Ruşen Keleş’in Çalışmasından 50 Yıl Sonra Yeniden Eski Ankara’da Bir Şehir Tipolojisi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 37, 1216 - 1245, 14.11.2022

Feray Artar

https://doi.org/10.31198/idealkent.1127003

Öz

Ruşen Keleş’in ‘Eski Ankara’ olarak tabir ettiği kentsel çekirdekte tam 52 yıl önce yaptığı saha çalışmasının sosyo-ekonomik yönden benzerini gerçekleştirme hedefini taşıyan bu araştırmada, Kale, Sakarya ve Anafartalar Mahallelerinin mevcut sosyo-ekonomik yapısı hakkında güncel bilgi sağlanmakta ve Keleş (1971)’in Eski Ankara’da Bir Şehir Tipolojisi isimli eserinde sunulan bulgular ile bugünkü bulgular karşılaştırmalı olarak analiz edilmektedir. Eski Ankara’da yaşayan hanelerin sosyal ve iktisadi özelliklerindeki değişim 1970’te hane temsilcilerine sorulan soruların 2022’te tekrar yöneltilmesi ile izlenmiştir. Keleş Ankara’nın tarihi kent merkezinin çöküntüleştiği ve bir geçiş bölgesi niteliğinde olduğu yönündeki tespitlerinin yanı sıra Batı’nın sefalet bölgelerinden farklı olarak mahalle kültürünün ve sosyo-kültürel bağların da yaşamaya devam ettiğini söylemiş ve bölgeyi tanımlamak için “yerli slum” ifadesini kullanmıştır. Sonraki yıllarda yapılan başka çalışmalar çöküntüleşmenin gerçekleşmediği yönünde bulgular sunmuş olsa da kentsel yenileme, soylulaştırma, neoliberalleşme eksenindeki müdahaleler sonucunda Keleş (1971)’in öngörüsünün gerçekleştiği ve Eski Ankara’nın “yerli slum” özelliğinin pekiştiği anlaşılmaktadır. Çalışmada bu sonucu destekleyen süreklilikler ve kopuşlar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ruşen Keleş, eski Ankara, Ankara Kalesi, eski kent merkezleri

Destekleyen Kurum

Yok

Again, A City Typology in Old Ankara 50 Years After the Study of Ruşen Keleş

Öz

In this research, which aims to carry out the socio-economic similarity of the fieldwork that Ruşen Keleş did 52 years ago in the urban core, which he refers to as 'Old Ankara', up-to-date information about the current socio-economic structure of Kale, Sakarya and Anafartalar neighbourhoods is provided and Keleş (1971)’s findings, presented the work titled A Typolo-gy of a City in Old Ankara, and today's findings are analysed comparatively. The change in the social and economic characteristics of the households living in the Old Ankara was fol-lowed by asking the questions, asked to the household representatives in 1970, again in 2022. In addition to his findings that Ankara's historical city centre has collapsed and is a transi-tional zone, Keleş said that the neighbourhood culture and socio-cultural connections contin-ue to exist, unlike the misery regions of the West, and he used the term "native slum" to describe the region. Although other studies conducted in the following years presented evi-dence that slumping did not occur, it is understood that Keleş (1971)'s prediction came true as a result of the interventions on the axis of urban renewal, gentrification and neoliberaliza-tion, and that the "local slum" characteristic of Old Ankara was reinforced. Continuities and breaks that support this result have been identified in the study.

Anahtar Kelimeler

Ruşen Keleş, old Ankara, Ankara Castle, old city centres

Kaynakça

• Akman, K. (2020). Kent meydanlarının önemi ve değişen işlevi. Akademik Düşünce Dergisi 1(1), 17-33.
• Artar, F. (2021). Girişimci Kent Olgusu Bağlamında Bir Kentsel Katılım Aracı Olarak Kent Konseyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi ABD, Kent ve Çevre Bilimleri Bilim Dalı.
• Artar, F. (2015). Bir soylulaştırma öyküsü: Ankara kalesi örneği. I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı içinde (ss. 523-541). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Artar, F. (2012). Tarihi Kent Merkezinin Toplumsal Dönüşümü: Ankara Kalesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji ABD.
• Ayten, A. M. (2004). Şehirlerin gelişimi, değişimi ve dönüşümüne yönelik müdahale biçimleri ve araçlarının yeniden düşünülmesi ve yapılandırılması: konuttan işyerine dönüşüm sürecinin Ankara – Kızılay örneğinde bir araştırma. Değişen – Dönüşen Kent ve Bölge II içinde. Ankara: TMMOB Şehir Plancıları Odası ve ODTÜ Mimarlık Şehir ve Bölge Planlama Böl.
• Bayraktar, N. (2013). Tarihe eş zamanlı tanıklık: Ulus ve Kızılay meydanlarının değişim süreci. Ankara Araştırmaları Dergisi 1(1), 20-35.
• Çetin, İ. (2012). Kentsel ayrışma ve mekânsal kümelenme biçimleri. İdealkent 7 (Eylül), 160-166.
• Efe, Y. Ş. ve Ayaz, S. (2010). Kadına yönelik aile içi şiddet ve kadınların aile içi şiddete bakışı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2010(11), 23-29.
• Erkal, F.; Kıral, Ö. ve Baykan, G. (2005). Ulus tarihi kent merkezi koruma ıslah imar planı: 1986-2006 koruma planından yenileme planına. Planlama Dergisi 4(2005), 34-50.
• Günal, İ. (2006). Ankara tarihi kent merkezinde planlama deneyimi. Planlama Dergisi 38(2006), 147-152.
• Keleş, R. (1971). Eski Ankara Bir Şehir Tipolojisi. Ankara: A.Ü. SBF Yay.
• Keleş, R. (2018). Eski Ankara Bir Şehir Tipolojisi. Ankara: İdealKent Yay.
• Madran, E.; Altan Ergut, E. ve Özgönül, N. (2005). Ulus Tarihi Kent Merkezi. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
• Nachmias, C. F. ve Nachmias, D. (1996). Research Methods in the Social Sciences. Londra: St. Martin’s Press.
• Peker, A. U. (2017). Ankara’da tarihi mimarinin sosyo-ekonomik değerlendirilimi için bakış açıları. M. Kar ve M. A. Sarıkaya (der.) Şehir Ekonomisi: Ankara Şehir Araştırmaları içinde (ss. 171-212). Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.
• Tokat, A. ve Doğan, Ç. (2018). Ankara Kalesi bölgesindeki zanaatların sürdürülebilir tasarım ve yerelleşme odaklı değerlendirmesi G. Töre Yargın, A. Karadoğaner ve D. Oğur (der.) UTAK 2018 Üçüncü Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı: Tasarım ve Umut Bildiri Kitabı içinde (ss. 45-60). Ankara: ODTÜ.
• Tuğay, O. ve Başgl, N. (2007). Önemli bir finansman kaynağı olarak kredi kartları: kredi kartlarının kart sahiplerinin harcamaları üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik Burdur ilinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12(3), 215-226.
• Tunçer, M. (2013). Ankara tarihi kent merkezi yenileme alanı koruma planı, niteliği ve iptaline ilişkin gerekçeler. Ankara Araştırmaları Dergisi 1(2), 10-34.
• Türkün Erendil, A. ve Ulusoy, Z. (2004). İronik karşılaşmalar: Kale’nin kentle ve kentin Kale’yle iki karşılaşması. G. Tunç, F. Özbay (ed.) Şehrin Zulası Ankara Kalesi içinde. İstanbul: İletişim.
• Urak, G. (2002). Kullanımda değerlendirme: Ankara Kaleiçi restorasyon / işlevsel dönüşüm uygulamaları ve Ankara halkı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 19(1), 45-62.
• Ünlüönen, K. ve Kızanlıklı, M. M. (2017). Ankara’nın turizm potansiyeli. M. Kar ve M. A. Sarıkaya (der.) Şehir Ekonomisi: Ankara Şehir Araştırmaları içinde (ss. 171-212). Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.