Mudanya Giritli Mahallesi 12 Eylül Caddesi Geleneksel Yapıların Cephe Analizi

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 42, 894 - 915, 31.01.2024

Gökben Pala Azsöz

https://doi.org/10.31198/idealkent.1362112

Öz

Mudanya, Bursa iline bağlı bir ilçe olup antik dönemden günümüze kadar önemli bir liman kenti olarak varlığını sürdürmüştür. Tarihsel değeri açısından büyük önem taşıyan bu ilçenin Giritli Mahallesi, kurulduğu dönemden beri mevcut olan ilk yerleşim yerlerinden biridir. Bölgede, Türk ve Rum halkları uzunca bir süre beraber yaşamışlardır. Bu iki kültür, bölgede sosyal ve fiziksel açıdan çeşitlilik yaratmıştır. Rumlar daha çok sahil kenarında konumlanırken, Türkler iç kısımlarda varlıklarını sürdürmüştür. Bu nedenle, sahil kesimi ile iç kesimde mimari ve çevre nitelikleri açısından farklılar gözlenmektedir. Mahalle, çeşitli dönemlere ait farklı mimari üsluplarla inşa edilmiş pek çok tarihi yapıyı barındırmaktadır. Günümüzde Mudanya ilçesinin turistik cazibe merkezlerinden biri haline gelen Giritli Mahallesi'nde, 12 Eylül Caddesi, tarihi yapıları ve denize doğru uzanan sokaklarıyla dikkat çekmektedir. Bu cadde, özgünlüğünü koruyarak ilçenin en çarpıcı caddelerinden biri haline gelmiştir. 12 Eylül Caddesi'nde yer alan tarihi yapılar, zamanın etkisine rağmen dönemin mimari üsluplarını cephelerinde başarılı bir şekilde yansıtmayı başarmışlardır. Bu çalışmada bahsi geçen ilçe, mahalle ve cadde ile ilgili literatür araştırmaları ve analizler yapılmış, ardından 12 Eylül Caddesi'nde bulunan 7 adet yapı üzerinden cephe analizi gerçekleştirilmiştir. Bu tarihi binaların cepheleri, Geç Osmanlı Mimarisi'nin yanı sıra Neoklasik, Rokoko ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı (Neoklasik Türk Üslubu) dönemlerinden de etkiler taşıyor ve her biri bu yapıların titiz tasarımlarına benzersiz unsurlar katıyor. Bu araştırma ışığında Giritli Mahallesi ve 12 Eylül Caddesi'nin tarihi değerinin korunması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılması büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cephe analizi, Giritli Mahallesi, Mudanya, 12 Eylül Caddesi.

Facade Analysis of Traditional Buildings on 12 Eylul Street in Mudanya’s Giritli Neighborhood

Öz

Mudanya, a district situated in the province of Bursa, has held significant port city status since ancient times, retaining its importance to the present day. Within this district, Giritli Neighborhood stands as one of the earliest settlements in Mudanya. Turkish and Greek people lived together in the region for a long time. These two cultures created varieties in the region socially and physically. With Greeks residing mostly in the coastal area, Turkish people predominantly lived inland. With Greeks residing mostly in the coastal area and Turkish people predominantly living inland. Therefore, different qualities can be observed in the coastal and inland areas in terms of environmental and architectural qualities. Mudanya boasts a plethora of historical structures constructed in diverse architectural styles spanning various eras. Notably, 12 Eylül Street in Giritli Neighborhood has emerged as a prominent attraction, alluring tourists with its historical edifices and scenic streets leading to the sea. Despite the inevitable passage of time, several historical buildings along 12 Eylül Street remarkably preserve their originality, prominently exhibiting distinct architectural features on their facades. This research entails a comprehensive literature review and analysis pertaining to the aforementioned district, neighborhood, and street, followed by a meticulous facade analysis of seven structures situated on 12 Eylül Street. Notably, the facades of these historical buildings exhibit influences from Late Ottoman Architecture, as well as the Neoclassical, Rococo, and the First National Architectural Movement (Neoclassical Turkish Style) periods, each contributing unique elements to the meticulous designs of these structures. In light of this research, preserving the historical value of Giritli District and 12 Eylül Street, it is of great importance to keep it alive and pass it on to future generations.

Anahtar Kelimeler

Facade analysis, Giritli Neighborhood, Mudanya, 12 Eylül Street.

Kaynakça

• Akın, B. (2015). Ayvalık evleri’nin cephe karakterinin oluşumuna etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Sanat Tarihi Dergisi, 14(2), 121-138.
• Anıktar, S. (2013). 19.yüzyıl batılaşma hareketlerinin osmanlı mimari biçimlenişe etkisi: Vallaury yapıları örneği. I. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi-Bildiriler Kitabı V, 1205-1220.
• Arquitecto (15 Haziran 2022). Decombo design combination / rokoko mimari nedir ve özellikleri nelerdir. 18 Mayıs 2023 tarihinde, https://decombo.com/rokoko-mimari-nedir/ adresinden erişildi.
• Aydoğan, G. (1994). Mudanya Giritli mahallesi geleneksel konutlarının mimarlık özellikleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Bektaş, C. (2013). Türk evi. İstanbul: YEM Yayınları.
• Çolak, S. ve Eraslan, A. (2021). Birinci ulusal mimarlık dönemi konut yapıları; İstanbul örnekleri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 16(62), 203-226.
• Eldem, S.H. (1984). Türk evi Osmanlı dönemi, Cilt I. İstanbul: Türkiye Anıt Çevra
• Ertuğrul, Z. (2007). Birinci ulusal mimarlık dönemi mimarlarından Muzaffer Bey: eserleri ve sanat anlayışı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Günay, R. (2016). Türk evi geleneği ve Safranbolu evleri. İstanbul: YEMYayınları.
• Güner, E. (2014). Mudanya tarihi kent dokusunun 1994-2013 arasındaki değişimin incelenmesi ve değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Mudanya Belediyesi (2023). Mudanya’nın tarihçesi. 27 Nisan 2023 tarihinde, https://mudanya.bel.tr/tarihce adresinden erişildi.
• Özcan, B. (2002). Ankara anafartalar caddesi ve çevresindeki birinci ulusal mimarlık dönemi yapıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Özel, Y. (2019). Türk evinde sokağa uzanan iç mekanlar: çıkmalar. International Journal Of Social And Humanities Sciences, 3(1), 143-160.
• Türkiye illeri ilçeleri mahalleleri ve köyleri (2023). Mudanya köyleri ve mahalleleri. 07 Nisan 2023 tarihinde, https://www.nufusune.com/mudanya-mahalleleri-koyleri-bursa adresinden erişildi.
• Uşma, G. (2019). Geleneksel Türk evi ve Van evleri. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Uşma, G. (2021). Anadolu’daki geleneksel Türk evlerinin plan, cephe ve süsleme özellikleri bağlamında incelenmesi. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (6), 227- 259.