Environmental Topics and Environmental Ethics in Primary School Humanities and Social Sciences Education during the Late Ottoman Period (1913-1918)

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 120 - 141, 08.06.2019

Ramazan Alabaş

Öz

Environmental education has been given in
various primary school courses in Turkey,
predominantly in Life Sciences, Social Sciences, and Science and Technology courses. This study, while focusing
on the relationship between environment and child education, aims to decipher
the roots of environmental education in Turkey. In order to accomplish this task
at hand, the article focuses on the early 20^th century, in the late
Ottoman period, and investigates the topics on environment and environmental
ethics in the civics course Lectures on Morality [Musâhabât-ı Ahlâkiye] by analyzing the
course curriculum and textbooks. The documents of this research are the primary
school curriculum of 1913 and 1914 prepared by the Ministry of Education, and
the five textbooks of Lectures on
Morality. This study is structured with document analysis technique based
on quantitative research model. The data gathered from documents were evaluated
with content analysis and interpreted accordingly. The article concludes that the
education system in the Ottoman Empire of the early 20^th century
played a crucial role in the development of the idea of ‘conserving the
environment’ and the curriculum and the textbooks of the Lectures of Morality
course include for environmental topics. These topics are divided into four
main categories in the textbooks of Lectures
on Morality: the existence of different livelihoods
in the environment and protection of species, raising environmental awareness, utilizing
nature and loving animals. The research found out that the environment as a
concept has been understood or perceived with a focus on knowing and protecting
the environment. Furthermore, the research noticed that even though the
textbook’s view on environmental education fits mainly to an anthropocentric
ethics perspective, traces of biocentric and ecocentric ethics perspectives are
also evident. That said, a theocentric ethics perspective, which values and
pays attention to all species as creations of God, has stood out. The conclusion
of the article shows that in the early 20^th century, primary school
education paid attention and made efforts on environmental literacy and
environmental awareness, and Lectures on
Morality has made a contribution to
the foundation of environmental education in Turkey.

Anahtar Kelimeler

history of environmental education, environmental ethics, history of education, curriculum, textbook

Kaynakça

• Ahi, B. & Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 31-56.
• Ahi, B., Yaya, D. & Özsoy, S. (2014). The concept of environment in folktales from different cultures: Analysis of content and visuals. International Electronic Journal of Environmental Education, 4(1). 1-17.
• Ahmet Cevad. (1333)[1917]. Musahabat-ı ahlakıye, sıhhıye, medeniye, vataniye ve insaniye. İstanbul: Matba-i Orhaniye.
• Ahmet Cevad. (1334)[1918]. Musahabat-ı ahlakıye (sıhhıye, medeniye, vataniye ve insaniye). İstanbul: Hilal Matbaası.
• Akagündüz, Ü. (2015). II. Meşrutiyet yılları düşünce dünyamızda tarih ve tarih yazımı üstüne bir değerlendirme, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 21, 3-31.
• Akgündüz, H. (2012). Hurafe ve gerçek ikileminde eğitim. İstanbul: Hayat Akademi.
• Akınoğlu, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 5-29.
• Akkoyunlu Ertan, K. (1998). Çevre etiği. Amme İdaresi Dergisi, 31(1), 125-139.
• Akyüz, Y. (1979). Eğitimde çocuk-doğa ve çevre korunmasının ilişkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 12(1), 85-96.
• Akyüz, Y. (2018). Türk eğitim tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2018. Ankara: Pegem Akademi.
• Alabaş, R. (2012). Çocuk Duygusu dergisinde yer alan şiirlerin tema bakımından incelenmesi. İçinde S. Sever vd. (Yay. haz.), 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Bildiriler ve Atölye Çalışmaları)(ss.253-260). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Ali Seydi. 1332 [1916]. Musahabat-ı Ahlakıye (Diniye, Tarihiye, Medeniye). İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Arıcan, M. K. (2014). Mevlana ve ekoloji. İçinde M. D. Karacoşkun (Ed.), Çevre ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri (ss. 389-396). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Basımevi.
• Atalay, İ. (2015). Revealing temperature inversion through environmental education. The Western Anatolia Journal of Educational Sciences (WAJES), 6(11), 37-46.
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. Basılmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Athman, J. A. ve Monroe, M. C. (2001). Elements of effective environmental education programs. In A. Fedler (Ed.), Defining Best Practices in Boating, Fishing, and Stewardship Education (pp. 37-48). Washington DC: Recreational Boating and Fishing Foundation.
• Biedenweg, K., Monroe, M. C., & Wojcik, D. J. (2013). Foundations of environmental education. In M. C. Monroe & M. E. Krasny (Eds.), Across the Spectrum: Resources for Environmental Educators (pp. 9-27). Washington DC: North American Association for Environmental Education.
• Bruker, R. M. (1973). An historical approach to environmental education. The Clearing House, 48(3), 135-137.
• Cooper, G. (1998). Teleology and environmental ethics. American Philosophical Quarterly, 35(2), 195-207.
• Derman, A. & Aslan, Z. (2016).Çevre eğitimi için kültürel bir bakış açısı: Dede Korkut hikâyeleri. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(14), 201-220.
• Dinçer, M. (1998). Çevre bilincinin oluşmasında çevre bilincinin rolü. Basılmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, İ. (2018). Türk eğitim tarihi. Ankara: Nobel.
• Doğan, N.(1994). Ders Kitapları ve sosyalleşme (1876-1918). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.Edelglass, W. (2006). Moral pluralism, skillful means, and environmental ethics. Environmental Philosophy, 3(2), 8-16.
• Emmelin, L. (1978). Environmental Education Conference in Tbilisi. Ambio, 7(2), Retrieved from http://www.jstor.org/stable/4312351.
• Eraslan, L. & Karadoğan, U. C. (2013). Osmanlı devletinin modernleşme sürecinde eğitim temalı ilk gençlik örgütlenmeleri. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 46-67.
• Erdem, H. (2006). Son devir Osmanlı düşüncesinde ahlak. İstanbul: DEM Yayınları.
• Erdoğan, M., Kostova, Z. & Marcinkowski, T. (2009). Components of environmental literacy in elementary science education curriculum in Bulgaria and Turkey. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(1), 15- 26.
• Ergün, M. (1996). II. Meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri (1908-1914). Ankara: Ocak Yayınları.
• Ertan, B. (2004). 2000’li Yıllarda çevre etiği yaklaşımları ve Türkiye. Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(3), 93-108.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Retrieved from http://yunus.hacettepe.edu.tr/~serten/makaleler/cevre.pdf
• Freebody, P. (2003). Qualitative Research in education: Interaction and practise. London: Sage Publications.
• Gedikli, F. (2002). Osmanlı’da çevreyi kirletme suçu ve salb cezası. İçinde H. C. Güzel, K. Çiçek & S. Koca (Eds.), Türkler X (pp. 611-615). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Gündüz, M. (2010). Osmanlı mirası Cumhuriyet'in inşası: Modernleşme, eğitim, kültür ve aydınlar. İstanbul: Lotus Yayınevi.
• Gurbetoğlu, A. & Atlı, S. (2014). Kazım Nami Duru’nun okul öncesi eğitime katkıları ve “Çocuk Bahçesi Rehberi” adlı eserinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 225-243.
• Gurbetoğlu, A. (2007). Childhood conception on child periodicals of second constitutional period. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(2), 63-92. H. Natan, Mithat Sadullah. 1333[1917]. Yeni musâhabât-ı ahlâkiye, diniye, medeniye, tarihiye. İstanbul: Şirket-i Mürettebiye.
• İnal, O. (2011). Environmental history as an emerging field in Ottoman studies: An Historiographical overview. The Journal of Ottoman Studıes, 38, 1-25.
• Karataş, A. (2018). Çevre eğitiminin tarihsel kökenleri. In R. Sever & E. Yalçınkaya, (Eds.) Çevre Eğitimi (pp. 19-36). Ankara: Pegem Akademi.
• Karatekin, K. & Sönmez, Ö. F. (2016). Çevresel değerler ve öğretimi. İçinde R. Turan & K. Ulusoy, (Eds.). Farklı yönleriyle değerler eğitimi (ss.115-139). Ankara: Pegem Akademi.
• Kaya, U. (2012). 1839-1923 tarihleri arasında Osmanlı’da ahlâk eğitimi. Basılmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kodan, H. & Bozdemir, H. (2014). The analysis of the acquisitions and activities of the primary education 4th and 5th grades science and technology and social sciences courses from the perspective of environmental education. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education, 3(3), 28-35.
• Kyburz-Graber, R. (2013). Socioecological approaches to environmental education and research: A paradigmatic response to behavioral change orientations. In R. B. Stevenson, M. Brody, J. Dillon, and A .E. J. Wals, (Eds.). International Handbook of Research on Environmental Education (pp. 23-32.). New York: Routledge.
• Le Grange, L. (2013). Why we need a language of (environmental) education. In R. B. Stevenson, M. Brody, J. Dillon, and A .E. J. Wals, (Eds.) International Handbook of Research on Environmental Education (pp. 108-114). New York: Routledge.
• Maarif-i Umûmiye Nezareti (1913). Mekâtib-i ibtidaiye ders müfredatı bir ve iki dershane ve muallimli mekteplere mahsus. İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
• Maarif-i Umûmiye Nezareti (1914). Mekâtib-i ibtidaiye ders müfredatı altı, beş, dört ve üç dershane ve muallimli mekteplere mahsus. İstanbul: Matbaa-ı Âmire.
• Macit, Y. (2002). Osmanlı Türklerinde çevre bilinci. İçinde H. C. Güzel, K. Çiçek & S. Koca (Eds.), Türkler X (pp. 589-597). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• McComas, W. F. (2002). The ideal environmental science curriculum: I. History, rationales, misconceptions &standards. The American Biology Teacher, 64(9), 665-672.
• McCrea, E. J. (2006). The roots of environmental education: How the past supports the future. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED491084.pdf.
• Mehmed Asım & Ahmed Cevad. (1333)[1917]. Anadolu yavrusunun kitabı ikinci kitap kıraat ve musahabat-ı ahlakıye. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Meşeci Giorgetti, F. (2014). New school of Mustafa Satı Bey in Istanbul (1915), Paedagogica Historica, 50(1-2), 42-58, DOI: 10.1080/00309230.2013.873473.
• Meydan, H. (2015). Zeynizâde Mehmet Hâzık, İçinde İ. Kurt ve S. A. Tüz (Yay. Haz.) Son dönem Osmanlı ahlâk terbiyecileri ve ahlak terbiyesi (ss.113-148). İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Minton, T. G. (1980). The history of the nature-study movement and its role in the development of environmental education. Unpublished doctoral dissertation. University of Massachusetts, Amherst.
• Nash, R. F. (1989). The righs of nature a history of environmental ethics. Madison: The University of Wisconsin Press.
• Oğuzkan, A.F. (1997). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı. Ankara: Emel Matbaacılık.
• Özalp, R. (1982). Milli eğitimle ilgili mevzuat (1857-1923). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Özdemir, İ. (1999). Çevre bilincinin gelişiminde çevre ahlakının önemi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(2), 295-317.
• Özdemir, İ. (2002). Osmanlı toplumunda çevre anlayışı. İçinde H. C. Güzel, K. Çiçek & S. Koca (Eds.), Türkler X (pp. 598-610). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Özdemir, O. (2017). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi (2nd ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Palmer, J. & Neal, P. (1994). The handbook of environmental education. London: Routledge.
• Palmer, J. A. (1998). Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress and promise. London: Routledge.
• Pehlivan Ağırakça, G. (2013). Mekteplerde ahlâk eğitim ve öğretimi (1839-1923). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Sauvé, L. (2005). Currents in environmental education: Mapping a complex and evolving pedagogical field. Canadian Journal of Environmental Education, 10, 11-37.
• Smith, K. (2004). Environmental hazards: Assessing risk and reducing disaster. London: Routledge.
• Soykan, A. & Atasoy, E. (2012). Historical development of non-formal environmental education in Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 736-743.
• Stenmark, M. (2016). Environmental ethics and policy making. Routledge: London and New York.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Açısından İlköğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
• Tümer Erdem, Y. (2015). Maarif nazırı Ahmet Şükrü Bey’in II. Meşrutiyet dönemi eğitim politikalarına katkısı. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 32, 23-64.
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999).UNESCO-UNEP Himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, 142-154.
• Yazıcı, S. (2016). Felsefeye giriş (6. bs.). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Yediyıldız, M. A. (2008). Osmanlı toplumu ve çevre. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 147-158.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, T., Kışoğlu, M. & Salman, M. (2018). Analysis of Geography and Biology Teachers’ Self-Efficacy in Environmental Education. Review of International Geographical Education Online (RIGEO), 8(2), 240-254.
• Yolcu, O. (2014). Cumhuriyetten günümüze ilköğretim birinci kademe hayat bilgisi ve fen ve teknoloji öğretim programlarının “çevre eğitimi” açısından incelenmesi. Basılmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.