir yandan sosyal problemlerin kişisel başarısızlıklara dönüştürüldüğü neoliberal sosyal politika söylemini üretirken bir yandan da küresel kent yarışına uygun olarak kentin prestij sokaklarını üst sınıflar ve küresel aktörler için arındırmak suretiyle evsizlerin yegane alternatifi olan sokakların kullanımını sınırlamaktadırlar.
Evsizler ise sürekli bir barınak hizmetinin bile olmadığı bir kentte, ilk evsiz kalınan günlerden itibaren sokakta yaşama ile ilgili olarak bazı stratejiler geliştirerek, kendilerine karşı yapılandırılmış kentsel/kamusal mekânı ve sosyal politikasızlık dolayımıyla çizilen yapısal sınırları geliştirmiş oldukları stratejilerle yeniden yorumlamakta ve şekillendirmektedirler.

Anahtar Kelimeler

evsizlik, sosyal politika ve sosyal hizmet, Neoliberalizm

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

Bu çalışma “İstanbul’da Evsizliğin Sosyal Hizmet Perspektifinden Analizi (Beyoğlu Örneği)” başlıklı ve TÜBİTAK tarafından desteklenen doktora tezinin bir kısmı kullanılarak üretilmiştir.

Neoliberalism, Governance of Homelessness and Survive Strategies of Homeless People

Öz

This article analyses the reasons of the lack of politics of homelessness in relation to strategies that homeless people develop against this political omittance, in the example of Beyoglu district of globalizing Istanbul. The findings of this research are based on semi-structured interviews conducted with homeless people and phenomenological-interpretative analysis of these interviews.
The leaders of some public institutions consider homeless people as ‘free, irresponsible, and preferring to live in the street’, and this reflect the homo-autonomous man of neoliberal ideology which definitely play a role in the lack of politics of homelessness. This kind of definition of homeless people results in deprivation of even the most urgent social services such as shelter. Nonetheless, homeless people develop strategies from the beginning of the first days of homelessness in the city in which even a permanent shelter service for homeless people does not exist. People who experience homelessness for the first time generally adopt the strategies developed by experienced homeless people. In other words, ‘free and autonomous man’ of neoliberal ideology, i.e. homeless people, reinterpret and reshape public and urban space and the structural boundaries drawn by the lack of politics of homelessness which are direct results of neoliberal politics.

Anahtar Kelimeler

Homelessness, Global City, Social Politics and Social Work

Proje Numarası

Bu çalışma “İstanbul’da Evsizliğin Sosyal Hizmet Perspektifinden Analizi (Beyoğlu Örneği)” başlıklı ve TÜBİTAK tarafından desteklenen doktora tezinin bir kısmı kullanılarak üretilmiştir.

Kaynakça

• Akbaş, E. (2014). Sosyal çalışmada çağdaş eleştirel perspektifler. Ankara: SABEV Yayınları.
• Aksu, C. (2015). Neoliberal toplumda öznellik. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 66-89.
• Arnold, K. (2004). Homelessness, citizenship and Identity. New York: State University Press of New York.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, tüketicilik ve yeni yoksullar. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Birelma, A. (2014). Türkiye'de evsizlik: genel bir değerlendirme. P. Akkuş ve Ö. Başpınar Aktükün (Der.), Sosyal hizmet ve öteki içinde (ss. 291-326). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Brown, W. (2015). Undoing the demos: neoliberalism's stealth revolution. New York: Zone Books.
• Cronley, C. (2010). Unraveling the social construction of homelessness. Journal of Human Behavior in the Social Enviroment, 20 (2), 319-333.
• Demirel, D. (2006). Küresel eksende devletin yeni kimliği; etkin devlet. Sayıştay Dergisi, 60, 105-128.
• Evans, J. (2011). Exploring the (bio)political dimension of voluntarism and care in the city: The case of a 'low barrier' emergency shelter. Helathy & Place , 17, 24-32
• Farrugia, D., ve Gerrard, J. (2016). Academic knowledge and contemporary poverty: The Politics of homelessness research. sociology, 50 (2), 267-284.
• FEANTSA. (tarih yok) About us; what is FEANTSA. 13 Haziran 2017 tarihinde FEANTSA: www.feantsa.org/en /about-us/what-is-feantsa adresinden erişildi.
• FEANTSA. (2017, Mart). Europe and homelessness, alarming trends. 18 Eylül 2019 tarihinde FEANTSA: https://feantsa.org/download/europe-and-homelessness-alarming-trends3178124453170261721.pdf adresinden erişildi.
• Freeman, M. (2015). Neoliberal politikalar ve insan hakları. D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergis, 17(2), 165-188.
• Fitzpatrick, S. (2005). Explaning homelessness: a critical realist perspective. Housing, Theory ans Society, 22 (1), 1-17.
• Fitzpatrick, S., Hal, P., Bramley, G., Jenny, W., Watts, B., Stephans, M., Blenkinsopp, J. (2019, Mayıs). The Homelessness monitor: England 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde Crisis:https://www.crisis.org.uk/media/240419 /the_homelessness_monitor _england_2019.pdf adresinden erişildi.
• Fooks, G. ve Pantazis, C. (1999). The Criminalisation of homelessness, begging and street living, P. Kenneth ve A. Marsh (Der.), Homelessness exploring the new terrain içinde (ss. 123-160). Bristol: The Policy Press.
• Gowan, T. (2010). Hobos, hustlers and backsliders: homeless in San Francisco. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Habermas, J. (2002). Küreselleşme ve milli devletin akıbeti. İstanbul: Bakış Yayınları.
• İBB. (2017, Nisan). İstanbul büyükşehir belediyesi 2016 faaliyet raporu. 13 Haziran 2017 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi: www.ibb.istanbul/Uploads/2017/4/2016-Yili-İBB-Faaliyet-Raporu.pdf adresinden erişildi.
• İBB (2018). İBB Hizmetler, 2011 ve 2017 Faaliyet Raporları. 13 Mart 2018 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi:https://www.ibb.istanbul/SitePage/Index/176 adresinden erişildi.
• Jacobs, K., Kemeny, J., ve Manzi, T. (1999). The struggle to define homelessness: a constructivist approach, D. Clapham ve S. Hudson (Der.), homelessness: public policies and private troubles içinde (ss. 11-28). London:Cassell
• Kennett, P. (1999). Homelessness, citizenship ans social exclusion. In P. Kennett ve A. Marsh (Der.), homelessness exploring the new terrain içinde (ss. 37-60). Bristol: The Policy Press.
• Kennett, P. ve Marsh, A. (1999). Introduction, exploring the new terrain. In P. Kennett ve A. Marsh (Der.), homelessness exploring the new terrain (ss. 1-15). Bristol: The Policy Press.
• Kleinmann, M. (2011). Kriz mi? Ne krizi? Avrupa refah devletlerinde değişim, Ç. Keyder ve A. Buğra (Der.), Sosyal politika yazıları içinde (ss. 159-193). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Larner, W. (2000). Neo-liberalism: Policy, ideology, governmentality, studies in political economy, 63, 5–25.
• Lorey, I. (2013, Mayıs, 20). Yönetimsellik ve kendini güvencesizleştirme: Kültür üreticilerinin normalleştirilmesi üzerine. E-Skop, 4 . 12 Nisan 2020 tarihinde https://www.e-skop.com/skopdergi/yonetimsellik-ve-kendini- guvencesizletirme-kultur-ureticilerinin-normallestirilmesi-uzerine/1302 adresinden erişildi.
• Mallet, S., Resenthal, D., Key, D. ve Averill, R. (2010). Moving out, moving on; youngppeople's pathways in and thtough homelessness. New York: Routledge Publishing.
• May, J. (2000). Housing histories and homeless careers: A biographical approach. Housing Studies, 15(4), 613-638.
• McNaughton, C. (2008). Transitions through homelessness lives on the edge. New York: Palgrave Macmillan.
• Neale, J. (1997). Homelessness and theory reconsidered. Housing Studies, 12(1), 47-61.
• Ören, E. (2015). Neoliberal yönetimsellik, çalışma ilişkileri ve "girişimci özne". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29 (1), 155-169.
• Özkazanç, A. (2009). Toplumsal vatandaşlık ve neo-liberalizm sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 (1), 247-274.
• Pleace, N. (2000). The new consensus, the old consensus, and the porvision of services for people sleeping rough. Housing Studies. 15 (4), 581-594.
• Read, J. (2012). Homo economicus’un bir soykütüğü: Neoliberalizm ve öznelliğin üretimi, Cogito, 70-71, 83-95
• Serme-Morin, C. (2017). Homelessness in Europe: Increases in homelessness. 23 Eylül 2017 tarihinde The magazin of FEANTSA:https://www.feantsa.org/ download/increases-in- homelessness4974810376875636190.pdf adresinden erişildi.
• Stonehouse, D., Threlkeld, G. ve Farmer, J. (2015). 'Housing risk' and the neoliberal discourse of responsibilisation in Victoria. Critical Social Policy , 35 (3), 393-413.
• Scruton, R. (1996). The eclipse of listening. The New Criterion, 15(3), 5-13.
• Somerville, P. (2011). Theorising homelessness. Losing and finding a home. 11 Haziran 2016 tarihinde homeless instoke: https://homelessinstoke.files.wordpress.com/2011/07/theorising-homelessness -somerville-final- hsa-paper.pdf adresinden erilişdi.
• Speak, S. ve Tipple, G. (2004). Housing and homelessness in developing nations. D. Levinson (Der.) Encyclopedia of homelessness içinde (ss. 270-277). London: Sage Publications.
• United Nations Centre for human settlements. (1996). An urbanizing world: Global report on human settlements. Oxford: Oxford University Press.