YENİ MEDYA İLETİŞİM SÜREÇLERİ BAĞLAMINDA İNSAN HAKLARI

Yıl 2021, Sayı: 27, 220 - 250, 31.07.2021

Tuba Işık , Asiye Ata

Öz

İnsan hakları, ilk toplumlardan itibaren var olmasına rağmen özellikle küreselleşen dünyada değişen ekonomik, siyasi ve teknolojik gelişimlerle birlikte günümüzde daha çok gündeme gelmeye başlamıştır. İnsan haklarının gelişimi ve yayılmasında şüphesiz medyanın da önemli görevleri bulunmaktadır. Bilgi iletişim teknolojileriyle birlikte internetin hayata daha çok girmesi, yeni iletişim teknolojilerini oluşturmaya başlamış, böylelikle okuyucu ve izleyicilerin aktif olarak katılabildiği bu yeni ortamların bir nevi demokratik bir ortam oluşturduğu söylenebilmektedir. Bu çalışmanın amacı yeni iletişim teknolojileriyle birlikte gelişen insan haklarını bu bağlamda incelemektir. Bu teknolojilerden haberi hız, erişilebilirlik, hipermetin, fotoğraf ve video galerileri gibi sınırsız olanaklarla sunan internet gazeteciliği önem taşımaktadır. Çalışmada bu gazetelerde yapılan kadın ve çocuk haberlerinde etik kurallara uyulmadığı zamanlar insan hakkına girilebildiği ifade edilmiş ve sonrasında sosyal medya ve insan hakları içinde iletişim hakkı, ifade özgürlüğü, kişisel veri hakkı ve unutulma hakkının ne olduğunu üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak yeni medya iletişim araçlarında kullanılan bu hakların insan hayatındaki yeri ve öneminin de yadsınamaz bir gerçek olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, dijital medya, ifade özgürlüğü, kişisel veri hakkı, unutulma hakkı, sosyal medya ve insan hakları., İnsan hakları, dijital medya, ifade özgürlüğü, kişisel veri hakkı, unutulma hakkı, sosyal medya ve insan hakları.

Kaynakça

• Akgül, A. (2014). Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Kişisel Verilerin Korunması. İstabul: Legal Yayıncılık.
• Akkurt, S. S. (2020). Kişisel Veri Kavramının Hukuki Niteliğine İlişkin Yaklaşımlara Mukayeseli Bir Bakış. Kişisel Verileri Koruma Dergisi, 2(1), 20-32.
• Arcan, H. E. (2010). İnsan Hakları ve Medya: ABD Elit Medyasında Türkiye’ye İlişkin İnsan Hakları Haberlerinde Söylem İnşası.
• The New York Times Gazetesi Örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aristoteles. (1996). Metafizik. (A. Arslan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Atasoy, K. (2016). Kişilik Hakkı Kapsamında Sosyal Medyada Kişisel Verilerin Korunması ve Veri Sahibinin Rızası. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 269-301.
• Avcil, C. (2021). Feminist Hareketin Yeni Stratejisi: “Dijital Feminizm”. Siyaset Biliminde Geçmişten Günümüze Yaşanan Gelişmeler. Ed. Şahin Karabulut. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Basın Konseyi, Basın Meslek İlkeleri, 18.06.2021 tarihinde https://www.basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleleri/ adresinden alındı.
• Bernal, P. (2014). Internet Privacy Rights: Rights to Protect Autonomy. Cambridge: Cambridge University Press. Bulunmaz, B. (2016). Çocuk Suçları ve Medyanın Etik Sorumluluğu.
• http://earsiv.uskudar.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12526/618/9.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
• Center For Communication Rights. (t.y.). What are Communication Rights? 20.06.2021 tarihinde Center For Communication Rights: http://centreforcommunicationrights.org adresinden alındı.
• Çelenk, S. (2010). Kadınların medyada temsili ve etik sorunlar. Televizyon haberciliğinde etik, 229-236.
• Damen, J., Köhler, L., & Woodard, S. (2017). The Human Right of Privacy in the Digital Age. Staat, Recht und Politik – Forschungs- und Diskussionspapiere , s. 1-13. 10.06.2021 tarihinde https://publishup.uni-potsdam.de/opus4-ubp/frontdoor/deliver/index/docId/39926/file/srp03.pdf adresinden alındı
• Dean, B. (2021). Social Network Usage & Growth Statistics: How Many People Use Social Media in 2021? 11.06.2026 tarihinde https://backlinko.com/: https://backlinko.com/social-media-users adresinden alındı.
• Değirmenci, F. (2020). The Digitalization Of Politics: The New Communicatıon Devices And The Issue Of Political Participation. New Communication Approaches in the Digitalized World, 273-289.
• Doğru, O., & Nalbant, A. (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar (Cilt II). İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Doğrucan, A. ve Yıldırım, Z. (2011). Yazılı basında çocuk istismarı haberlerinin incelenmesi: Cumhuriyet, hürriyet, posta, sabah, yeni şafak gazeteleri örneğinde. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 176-194.
• Douglas, M. (2015). Questioning the Right to Be Forgotten. Alternative Law Journal, 40(2), 109-112.
• Durul, F. (2008). Küreselleşme ve insan hakları. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Elmalıca, H. (2016). Bilişim Çağının Ortaya Çıkardığı Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Unutulma Hakkı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), 1603-1636.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi Anlamak (4. b.). Ankara: Erk Yayıncılık.
• European Union . (2021). Right to erasure (‘right to be forgotten’). 11.06.2021 tarihinde https://gdpr.eu: https://gdpr.eu/article-17-right-to-be-forgotten/ adresinden alındı.
• Garrison, B. (1997). “Online Services İnternet in 1995 News Rooms.” Newspapers Reserach Journal, 18 (3-4), 79-93. GDPR.EU. (2021). Everything you need to know about the “Right to be forgotten”. 18.06.2021 tarihinde https://gdpr.eu/: https://gdpr.eu/right-to-be-forgotten/ adresinden alındı.
• Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya , (Çev:O. Akınhay), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Gökalp, E. (2014). “Medya ve Toplumsal Eşitsizlikler,” Toplumsal Eşitsizlikler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, ss. 1-29.
• Gözübüyük, Ş., & Gölcüklü, F. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (10. b.). Ankara: Turhan Kitabevi. Gül, C. (2019). AİHM Kararlarında İfade ve Medya Özgürlüğünün Sınırlandırılması Kriterleri. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), 105-126.
• Gülener, S. (2012). Dijital Hafızadan Silinmeyi İstemek: Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Unutulma Hakkı. Türkiye Barolar Birliği Dergisi(102), 219-240.
• Güneş, F., & Güneş, Z. (2016). İfade Özgürlüğünün Sosyal Medya İçin Taşıdığı Anlam. VII. Hukukun Gençleri Sempozyumu, (s. 1-12). İstanbul.
• Hakyemez, Y. Ş. (2002). Temel Hak ve Özgürlüklerde Objektif Sınır Kavramı ve Düşünce Özgürlüğünün Objektif Sınırları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(2), 17-40.
• Hamelink, C. (2003). Human Rights For The İnformation Society. Communicating İn The İnformation Society, 121-163. İnal, K. (2012). Çocuklar İçin Medya Okuryazarlığı İhtiyacı, Uluslararası Katılımlı Çocuk İhtiyaçları Sempozyumu, Ankara.
• İrge, N. F. (2001). Küreselleşmenin Yarattığı Gerilim. Marmara İletişim Dergisi, 11(11), 65-85.
• Jones, R., & Tahri, D. (2010). EU Law Requirements to Provide Information to Website Visitors. Computer Law & Security Review, 26(6), 613-620.
• Kang, J.-m., Song, Y.-J., Cha, J.-S., & Lee, S.-H. (2011). A Study for Security Scheme and the Right to Be Forgotten Based on Social Network Service for Smart-Phone Environment . Information Security and Assurance (s. 326-332). Brno, Czech Republic: pringer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Karaduman, M. (2003) “İnternet ve Gazetecilik”. Yeni İletişim Teknolojileri ve Medya. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Karakaş, M. E. (2020). Dijital Geçmişin İnternet Erişiminden Kaldırılması “Unutulma Hakkı” ve Türk Hukukunda Görünümü. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 262-289.
• Koç, F. & Paslı, F. (2021). Çocuğa Yönelik İstismar ve İhmal Olaylarının Haberdeki Temsilinin Çocuk Hakları Bağlamında İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 97-119.
• Köker E. (2007). Kadınların Medyadaki Hak İhlalleriyle Baş Etme Stratejileri, Sevda Alankuş (yay haz), Kadın Odaklı Habercilik, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, 117-148.
• Kuçuradi İ. (2011), 21. Yüzyılın Başında İnsan Haklarını Korumada Karşılaşılan Sorunlar, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayını. Küzeci, E. (2007). AİHS'nin 10. Maddesi Işığında Nefret İçerikli ve Irkçı Nitelikli Düşünce Açıklamaları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi(71), 174-200.
• Masnick, M. (2017). Dear Europe: Please Don't Kill Free Speech In The Name Of 'Privacy Protection'. 21.06.2021 tarihinde https://www.techdirt.com/: https://www.techdirt.com/articles/20170505/17475037310/ adresinden alındı
• Oglesby, C. A., & Hill, K. L. (1993). Gender and sport. Handbook of research on sport psychology, 718-728.
• Örs, F. (2010). Küresel Medya Ortamında Yaşanan Etik Sorunlar Ve Uluslararası Düzenlemeler. Journal of Yaşar University, 5(20). 3443-3452
• Özar, S. (2020). İfade Özgürlüğünü Kısıtlamada Meşru Bir Amaç Olarak Dini Duyguların Korunması: ''E.S. v. Avusturya'' Davası. Adalet Dergisi, 0(65), 365-394.
• Özgen, E. (2011) “Halkla İlişkiler ve Yeni Medyanın İşaret Ettiği Sorunlar Üzerine Bir Tartışma”, Global Media Journal, 84-105. Özsoy, A., (2006). “Ayin mi Seyir mi? Aynı Aşk Masalına Tiryaki Olma(ma)k”, Uçan Süpürge Kadın Dergisi (24), 37-40. Reporters Without Borders. (2021). 2021 World Press Freedom Index. 21.06.2021 tarihinde https://rsf.org/: https://rsf.org/en/ranking# adresinden alındı
• Samuelson, P. (2000). Privacy As Intellectual Property? Stanford Law Review, 52(5), 1125-1173.
• Sütçü, C. S., Akyazı, E., & Dilmen, N. E. (2006). Teknolojik Değişim Ve Dönüşümlerin Gazetecilik Üzerindeki Etkilerinin Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Medyada Olmayanlar (Medya Eleştirileri 2006) Can Bilgili (eds), Beta Yayınevi, İstanbul.
• Şahin, S., & Polat, O. (2012). Türkiye’de ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
• Şen, A. F., & Şen, Y. F. (2015). Sosyal Medya, İletişim Hakkı ve İfade Özgürlüğü Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 122-136.
• Şirin, M. R. (2018). Çocuk hakları ve medya üzerine. Çocuk ve Medeniyet, 3(5), 5-10. Tanör, B. (1994). Türkiye'nin İnsan Hakları Sorunu . İstanbul: BDS Yayınları.
• Tanrıöver, H. U., (2007), “Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri”, (Haz.) Sevda Alankuş, Kadın Odaklı Habercilik, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Taştan, F. G. (2017). Türk Sözleşme Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması. İstanbul: On İki Levha.
• Timisi, N. (2010). “Kadınların İnsani Gelişmesinde Medyanın Rolü ve Eğitim”, Toplumsal Gelişmede Türk Japon Kadınının Eğitimi Çalışmaları Paneller ve Araştırma Sonuçları. (Ed.:Mete Tunçoku), Ankara: Pozitif Matbaa.
• Tosun, G. E. (2007). Hak örgütleri: Medyada Görünür olmak. İstanbul: IPS İletişim Vakfı.
• UNICEF, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, 19.06.2021 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden alındı.
• Weiss, T. G., & Daws, S. (Dü). (2018). The Oxford Handbook of United Nations (2. b.). Oxford, UK: Oxford University Press. Ziyalar, N., & Salihoğlu, S. (2008). Yazılı basında suç mağduru çocuklar. İÜ Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıkları, Sempozyum Dizisi, 62, 153-155.