Karayolu Trafik Güvenliği ’ne Yönelik Gerçekleştirilen Sosyal Kampanya, Denetim, İdari Cezalar ve Bireyler Üzerindeki Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 34, 1285 - 1309, 31.12.2021

Ozan Kavsıracı , Mehmet Demirbaş , Sena Tine

https://doi.org/10.31198/idealkent.1013602

Cited By: 3

Öz

Karayolu, günümüzde insanların ve eşyaların konforlu, verimli ve güvenli bir şekilde taşınmasında en çok tercih edilen ulaştırma sistemlerinden biridir. Bu nedenle trafik güvenliğinin sağlanmaması durumunda yaşanması muhtemel trafik kazaları, bireyler, toplumlar ve devletler açısından maddi ve manevi önemli kayıplara neden olmaktadır. Karayolu trafik güvenliği; insan, araç ve çevrenin etkileşimi sonucunda ortaya çıkması muhtemel sorunların önlenmesine yönelik çok sayıda kurumun dâhil olduğu, sosyal, teknik, yasal ve uygulamalı çalışmaları kapsamaktadır. Trafik güvenliğini tehlikeye düşüren ve trafik kazalarına neden olan unsurlar içerisinde insan etkisinden kaynaklanan faktörler, yüksek bir etkiye sahiptir. Bu çalışmada; karayolu trafik güvenliğini tesis etmek için uygulanan sosyal kampanyalar, denetimler, idari para cezaları ve bu uygulamaların bireyler üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu çerçevede kısa vadede; trafik denetimleri ve idari para cezaları trafik güvenliğinin sağlanmasında bireylerin davranışları üzerinde daha etkili olurken, uzun vadede bir trafik kültürü oluşturulması kapsamında sürekli tekrar eden sosyal kampanya ve kamu spotlarının daha etkili olduğunu söylemek mümkündür. Ancak her durumda karayolu trafik güvenliği uygulamalarının, bütüncül ve tüm paydaşlarla iş birliği içerisinde birbirini destekleyerek gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karayolu trafik güvenliği, trafik kazaları, sosyal kampanyalar, trafik denetimleri

Social Campain, Traffic Control, Traffic Penalties Which is implemented for Road Traffic Safety and Effections of Individuals

Öz

Highway is one of the most preferred transportation systems for people and goods to make transportation comfortable, efficient and safety. Therefore, if an accident occurs due to the absence of traffic safety, it may cause significant material and moral losses for individuals, societies, and states. Road traffic safety consist of social, technical, legal, and applied studies involving institutions for the prevention of possible problems that may arise because of the interaction of people, vehicles, and the environment. Human affect which causes traffic accidents and endanger traffic safety, is the most important impact. In this study, social campaigns, audits, fines for people violating rule at traffic applied to establish road traffic safety and the effects of these practices on individuals were researched. For this purpose, while traffic audits and fines are more effective on the behavior of individuals in ensuring traffic safety for the short term, it is possible to say that repetitive social campaigns and public spots are more effective within the scope of creating a traffic culture. In any case, road traffic safety practices should be applied holistically and in cooperation with all institutes, supporting each other.

Anahtar Kelimeler

Road traffic safety, traffic accidents, social campaigns, traffic inspections

Kaynakça

• Alat, A. (2014). Trafik kazalarının çocuklar üzerindeki etkileri ve trafik polislerinin çocukları koruyucu görevleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Polis Akademisi, Ankara.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory of mass communication. Media psychology, 3(3), 265-299. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0303_03. Bayraktaroğlu, G. ve İlter, B. (2007). Sosyal pazarlama: engeller ve öneriler. Ege Akademik Bakış, 7(1), 117-132.
• Christie, S.; Lyons, R; Dunstan, F. ve Jones, S. (2003). Are mobile speed cameras effective? a controlled before and after study. Injury Prevention. 9(4), 302–306. https://doi.org/10.1136/ip.9.4.302
• Cismaru, Lavack ve Markewich, E. (2009). Social marketing campaigns aimed at preventing drunk driving. International Marketing Review, 26(3), 402-402. https://doi.org/10.1108/02651330910960799
• Delaney, A., Lough, B., Whelan, M. ve Cameron, M. (2004). A review of mass media campaigns in road safety. 25 Ekim 2020 tarihinde https://www.monash.edu/__data/assets/pdf_file/0012/217200/A-review-of-mass-media-campaigns-in-road-safety.pdf adresinden erişildi.
• Delhomme, P., Vaa, T., Meyer, T., Goldenbeld, C., Jaermark, S., Christie, N. ve Rehnova, V. (1999). deliverable 4: evaluated road safety media campaigns: an overwiev of 265 evaluated campaigns and some meta-analysis on accidents. Status (Publıc). Gadget Project Contract No Ro-97-Sc. 2235.
• Demirci, A. ve Utkutuğ, Ç. P. (2013). Sigara ambalajı üzerindeki görsel uyarıların etkileri. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 48(1), 38-48.
• Demiröz, A. (2006). Trafik kazalarının nedenleri ve önlenmesinde halkla ilişkilerin önemi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dünya Sağlık Örgütü [DSÖ]. (2018). World health organization global status report on road safety. 25 Ekim 2020 tarihinde http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/277370/WHO-NMH-NVI-18.20-eng.pdf?ua=1 adresinden erişildi.
• Ekici, A. (2014). Trafik güvenliği kampanya modeli ve uygulaması. (Yayımlanmamış doktora tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Elvik, R. ve Christensen, P. (2007). The deterrent effect of ıncreasing fixed penalties for traffic offences: the Norwegian experience. Journal of Safety Research, 38(6), 689–695. https://doi.org/10.1016/j.jsr.2007.09.007
• Emniyet Genel Müdürlüğü. (2020). Havadan trafik denetimi gerçekleştirildi. 4 Kasım 2020 tarihinde https://www.egm.gov.tr/havadan-trafik-denetimi-gerceklestirildi adresinden erişildi.
• Evans, W. D. (2006). How social marketing works in health care. Bmj, 332(7551), 1207-1210. https://doi.org/10.1136/bmj.332.7551.1207-a
• Furan, Z. (2019). Trafik güvenliğine yönelik yürütülen sosyal sorumluluk kampanyaları: Konya örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gürel, R. (2014). Sosyal pekiştireçlerin ve model davranışlarının, çocukların ahlaki yargılarının şekillenmesindeki etkisi (Bandura örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 12(28), 101-119.
• Hoekstra, T. ve Wegman, F. (2011). Improving the effectiveness of road safety campaigns: Current and new practices. IATSS Research, 34(2), 80-86.
• İçişleri Bakanlığı. (2020). Bir yol hikayesi. 25 Ekim 2020 tarihinde https://www.icisleri.gov.tr/bir-yol-hikayesi adresinden erişildi.
• Huvarinen, Yuha; Svatkova, Elena; Oleshchenko, Elena ve Pushchina, Svetlana. (2017). Road safety audit. Transportation Research Procedia, 20(2017), 236-241. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.01.061
• İçişleri Bakanlığı. (2019). Türkiye trafik güvenliği denetimi. 4 Kasım 2021 tarihinde https://www.icisleri.gov.tr/turkiye-trafik-guvenligi-denetimi-8 adresinden erişildi.
• Karahoca, D. ve Aksöz A. M. (2019). Kişisel akıllı teknolojilerin sağlık amaçlı kullanımlarının kabulünün değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 14(2), 493-519. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14914
• Kocagöz, E. ve Dursun, Y. (2010). Algılanan davranışsal kontrol, Ajzen’in teorisinde nasıl konumlanır? alternatif model analizleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi sosyal ve ekonomik araştırmalar dergisi, 2(2010), 139-150.
• Kowalski, K., Jeznach, A. ve Tuokko, H. A. (2014). Stages of driving behavior change within the transtheoretical model (TM). Journal of safety research, 50, 17-25. https://doi.org/10.1016/j.jsr.2014.01.002
• Maloney, E. K., Lapinski, M. K. ve Witte, K. (2011). Fear appeals and persuasion: A review and update of the extended parallel process model. Social and personality psychology compass, 5(4), 206-219.
• Nelson, G. D. ve Moffit, P. B. (1988), Safety belt promotion: theory and practice. accident analysis and prevention, 20(1), 27–38
• Nichols, J. L. ve Ledingham, K. (2008). the impact of legislation, enforcement, and sanctions on safety belt use. 30 Ekim 2020 tarihinde https://www.trb.org/Publications/Blurbs/159627.aspx adresinden erişildi.
• Nunkoo, R. ve Ramkissoon, H. (2010). Gendered theory of planned behaviour and residents' support for tourism. Current issues in tourism, 13(6), 525-540.
• Paternoster, R. ve Bachman, R. (Der.) (2001). Explaining criminals and crime: essays in contemporary criminological theory. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Pérez, K., Marí-Dell’Olmo, Tobias, A., ve Borrell, C. (2007). Reducing road traffic injuries: effectiveness of speed cameras in an urban setting. American journal of public health. 97(9), 1632-1637.
• Perkins, H. W., Linkenbach, J. W., Lewis, M. A. ve Neighbors, C. (2010). Effectiveness of social norms media marketing in reducing drinking and driving: A statewide campaign. Addictive behaviors, 35(10), 866-874.
• Prochaska, J. O. ve DiClemente, C. C. (1983). Stages and processes of self-change of smoking: Toward an integrative model of change. Journal of consulting and clinical psychology. 51(3), 390–395.
• Rice, R. E. ve Atkin, C. K. (Der.). (2012). Public communication campaigns. SAGE publications.
• Sümer, N. ve Kaygısız, Ö. (2015). Türkiye’de denetleme, cezalar ve trafik güvenliği göstergeleri arasındaki ilişkiler: 2008-2012 yılları analizi. Türkiye halk sağlığı dergisi, 13(3), 193-205.
• Trafik Güvenliği Strateji Belgesi. (2021). Karayolu trafik güvenliği strateji belgesi 2021-2030. 4 Kasım 2021 tarihinde http://trafik.gov.tr/kurumlar/trafik.gov.tr/01-Haberler/03-2021/2021_2030-Karayolu-Trafik-Guvenligi-Strateji-Belgesi.pdf adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2020). Karayolu trafik kaza istatistikleri. 4 Kasım 2021 tarihinde, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Karayolu-Trafik-Kaza-Istatistikleri-2019-33628 adresinden erişildi.
• Wakefield, M. A., Loken, B. ve Hornik, R. C. (2010). Use of mass media campaigns to change health behaviour. The Lancet, 376(9748), 1261-1271.
• Wilde, G. J. (1976). Social interaction patterns in driver behavior: An introductory review. Human factors, 18(5), 477-492.
• Wood, M. (2012). Marketing social marketing, Journal of social marketing, 2(2), 94-102.
• Wundersitz, L. N., Hutchinson, T. P. ve Woolley, J. E. (2010). Best practice in road safety mass media campaigns: a literature review. Social psychology, 5, 119-186.
• Yaprak, Ş. ve Akbulut, M. A. (2019). Trafik kaza istatistikleri raporu. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Yaprak, Ş. ve Kavsıracı, O. (2021). Trafik güvenliği etki analizi raporu. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Yasak Y. ve Kılıç N. (2014). Psikolojik değerlendirme için psikoteknik değerlendirme merkezine başvuran sürücülerin trafiğe ilişkin kişilik özellikleri ve tutumları. 5. Trafik Güvenliği Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitabı, İstanbul.