Hasankeyf’in Yeni Yerleşkesinde Yaşam Kalitesi Açısından Konut Memnuniyetinin Ölçülmesi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 38, 2394 - 2420, 31.12.2022

Muzaffer Bimay

https://doi.org/10.31198/idealkent.1139523

Öz

Bu makalenin amacı, yaşam kalitesi açısından konut memnuniyetinin ölçülmesine yönelik kapsamlı bir yaklaşım sunmaktır. Bu bağlamda yapılan çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Hasankeyf’in yeni yerleşkesinde ikamet eden 18 yaş üzeri 201 konut temsilcisi oluşturmaktadır. Yaşam kalitesi açısından konut memnuniyeti öznel ve nesnel göstergeler dikkate alınarak kentsel/çevresel, sosyal ve fiziksel özellikler Ortalama İndeksin Sınıflandırması kullanılarak ölçülmüştür. Elde edilen bulgulardan yola çıkarak kentte yaşayanların yeni yerleştikleri konutları fiziksel tasarım öğesi bakımından daha çok beğendikleri ve yerleştikleri konutlardan kaynaklı olarak maddi ölçütler açısından yaşam kalitelerinde eskiye göre artış olduğu, ancak konut yapı kalitesi, altyapı sorunları, hizmetlere erişim imkânları, ödeme koşulları ve konut maliyet yükü açısından konut memnuniyetsizliği ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu nedenle Hasankeyf’te yapılan yeni konutlardaki sorunların kısa sürede çözüme kavuşturulması, baraj yapımı vb. kamu politikaları nedeniyle yapılacak yeni konutların iç ve dış göstergelerle birlikte bir bütün olarak ele alınması ve konut alanlarının konut sakinlerinin ihtiyaçlarına göre uyarlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Kalitesi, Konut Memnuniyeti, Hasankeyf, Quality of Life, Housing Satisfaction

Measuring Housing Satisfaction in Terms of Qua-lity of Life in the New Settlement Area of Hasan-keyf

Öz

The purpose of this article is to present a comprehensive approach to measure housing satisfaction in terms of quality of life. In this context, the descriptive survey model, one of the quantitative research methods, was applied. The sample consists of 201 housing representatives over the age of 18 in the new area of Hasankeyf. Housing satisfaction in terms of quality of life was measured using the Average Index Classification for urban/environmental, social and physical characteristics, taking into account subjective and objective indicators. Based on the findings, it is determined that those living in the new settlement feel more settled in terms of the physical design of the houses and the quality of life compared to the past. However, dissatisfaction is also observed in terms of infrastructure issues, access to services, housing and housing cost burden in terms of payment conditions. For this reason, problems in the new houses built in Hasankeyf should be resolved in a short time. New houses that will be built due to public policies and dam construction should be considered as a whole with internal and external indicators and housing areas should be adapted to the needs of residents.

Anahtar Kelimeler

Quality of Life, Housing Satisfaction, Hasankeyf

Kaynakça

• Adriaanse, C. C. M. (2007). Measuring residential satisfaction: a residential environmental satisfaction scale (RESS). Journal of Housing and the Built Environment, 22(3).
• Aiello, A., Ardone, R. G. ve Scopelliti, M. (2010). Neighbourhood planning improvement: Physical attributes, cognitive and affective evaluation and activities in two neighbourhoods in Rome. Evaluation and Program Planning, 33(3), 264-275. doi:10.1016/j.evalprogplan.2009.10.004.
• Aksoy, U.T., Şiranlı, Y.T., ve Sanaç, K. (2010). Farklı konut üretim biçimlerinde kullanıcı memnuniyetinin karşılaştırılması: Elazığ örneği. e-Journal of New World Sciences Academy Engineering Sciences, 5(2), 273-282.
• Aktürk, E. ve Tekman, N. (2016). Konut talebi ve Erzurum kent merkezinde tüketicilerin konut edinme kararlarını etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi , 30 (2), 423-440.
• Amérigo, M. A. ve Aragonés, J. I. (1997). A Theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47-57. doi: 10.1006/jevp.1996.0038.
• Amerigo, M. ve Aragones, J.I. (1990). Residential satisfaction in council housing. Journal of Environmental Psychology, 10, 313-325.
• Ayçam İ.,Kalak M.,Yılmaz E.(2022). Eski Hasankeyf ve Yeni Hasankeyf konutlarının ekolojik mimarlık kriterleri kapsamında karşılaştırılması, Online Journal of Art and Design,10(2), 52-75.
• Bakırcı, M., (2002). Türkiye’de baraj yapımı nedeniyle yer değiştiren bir şehir: Halfeti. Coğrafya Dergisi, 0(10), 55-78.
• Bekleyen, A., ve Baylan, B.A. (2018). Diyarbakır’ın yatayda gelişen dışa kapalı konut yerleşmelerinde yaşam alanı memnuniyeti. Kent Araştırmaları Dergisi, 24(9):485-514. doi:10.31198/idealkent.441475.
• Berköz, L. (2008). İstanbul’da korunaklı tek-aile konutları: Konut kalitesi ve kullanıcı memnuniyetinin belirlenmesi. İTÜ Dergisi Seri A: Mimarlık, Planlama, Tasarım, 7 (1), 110-124.
• Berköz, L., Turk, Ş. ve Kellekcı Ö.L., (2009). Environmental quality and user satisfaction in mass housing areas: The case of Istanbul. European Planning Studies, 17 (1), 161-174. doi: 10.1080/09654310802514086
• Bimay, M. (2021). Spatıal, socıal and envıronmental effects of forced dısplacement due to dam constructıon: the case of Hasankeyf . Econharran, 5 (7) , 49-83.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2.Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
• Canter, D., ve Rees, K. (1982). A multivariate model of housing satisfaction. Applied Psychology, 31(2), 185-207. doi:10.1111/j.1464-0597.1982.tb00087.x.
• Cerci, S.(2016). Konut çevre kalitesine ilişkin memnuniyetin ölçülmesi. International Multilingual Journal of Science and Technology (IMJST) 1(4), 109-114.
• Clark, W.A.V., Deurloo, M.C. ve Dieleman, F.M. (2006). Residential mobility and neighbourhood outcomes II. Housing Studies, 21, (3), 323-342.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Demirarslan, S. (2005). Türk insanı için yapılan konutlarda yaşam kalitesinin elde edilebilmesi için gerekli faktörler. Konut Değerlendirme Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Deutschman, H. D., (1972). The residential location decision: Study of residential mobility. Socioeconomic planning Sciences, 6(4), 349-364. doi:10.1016/0038-0121(72)90011-0
• Dunstan, F., Weaver, N., Arayad, R., Bella, T., Lannonb, S., Lewısd, G. ve Palmer, S. (2005). An Observat ion tool to assist with the assessment of urban residential environments. Journal of Environmental Psychology, 25, 293-305.
• Erel, S.S., Terzioğlu, G. ve Yertutan, C. 1988. Ailelerin konuta ilişkin tercih ve beklentileri. Ev Ekonomisi Dergisi, 3(4), 32-38.
• Erol, D (1999). Konut sakinlerinin fiziksel ve toplumsal çevre algısı. Çağdaş Yerel Yönetimler, 8(1), 54-70.
• Faridah I., Izatul L. J., Nurul Afida I. J. ve Rozana R.,(2015). Measuring the quality of life in low cost residential environment. Social and Behavioral Sciences, 168, 270-279. doi:10.1016/j.sbspro.2014.10.232.
• Fleury-Bahi, G., Félonneau, M. L., ve Marchand, D. (2008). Processes of place ıdentification and residential satisfaction. Environment and Behavior, 40(5), 669-682. doi:10.1177/0013916507307461.
• Fraenkel, J.R. ve Wallen, N.E. (2006). How to desing and evaluate research in education. New York: McGaw-Hill International Edition.
• Francescato, G., Weidemann, S., Anderson, J. ve Chenoweth, R. (1974). Evaluating residents’ satisfaction in housing for low and moderate ıncome families: A multimethod approach. Illinois: Housing Research and Development University of Illinois, 3-5, 285-295.
• Galster, G.C. ve Hesser, G.W., (1981). Residential satisfaction: Residential and compositional correlates. Environment and Behavior, 13, 735-758. doi:10.1177/0013916581136006.
• Greenberg, M. R. (1999). Improving neighborhood quality: a hierarchy of needs. Housing Policy Debate, 10 (3), 601-624.
• Gültekin, A. T. (2015). Konut kullanıcılarının kentsel ve sosyal yaşam kalitesi farkındalığı : Ankara / Çayyolu-Prof . Dr . Ahmet Taner Kışlalı mahallesi örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 3(2), 165-182 doi:10.5505/jas.2015.03511.
• Gündoğdu, M., Kuru, A., Özkök, M.K., Yeler, G. ve Erşan Ş.,(2019). Yapılı çevre özellikleri ve konut-konut çevresi kullanıcı memnuniyeti etkileşimi: Kırklareli merkez örneği. MEGARON, 14(4), 579-597. doi: 10.14744/MEGARON.2019.57070
• Gür, M. (2009). Alt ve orta gelir grubuna yönelik TOKİ konutlarında kullanıcı memnuniyetinin araştırılması: Bursa örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Gür, M. ve Dostoğlu N. (2016). Bursa Doğanbey üzerinden kentsel dönüşümde yaşam kalitesinin tartışılması. MEGARON, 11(1), 89-105 doi: 10.5505/MEGARON.2016.89410.
• Güremen, L. (2016). Konut ve yerleşim alanı kullanıcı algısının memnuniyet ve tercih davranışına etkisi üzerine bir araştırmada Amasya örneği . Technological Applied Sciences , 11 (2) , 24-64 .
• Güremen, L. (2016). Konut ve yerleşim alanı kullanıcı algısının memnuniyet ve tercih davranışına etkisi üzerine bir araştırmada Amasya örneği. Technological Applied Sciences, 11(2): 24-64. doi:10.12739/NWSA.2016.11.2. 2A0093.
• Hariza, H. A. (2003). Residential satisfaction and social ıntegration in public low cost housing in malaysia. Pertanika Journal Social Science & Humanities, 11(1), 1-10.
• Hatipoğlu Ş., B. ve Tereci, A. (2021). Konut ve çevresi kavramına yaşam kalitesi bağlamındaki yaklaşımların değerlendirilmesi. İdealkent, 12 (33), 852-872. doi: 10.31198/idealkent.845251.
• Herzog, A. R. ve Rodgers W.L. (1981). The structure of subjective well-being in different age groups. Journal of Gerontology 36, 472–479.
• Hornquist, J.O. (1985). Quality of life: con-cept and assessments. Scand Journal Pub-lic Health, 18 (1), 69-79
• Howley, P.; Scott, M. ve Redmond, D. (2009). Sustainability versus Liveability: An Investigation of Neighbourhood Satisfaction. Journal of Environmental Planning and Management, 52 (6), 847-864.
• Hur, M., Nasar, J. L. ve Chun, B. (2010). Neighborhood satisfaction, physical and perceived naturalness and openness. Journal of Environmental Psychology, 30, 52–59.
• Kahana, E., Lovegreen, L., Kahana, B., ve Kahana, M. (2003). Person, environment, and person-environment fit as ınfluences on residential satisfaction of elders. Environment and Behavior, 35(3), 434-453. doi:10.1177/0013916503035003007.
• Kahraman, Z.E., ve Özdemir, S. S. (2017). Kentsel dönüşümü gündeme gelen bir alan için konut memnuniyeti araştırması: Türk-iş blokları örneği. MEGARON, 12(4): 619-634. doi: 10.5505/megaron.2017.04834
• Kahrik, A., Leetmaa, K., ve Tammaru, T. (2012). Residential decision-making and satisfaction among new suburbanites in the Tallinn urban region, Estonia. Cities, 29(1), 49-58. doi:10.1016/j.cities.2011.07.005.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karsten, L. (2007). Houing as a way of life: towards an understanding of middle-class families. Preference for an Urban Residential Location. Housing Studies, 22(1), 83–98.
• Kaylor, A.G., Woolley, M., Mowbray, C., Reischl, T.M., Gilster, M., Karb, R., … Alaimo, K. (2007). Predictors of neighborhood satisfaction. Journal of Community Practice, 14 (4), 27-50).
• Kellekci, Ö. L. ve Berköz, L. (2006a). Konut ve çevresel kalite memnuniyetini yükselten faktörler İTÜ dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 5(2),167-178.
• Kellekci, Ö. L. ve Berköz, L. (2006b). Mass housing: User satisfaction in housing and its environment Istanbul, Turkey. Europen Journal Housing Policy, 6(1), 77-99. doi:10.1080/14616710600587654.
• Lawton, M.P. ve Yaffe, S., (1980). Victimization and fear of crime in elderly public housing tenants. Journal of Gerontology, 35(5), 768-779. doi:10.1093/geronj/35.5.768.
• Lessard, J., Hicks, D., M., Snelder, T.H., Arscott, D.B., Larned, S.T., Booker, D. ve Suren, A.M. (2013). Dam design can impede adaptive management of environmental flows: a case study from the opuha dam, New Zealand. Environmental Management, 51(2), 459-473. doi:10.1007/s00267-012-9971-x.
• Li, L. H. (2009). Community attachmentand housing choice in Hong Kong. Property Management, 27(1), 42–57.
• Majid, M. Z. A. ve McCaffer, R., (1997). Assessment of Work Performance of Maintenance Contractors in Saudi Arabia. Journal of Management in Engineering, 13(5). doi:10.1061/(ASCE)0742-597X.
• Marans, R., ve Spreckelmeyer, K. (1981). Evaluating built environments: a behavioral approach. Michigan: Survey Research Center, Institute for Social Research, University of Michigan.
• Marans, R.W. ve Rodgers, W., (1975). Toward understanding of community satisfaction. (Eds)Hawley, A.ve Rock, V. Metropolitan America in Contemporary Perspectives içinde (s.299-352), New York: John Wiley and Sons,.
• Marans, R.W., (1979). The determinants of neighborhood quality: An analysis of the 1976 annual housing survey. U.S. Department of Housing and Urban Development, Housing Survey Studies, 3, U.S. Government Printing Office, Washington.
• Mohit, M. A., Ibrahim, M., ve Rashid, Y. R. (2010). Assessment of residential satisfaction in newly designed public low-cost housing in Kuala Lumpur, Malaysia. Habitat International (34), 10.
• Newman, O., (1972). Defensible space. New York: Macmillan
• Okuku, E. O., Bouillon S., Ochiewo J. ve Munyi F.(2016). The impacts of hydropower development on rural livelihood sustenance. International Journal of Water Resources Development, 32(2), 267-285. doi: 10.1080/07900627.2015.1056297.
• Perez, F., Fernandez-Mayoralas, G., Rivera, F. ve Abuin, J. (2001). Ageing in Place Predictors of the Residential Satisfaction of Elderly. Social Indicators Research, 54, 173-208. doi:10.1023/A:1010852607362
• Poff N. L., ve David D.H. (2002). How dams vary and why it matters for the emerging science of dam removal. Bioscience, 52(8), 659-738.
• Rıchter, B. D., Sandra P. ve Carmen R.(2010). Lost in development’s shadow: the downstream human consequences of dams. Water Alternatives, 3(2), 14-42.
• Salihoğlu, T. ve Türkoğlu, H. (2019). Konut Çevresi ve Kentsel Yaşam Kalitesi. MEGARON, 14 (Ek Suppl.1), 203-217. doi:10.5505/megaron.2018.06977.
• Sam, N., Bayram, N. ve Bılgel N., (2012). The perception of residential environment quality and neighbourhood attachment in a metropolitan city: A study on Bursa, Turkey, Canadian Journal of Humanities and Social Sciences, 1 (1), 22-39.
• Savasdisara, T. (1988). Residents’ satisfaction and neighborhood characteristics in japanese urban communities. Landscape and Urban Planning, 15(3-4), 201-210.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LİSREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayınları.
• Smith, K. M. (2011). The relationship between residential satisfaction, sense of community, sense of belonging and sense of place in a Western Australian urban planned community. PhD Thesis, Edith Cowan University: Faculty of Computing, Health & Science, Australia.
• Štreimikienė D. (2015). Quality of life and housing quality of life and housing. International Journal of Information and Education Technology. 5(2),140-145. doi: 10.7763/IJIET.2015.V5.491.
• Şekeroğlu, M. B. (2016). Ailelerin konut ve çevresel kalite memnuniyetine etki eden faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Aile ve Tüketici Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Terminski B. (2013). Development-induced displacement and resettlement: social problem and human rights issue. University of Geneva Research Paper No. 9, Erişim adresi: http://www.someaddress.com/full/url/.
• Thomas, D. H. L. ve Adams, W. M. (1999). Adapting to dams: agrarian change downstream of the tiga dam, Northern Nigeria. World Development, 27(6), 919-935. doi:10.1016/S0305-750X(99)00041-8.
• Türkoğlu Dülger H., Bölen F., Baran, Korça P. ve Marans, R. (2007). İstanbul’da konut alanlarında yaşam kalitesinin ölçülmesi, Mimarlık Dergisi, Dosya: Kentsel Yaşam Kalitesi.
• Türkoğlu, H. (1997). Residents’ satisfaction of housing environments: the case of Istanbul, Turkey. Landscape and Urban Planning, 39, 55–67.
• Türkoğlu, H., (1993). İstanbul'da konut bölgelerinde kullanıcıların konut ve yakın çevresinden memnuniyet derecesinin belirlenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Araştırma Fonu, İstanbul.
• Wang, D. ve Li, S. (2006). Socio-economic differentials and stated housing preferences in Guangzhou, China. Habitat International, 30, 305-326. doi:10.1016/j.habitatint.2004.02.009.
• Yamada, N., Heo, J., King, C. ve Fu, Y.Y. (2009). Life satisfaction of urban residents: Do health perception, wealth, safety, community pride and, and cultural tourism matter? 2009 ICHRIE Conference.
• Zarfl, C., Lumsdon, A. E., Berlekamp,J., Tydecks, L. ve Tockner, K. (2015). A Global boom in hydropower dam construction. Aquatic Sciences, 77(1),161–70.
• Zanuzdana, A., Khan, M. ve Kraemer, A. (2013). Housing Satisfaction Related to Health and Importance of Services in Urban Slums: Evidence from Dhaka, Bangladesh. Social Indicators Research, 112, 163-185. doi:10.1007/s11205-012-0045-5.