Ötrofikasyon ve Su Kalitesi Problemleri-Aksaray Örneği

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 37 - 44, 15.08.2018

Mustafa Işık

Öz

Bu çalışmada, yüzeysel
suların kalite bozunmasına neden olan ötrofikasyon olayı Aksaray Mamasın Baraj
Gölünde yapılan araştırma bulguları ile birlikte değerlendirilmiştir.
Ötrofikasyon doğal bir olay olmakla birlikte sularda deterjan kullanımı,
kimyasal gübre kullanımı, atıksu deşarjı, atmosferik çökelim gibi antropojenik
etkenlerin son yıllarda yoğunlaşması nedeniyle yüzeysel sulara doğal
miktarlarının üzerinde sınırlayıcı besi elementi ismini verdiğimiz azot ve
fosforun aşırı şekilde girmesi sonucunda hızlı bir şekilde gerçekleşmesi
olayıdır. Aşırı alg çoğalımı ve ölümü sonucunda yüzeysel sularda özellikle de
tatlı su göllerinde organik kökenli sediment oluşmasına ve dip kısımlardan
başlayarak oksijen eksikliğine neden olmaktadır. Oksijen eksikliğine bağlı
olarak suyun özelliklerinde meydana gelen kalite değişimi, bu sulardan içme
suyu elde eden bir çok yerleşim yerinde mevcut klasik içme suyu arıtma
tesislerinde arıtım hedeflerinin sağlamamasına neden olmaktadır.  Bu çalışmada Aksaray’ın içme sularının büyük
çoğunluğunun temin edildiği 1960 yıllarda sulama suyu temini maksadıyla inşa
edilip kullanılmaya başlayan,  daha sonra
2000 li yılların başında içme suyu temin edilen 
Mamasın Baraj Gölü 1 yıllık süreç boyunca izlenmiş barajın trofik durumu
ve su kalitesi değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular barajın trofik
durumunun özellikle ilkbahardan başlayarak neredeyse kış mevsimi başlangıcına
kadar uzanan bir süreçte hipertrofik seviyede ve bu süre boyunca suda ciddi
kalite değişimleri olduğunu göstermiştir. İçme suyu kalite bozukluğunun esasen
gölü besleyen kaynaklardan değil göldeki ötrofikasyon probleminden
kaynaklandığı tespit edilmiştir. Küresel iklim değişiminin olumsuz etkilerinin
şiddetli bir şekilde hissedileceği ülkemizin özellikle bu bölgelerinde mevcut
su kaynaklarının korunması daha önemli olduğundan ötrofikasyon süreci, su
kalite değişimi, kalite değişimine bağlı olarak ihtiyaç gösteren arıtma
teknolojileri ve ötrofikasyon probleminin ortadan kaldırılması ile ilgili
çalışmaların merkezi, yerel ve araştırma kurumları tarafından daha yoğun ve
koordineli bir şekilde yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

alg, azot, fosfor, göl

Kaynakça

• Anonim. (2005). "Aksaray İli Tarım Master Planı, Aksaray Tarım İl Müdürlüğü, Aksaray."
• APHA/AWWA/WEF. (2012). "Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater"
• Aslan, Y. (2016). "Çevre Yüksek Mühendisi, Aksaray Su ve Kanalizasyon Müdürü, Kişisel Görüşme, Aksaray."
• Carlson, R.E. (1977). "A trophic state index for lakes". Limnology and oceanography, 22(2), 361-369.
• Duka, S., Cullaj, A. (2009). "Evaluation of chlorophyll as the primary index for trophic state classification". Journal of Environmental Protection and Ecology, 10(2), 401-410.
• Ghosh, T., Mondal, D. (2012). "Eutrophication: Causative factors and remedial measures". Journal of Today’s Biological Sciences: Research & Review, 1(1), 153-178.
• Göl, F.G., Işık, M. (2016). "Aksaray’da İçme Suyu Kaynak Problemleri . Uluslararası Su ve Atık Su Yönetimi Sempozyumu (UKSAY). Bildiriler Kitabı p. 977-985, 26-28 Ekim 2016, Malatya-Türkiye. (Sözlü Bildiri)"
• Karadavut, S. (2009). "Aksaray bölgesi yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının potansiyeli kalitesi ve etkin sulama açısından değerlendirilmesi"
• Leng, R. (2009). "The impacts of cultural eutrophication on lakes: A review of damages and nutrient control measures". Writing, 20, 33-39.
• Marcé, R., Armengol, J. (2009). "Water quality in reservoirs under a changing climate", Springer, pp. 73-94.
• MGM. (2018a). "https://www.mgm.gov.tr/tarim/referans-toplam-buharlasma.aspx?s=h#sfB"
• MGM. (2018b). "https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=undefined&m=AKSARAY"
• Padedda, B.M., Sechi, N., Lai, G.G., Mariani, M.A., Pulina, S., Sarria, M., Satta, C.T., Virdis, T., Buscarinu, P., Lugliè, A. (2017). "Consequences of eutrophication in the management of water resources in Mediterranean reservoirs: A case study of Lake Cedrino (Sardinia, Italy)". Global Ecology and Conservation, 12, 21-35.
• Pretty, J.N., Mason, C.F., Nedwell, D.B., Hine, R.E., Leaf, S., Dils, R. (2003). "Environmental costs of freshwater eutrophication in England and Wales", ACS Publications.
• Smith, V.H. (2003). "Eutrophication of freshwater and coastal marine ecosystems a global problem". Environmental Science and Pollution Research, 10(2), 126-139.
• Smith, V.H., Schindler, D.W. (2009). "Eutrophication science: where do we go from here?". Trends in ecology & evolution, 24(4), 201-207.
• Spiro, T.G., Purvis-Roberts, K.L., Stigliani, W.M. (2012). "Chemistry of the Environment". University Science Books.