Mekansal Plan Değişikliklerinin Kentsel Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi: Ankara Çankaya Örneği

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 32, 327 - 354, 31.05.2021

İrem Akkaya Büyükcivelek , Cigdem Varol

https://doi.org/10.31198/idealkent.841456

Cited By: 1

Öz

Kenti yönetenlerin temel amacının kentlilerin yaşam kalitesini artırmak olduğu üzerine ortaklaşmak olanaklıdır. Ancak yaşam pratiklerimiz kentsel müdahalelerin her zaman kentlilerin yaşam kalitesini arttırıcı etki yapmadığını, kimi müdahalelerin yaşayanların yaşam kalitesini düşürücü etkiler yarattığını kanıtlar niteliktedir. Deneyimlerin oluşturduğu bu varsayımdan yola çıkan çalışma “kentsel mekansal müdahalelerin kentlilerin yaşam kalitesine etkisinin ne olduğunu” ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışma iki farklı kuramsal yaklaşım üzerinden ilerlemiştir. İlk olarak kentleşme sürecinin önemli bir bileşeni olarak kentsel müdahaleler konusu tartışılmış, sonrasında ise yaşam kalitesi kavramı ve kentsel yaşam kalitesi tartışmaları ele alınmıştır. Kentsel yaşam kalitesine yönelik çalışmanın ikinci bölümü kapsamında ise; yaşam kalitesi bileşenleri, kente ve mekana ilişkin geliştirilen göstergeler ve göstergelerin değişen bağlamlara göre farklılaşması ele alınmıştır. Kuramsal yaklaşımların alan çalışması ile değerlendirilmesinin amaçlandığı üçüncü bölümde, Ankara ili Çankaya ilçesinde karar alma yetkisi olan farklı aktörlerce yapılan kentsel mekansal müdahalelerin yaşam kalitesine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda Çankaya İlçesinde mekansal müdahale içeren plan değişiklikleri incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise, alan çalışması sonucunda tespit edilen bulgular ortaya konmuş ve kentsel yaşam kalitesini artırmaya yönelik başarılı ve etkili politikaların oluşturulması için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kentsel yaşam kalitesi, mekânsal plan değişiklikleri, kentsel mekânsal müdahale, Ankara- Çankaya

The Effects of Spatial Plan Revisions on Urban Quality of Life: The Case of Ankara Çankaya

Öz

It is possible to agree that the main purpose of those who manage the city is to increase the quality of life of the citizens. However, our life practices prove that urban interventions do not always increase the quality of life of the city dwellers, and even some interventions reduce the quality of life of the concerned population. Based on this assumption, the study aimed to reveal “the effect of urban spatial interventions on the quality of life of the citizens”. The study progressed through two different theoretical approaches. First, the issue of urban interventions, as an important component of the urbanization process, was discussed and then the concept of quality of life is discussed with special emphasis on its urban aspect. The second part of the study focused on urban life quality and tried to reveal its components and indicators. The difference among indicators according to varying contexts are discussed in detail. In the third part, theoretical approaches are evaluated with the case study. The effect of urban spatial interventions performed by different actors with decision making authority in Çankaya district of Ankara province on the quality of life is analyzed. In the same vein, plan revisions that cover direct spatial interventions were examined. The conclusion part covered the findings revealed out of the case study and suggestions were made for the creation of successful and effective policies to increase the quality of urban life.

Anahtar Kelimeler

Urban quality of life, spatial plan revisions, urban spatial intervention, Ankara- Çankaya

Kaynakça

• Abbate, R., Gıambalvo, O. ve Milito, A.M. (2001). Service and life quality: The case of Palermo. Social Indicators Reserach, 54, 275-308.
• Andrews, C.J. (2001). Analyzing quality of place. Environment and Planning B: Planning and Design, 28, 201-217.
• Avrupa Birliği ve Avrupa İstatistik Ofisi. (2004). Urban audit methodological handbook. Luxembourg. (2020, 1 Aralık) https://ec.europa.eu/eurostat/ramon/statmanuals/files/KS-BD-04-002-EN.pdf adresinden erişilmiştir.
• BİB. (2008). Kentsel göstergeler kılavuzu. Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü Yayını.
• Castells, M. (1997). Kent, sınıf, iktidar. (Asuman Erendil, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Cheung, C. (1997). Toward a theoretically based measurement model of the good life. Journal of Genetic Psychology, 158 (2), 200–215.
• Cutter, Susan L. (1985). Rating places: A geographer’s view on quality of life. Washington, D.C: Association of American Geographers/Library of Congress.
• Demirkaya, Y. (2010). Çekmeköy’ün sosyo-ekonomik yapısı ve kentsel yaşam kalitesi, İstanbul: Çekmeköy Belediye Başkanlığı Yayını.
• Diener, E. ve Suh, E. (1997). Measuring quality of life: Economic, social and subjective indicators. Social Indicators Research, 40, 189-216.
• Dissart, J.C. ve Deller, S.C. (2000). Quality of life in the planning literature. Journal of Planning Literature, Vol.15, No.1.
• Dülger Türkoğlu, H., Bölen, F., Baran, P.K. ve Marans, R.W. (2008). İstanbul’da yaşam kalitesinin ölçülmesi. İTÜ Dergisi/a Mimarlık, Planlama, Tasarım, 7 (2), 103-113.
• Evcil Türksever, A.N. ve Atalık, G. (2001). Possibilities and limitations for the measurement of the quality of life in urban areas. Social Indicators Reserach, 53, 163-187
• Garau, C. ve Pavan V.M. (2018). Evaluating urban quality: Indicators and assessment tools for smart sustainable cities. MDPI Journal Sustainability, 10, 575.
• Ghulyan, H. (2017). Lefebvre’nin mekan kuramının yapısal ve kavramsal çerçevesine dair bir okuma. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 26, 1-29.
• Harvey, D. (1985). The urban experience. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Jeffres, L.W. ve Dobos, J. (1995). Separating people’s satisfaction with life and public perceptions of the quality of life in the environment. Social Indicators Research, 34, 181-211.
• Kamp, I.V., Leidelmeijer, K., Marsman, G. ve Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, 65, 5-18.
• Keskinok, H.Ç. (1998). Kentsel mekanın üretiminde raslantısallık sorunu üzerine. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(1-2), 91-102.
• Lefebvre, H. (2007). The production of space. (D. Nicholson Smith, Çev.). Oxford, UK: Balackwell Publishing. (1991).
• Liu, B.C. (1976). Quality of life indicators in U.S. metropolitan areas: A statistical analysis. New York: Praeger Publishers.
• Liu, B.C., Mulvey, T. ve Hsieh, C. (1986). Effects of educational expenditures on regional inequality in the social quality of life. American Journal of Economics and Sociology, 2, 131-144.
• Marans, R.W. ve Stimson, R. (2011). Chapter 1 An overview of quality of urban life. R.W. Marans ve R.Stimson (Der.). Investigating quality of urban life: Theory, methods and empirical research, Social Indicators Reserach Series 45, Springer Science + Business Media B.V.
• Marsella, A.J., Levi, L. ve Ekblad, S. (1997) The importance of including quality-of-life indices in international social and economic development activities. Applied and Preventive Psychology, 6 (2), 55–67.
• McCrea, R., Shyy, T.K. ve Stimson, R. (2006). What is the strength of the link between objective and subjective indidcators of urban quality of life?, Research in Quality of Life, 1, 79-96.
• Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği. (2017, 17 Mayıs) Resmi Gazete (Sayı: 30069). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/05/20170517-2-1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Musschenga, A.W. (1997). The relation between concepts of quality of life. Journal of Medicine Philosophy 22 (1), 11–28.
• Nakanishi, H. (2015). How does urban policy influence quality of life? the case of Canberra, Australia. Routledge Taylor&Francis Group, Policy Studies, 36 (1), 72-91.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2017). How’s life in Turkey?. OECD Publishing. (2020, 20 Kasım) http://www.oecdbetterlifeindex.org/ adresinden erişilmiştir.
• Pacione, M. (1986). Quality of life in Glasgow: An applied geographical analysis. Environment and Planning A, 8, 1499-1520.
• Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing- A social geographical perspective. Landscape And Urban Planning, 65, 19-30.
• Perloff, H. S. (1969). The quality of the urban environment: Essays on new resources in an urban age. Baltimore: Resource For The Future, The Johns Hopkins Press.
• Raphael, D., Renwick, R., Brown, I. ve Rootman, I. (1996). Quality of life indicators and health: Current status and emerging conceptions. Social Indicators Research, 39 (1), 65–88.
• Rogerson, R.J., Findlay, A.M. ve Morris, A.S. (1989). Indicators of quality of life: Some methodological issues. Environment and Planning A. 21, 1655-1666.
• Salihoğlu, T. ve Türkoğlu, H. (2019). Konut çevresi ve kentsel yaşam kalitesi. Megaron, 14 (1), 203-217.
• Santos, L.D. ve Martins, I. (2007). Monitoring urban quality of life: The porto experience. Social Indicators Research, 80, 411-425.
• Shoja, S., Salehi, S.K. ve Ansari, R. (2015). Subjective assessment of urban quality of life indices, case study: Yazd, 2011-2012. Armanshahr Architecture & Urban Development, 8 (14), 165-175.
• Smith, N. (2002). New globalism, new urbanism: Gentrifaction as global urban strategy. Antipode A Radical Journal of Geography, 34(3), 427-450.
• Soja, E. (1980). Socio-spatial dialectic. Annals of the Association of American Geographers, 70 (2), 207-225.
• Szalai, A. (1980). The meaning of comparative research on the quality of life. A. Szalai ve F. M. Andrews (Der.), In the quality of life: Comparative studies içinde (s. 7-24). London: Sage.
• Tekeli, İ. (2009). Gündelik yaşam, yaşam kalitesi ve yerellik yazıları. İlhan Tekeli Toplu Eserleri.12. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 79-141.
• Tekeli, İ., Güler, Ç., Vazioğlu, S., Algan, N. ve Dündar, A.K. (2003). Yaşam kalitesi göstergeleri: Türkiye için bir veri sistemi önerisi. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Raporları, 6.
• Tesfazghi, E.S., Martinez Martin, J. ve Verplanke, J.J. (2010). Variability of quality of life at small scales: Addis Ababa, Kirkos Sub-City. Social Indicator Research, Springer, 98, 73-88.
• Ülengin, B., Ülengin, F. ve Güvenç, Ü. (2001). A Multidimensional approach to urban quality of life: The case of İstanbul. European Journal of Operational Research, 130, 361-374.
• Veenhoven, R. (2000). The four qualities of life. Journal of Happiness Studies, 1, 1-39.
• Wish, N.B. (1986). Are we really measuring quality of life. American Journal of Economics and Sociology, 3, 343-358.
• Yakın İnan, Ö. ve Özdemir Sönmez, N. (2019). Kentsel yaşam kalitesi ölçüm yöntemlerinin geliştirilmesi. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 2, 3.
• Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) (2020, 15 Kasım) https://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Çankaya Belediyesi (2020, 15 Kasım) http://www.cankaya.bel.tr/pages/14/RAKAMLARLA-CANKAYA/ adresinden erişilmiştir.