TARIMSAL KALKINMA KOOPERATİFLERİNİN ETKİLERİ: TAZE GIDA PİYASASI ÖRNEĞİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 15, 09.07.2022

Pelin Yantur , Rıdvan Sağlık

Öz

Pandemi süreci ile birlikte tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tarım sektörünün ve güvenilir gıdaya ulaşmanın önemi bir kez daha ortaya konmuştur. Türkiye ekonomisi özelinde de görece yüksek seyreden manşet enflasyonun üzerinde oluşan yüksek gıda enflasyonu da meydana gelmektedir. Türkiye’de gıda fiyat artışına döviz kuru bağımlılığı, arz sıkıntıları ve artan enerji fiyatları gibi önemli yapısal sorunlar neden olurken bunun yanı sıra tarımsal ürün ticaretinde üreticiden nihai tüketiciye ulaşana kadar sistemde yer alan aracıların fazlalığı da temel bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Gerçekleştirilen birçok çalışmada meydana gelen temel sorunun çözümü için çiftçilerin üretim yaptıkları bölgede kurdukları tarımsal kalkınma kooperatiflerin pazarlama siteminin içinde olması ile kooperatifin üyelere ait ürünlerini aracısız bir şekilde tüketim için perakendeye ulaştırması amaçlanmıştır. Fakat bu durumu başarabilen kooperatif sayısı piyasaya etki edecek oranda bulunmamaktadır. Bu doğrultuda devletin vatandaşa en yakın birimlerinden olan yerel yönetimler, 2014 yılında yürürlüğe giren büyükşehir yasası ile birlikte ekonomik faaliyetlerine tarım ve hayvancığın desteklenmesini de eklemiş olup bu alanda faaliyetler yürütmektedir.
Bu çalışmanın amacı, bitkisel ürünlerin pazarlanmasında ortaya çıkan kayıt dışı aracıları sistem dışına iten, onun yerine bitkisel ürünleri tarımsal kalkınma kooperatiflerinin aracılığı ile doğrudan pazarla buluşturan sistemin kurulmasını ele alan model üzerine çalışmaktır. Bunun yanı sıra yerel yönetim desteğinin önemi ve sektör üzerine olan etkilerini ele alan ve halen yürütülmekte olan Kalkınma Ajansı Mali Destekli “Yenişehir Belediyesi ile Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin İşbirliğinde Kooperatiflerin Pazarlama Kapasitelerini Geliştirme” isimli proje örneği üzerinden ortaya koymaktır. Çalışmanın bulgularında ise, yerel yönetimlerin üretim bölgelerindeki sorunun temelini ve tarımsal kalkınma kooperatiflerinin imkan ve kabiliyetlerini bilmesinden hareketle kooperatifleri destekleme projeleriyle birlikte üretici ve tüketici refahının artacağı, kooperatiflerin kurumsal ve ekonomik kapasitelerinin gelişeceği ve kayıt dışının önlenebileceği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarım Sektörü, Tarımsal Üretim, Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri, Ekonomik Büyüme

EFFECTS OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT COOPERATIVES: A PRACTICE ON THE FRESH FOOD MARKET EXAMPLE

Öz

The pandemic process has once again revealed the importance of the agricultural sector and access to safefood in Turkey, as well as all around the world. The Turkish economy also experiences high food inflation, which is higher than there latively high headline inflation. While significant structural issues such as exchange rate dependence, supply problems, and rising energy prices are causing food price increases in Turkey, an excess of intermediaries in the system from the producer to the final consumer in agricultural product trade also emerges as a majorissue. To address the main issue raised in many studies, it is aimed that agricultural development cooperatives established by farmers in there gion where they produce will be integrated into the marketing system, and the cooperative's members' products will be delivered to retail outlets for consumption with out the use of intermediaries. However, the number of cooperatives capable of achieving this situation is insufficient to have an impact on the market. Local governments, which are the closes tunits of the state to citizens, have added agricultural and live stock support to their economic activities with the metropolitan law, which entered into force in 2014.
The aim of the study is to develop a model address in the establishment of a system that excludes unregistered intermediaries from the herbal product marketing system and instead brings the herbal products directly to the market through agricultural development cooperatives. Furthermore, the importance of local government support and its effects on the sector will be revealed through the example of the Project titled "Developing the Marketing Capacity of Cooperatives in Collaboration with Yenişehir Municipality and Agricultural Development Cooperatives," which received Development Agency financial support. According to the present findings, producer and consumer welfare will improve, cooperative institutional and economic capacities will be strengthened, and the informal economy can be avoided through cooperative support projects, based on the fact that local governments area ware of the root causes of the problem in productionareas, as well as the capabilities and capabilities of agricultural development cooperatives.

Anahtar Kelimeler

Agricultural sector, Agricultural Production, Agricultural Development Cooperatives, Fresh Food Market, Economic Growth

Kaynakça

• Acar, M., & Aytüre, S. (2014). Dünyada ve Türkiye'de Tarım ve Tarım Politikalarının Geleceği. Bursa: Ekin.
• Aysu, A. (2019). Kooperatifler. İstanbul: Yeni insan.
• Bayram, K., & Özbay, F. (2015). Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonominin İktisat Sosyaolojisi Açısından Analizi.
• Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 461-466.
• BEBKA. (2016). Bursa Kooperatifçiliğin Vizyonu Panel ve Çalıştay Raporu. Bursa: BEBKA( Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı).
• Bursa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Brifing Dosyası. (2020). 11 04, 2021 tarihinde https://bursa.tarimorman.gov.tr/Link/37/Faaliyet-Raporlari.
• Çelebi,Hayriye,İncirli,Köprühisar Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri 2021 Yılı Mali Kayıtları ve Proje Ekibi Piyasa Araştırma Verileri. (2021, 15 05). Bursa, Yenişehir.
• Çelik, M., & Karaalp-Orhan, H. S. (2021). Tarımsal Kooperatiflerin Mevcut Durum Analizi Ve Sorunları: Denizli-Acıpayam İlçesi Süt Kooperatifleriİ Örneği. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi , 35-64.
• Dinler, Z. (2014). Tarım Ekonomisi. Bursa: Ekin.
• Ergindeniz, S. (2009). Türkiye'de Sebze Üretimi ve Gelecek İçin Bazı Öneriler. Verimlilik Dergisi , 99-117.
• Gürlük, S., & Turan, Ö. (2013). Avrupa Birliği ve Türkiye (Türkiye Tarımı ve Ortak Tarım Politikası). Bursa: Ekin.
• Küçükyağlıoğlu, A. (2021). Tarımsal Desteklemeler. T. B. Birliği içinde, Büyükşehirlerde Tarım ve Kırsal Kalkınma (s. 50-63). Ankara: İhlas.
• Özden, F., & Olgun, F. A. (2017). Kırsal Kalkınmada Yerel Yönetimler İle Üretici Örgütlerinin İşbirliği Olanakları Üzerine Bir İnceleme: İzmir İli Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi , 257-283.
• Şahin, Ç. E. (2019). Türkiye Tarımının Güncel Sorunlarının Çözümünde Kooperatifler Bir ModelOlabilir mi?
• Fırsatlar ve Handikaplar Üzerine Düşünceler. F. S. Öngel, U. D. Yıldırım, & (Derleyen) içinde, Krize Karşı Kooperatifler Deneyimler Tartışmalar Alternatifler (s. 92). İstanbul: Notabene.
• TUİK Merkezi Dağıtım Sistemi. (2020). 11 06, 2021 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr.
• Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi 2020-2023. 11 09, 2021
• Yıldırım, U. D. (2017). Tarımda Alternatif Kamusallığın Olanakları:İzmir Tire Süt Kooperatifi Örneği. Meltem İzmir Akdeniz Akademisi Dergisi , 50-67.
• Yurdakul, M. (2018). Türkiye'de Yaş Sebzelerin Dağıtımında Kullanılan Mevcut Dağıtım Kanalları Ve Gelecek Yönelimler Üzerine Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 131.
• Zengin, E., Başkurt, M., & Es, M. (2014). Yerel Yönetimler ve Yerel Kalkınma. Manas Sosyal Araştırmalar