Bir Entelektüel Müşrik: Nadr b. el-Hâris el-Abderî ve Mücadelesi

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 69 - 85, 30.06.2018

Feyza Betül Köse

Öz

Hicret öncesi dönemde Mekkeli müşriklerin İslâm’la
mücadeleleri, kendi imkân ve yetenekleri doğrultusunda olmuştur. Mekkeliler
içerisinde Nadr b. el-Hâris, entelektüel birikimi ve faaliyetleri ile
alışılmışın dışında bir isim olarak ön plana çıkmaktadır. Topluma yön veren bir
konumda bulunan Nadr, özellikle Mekke dışında edindiği çeşitli bilgi ve
becerileri şehre taşıyarak mücadeleye farklı boyutlar kazandırmıştır. Nadr’ın
bu yönlerinin tanınması, Mekkelilerin İslâm’a karşı tutumlarının da türlü
yönleri ile bilinmesine ve bu tutumların çeşitliliğini görmeye imkân
sağlayacaktır. Bu çalışmada Mekkeli müşrik toplumun önde gelen isimlerinden
Nadr b. el-Hâris’in Hz. Peygamber ve Müslümanlara yönelik faaliyetleri çeşitli
boyutları ile ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mekke, 1müşrik, kıssa, cahiliye, Kureyş

Kaynakça

• Âlûsî, Mahmûd Sükrü el-Bağdâdî (1270/1853), Bülûğu’l-Ereb fî Ma’rifeti Ahvâli’l-Arab, I-III, tsh: Muhammed Behcet el-Eserî, Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, Beyrut tz.
• Arslantaş, Nuh, Hz. Muhammed Döneminde Yahudiler, Kuramer Yay., İstanbul 2016.
• Aycan, İrfan, “Nadr b. Hâris”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, 280-281.
• Belâzûrî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (279/892), Futûhu’l-Buldân, Şirketu Tab’i’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire 1901.
• Belâzûrî, Ensâbü'l-Eşrâf, I-VII, thk: Muhammed Muhammed Tâmir, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2011.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin (458/1066), Şuabu’l-İmân, I-XIV, thk: Muhtar Ahmed en-Nedvî, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 2003.
• Bozkurt, Nebi, “Müsâmere”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, 75-76.
• Ebû Nuaym el-İsfehânî, Ahmed b. Abdullah b. İshak (403/1038), Ma’rifetu’s-Sahâbe, I-VII, thk: Âdil b. Yusuf, Dâru’l-Vatan, Riyad 1998.
• Firdevsî, Şahnâme, çev: Necati Lugal, Kabalcı Yay., İstanbul 2005.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilber el-Kurtubî (463/1071), el-İstîâb fî Ma’rifeti Ashâb, I-IV, thk: Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru’l-Ceyl, Beyrut 1992.
• İbn Abdirabbih, Ebû Ömer Ahmed b. Muhammed (327/939), Kitâbu’l-Ikdi’l-Ferîd, I-VIII, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1404.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasan b. Hibbetillah b. Abdillah (571/1175), Târîhu Medîneti Dimeşk, thk: Ebû Saîd Ömer b. Ğarâme el-Amrâvî, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1995-1999.
• İbn Ebî Hayseme, Ebû Bekr Ahmed b. Ebî Hayseme Züheyr b. Harb (279/892-93), et-Târîhu’l-Kebîr ‒Târîhu İbn Ebî Hayseme‒ I-IV, thk: Salâh b. Fethi Helel, Fâruku’l-Hadîse, Kahire 2006.
• İbn Ebî Üseybia, Ahmed b. Kâsım b. Halîfe (668/1270), Uyûnu’l-Enbâ fî Tabakâti’l-Etıbbâ, thk: Nizâr Rıza, Dâru Mektebeti’l-Hayât, Beyrut, tz.
• İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd b. Hazm (456/1064), Cevâmiu’s-Sîre, thk: İhsan Abbas, Dâru’l-Meârif, Mısır 1900.
• İbn Hazm, Cemheretu Ensâbi’l-Arab, thk: Abdusselâm Muhammed Hârûn, Dâru’l-Maârif, Kahire tz.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Eyyûb el-Hımyerî (218/833), es-Sîretu’n-Nebeviyye, thk: Mustafa es-Sakkâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdulhâfız Şelebi, Dâru İbn Kesîr, Dımeşk 2005.
• İbn İshâk, Muhammed İshâk b. Yesâr (151/768), Sîretu İbn İshâk, thk: Muhammed Hamidullah, Matbaatu Muhammed el-Hâmis, Fas 1976.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureyşî (774/1372), el-Bidâye ve’n- Nihâye, I-XXI, thk: Abdullah b. Abdi’l-Muhsin et-Türkî, Dâru’l-Hicr, İmbâbe 1997.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (276/889), el-Meârif, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut 2011.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ el-Hâşimî el-Basrî (230/845), Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, I-XI, thk: Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hancî, Kahire 2012.
• İbnu’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed (630/1232), Üsdü’l-Ğâbe fî Ma’rifeti Sahâbe, I-VIII, thk, tlk: Ali Muhammed el-Muavvız-Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem (711/1311), Lisânu’l-Arab, I-XV, Dâru Sâdır, Beyrut, 1414.
• Kılıç, Mustafa, “İslâm Kültür Tarihinde Mûsiki: Başlangıçtan Emevilerin Sonuna Kadar”, Ankara Ünv. İFD, 1989, XXXI, 399-451.
• Korkmaz, Mehmet, Zerdüşt Dini İran Mitolojisi, Alter Yay., Ankara 2013.
• Köşe, Abdullah, “Hâris b. Kelede”, DİA, İstanbul 1997, XVI, 198-199.
• Mesûdî, Ebû Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali (346/957), Murûcu’z-Zeheb ve Meâdinu’l-Cevher, I-IV, thk: Afîf Nâyif, Dâru Sâdır, Beyrut 2010.
• Mukâtil b. Süleymân (150/767), Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, I-V, thk: Abdullah Mahmud, Dâru İhyâi’t-Turâs, Beyrut 1423.
• Râzî, Fahruddin, Tefsir-i Kebîr Mefâtîhu’l-Gayb, I-XXIII, çev: Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Cafer Sadık Doğru, Akçağ Yay., Ankara 1993.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celaluddîn es-Suyûtî (911/1505), Dürrü’l-Mensûr, I-VIII, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tz.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’t Taberî, I-XI, thk:, Dâru’t-Turâs, Beyrut 1387.
• Taberî, Tefsîru’t-Taberî Câmi’u’l-Beyân an Tevîli’l-Kur’ân, I-XXIV, thk: Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2000.
• Tölek, Dursun Ali, Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar –Şahıslar Mitolojisi–, Akçağ Yay., Ankara 2000.
• Vâhıdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed (468/1076), Esbâb-ı Nuzûlü’l-Kur’ân, thk: Kemal Besyûnî Zeğlûl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1991.
• Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (207/822), Kitâbu’l-Meğâzî, I-III, thk: Marsden Jones, Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, Beyrut 1989.
• Watt, W. Montgomery, Hz. Muhammed Medine’de, çev: Süleyman Kalkan, Kuramer Yay., İstanbul 2016.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, sad: İsmail Karaçam, Emin Işık, Nusrettin Bolelli vd., Azim Yay., İstanbul tz.
• Yıldırım, Nimet, Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı Yay., İstanbul 2006.
• Zübeyrî, Ebû Abdillah Musab b. Abdillah b. el-Musa (236/850), Kitâbu Nesebi Kureyş, nşr, tsh, tlk: E. Levi Provencal, Dâru’l-Meârif, Kahire tz.