BLOKZİNCİR TEKNOLOJİSİ, KRİPTO PARALAR VE FİNANSAL DERİNLEŞME: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2021, Sayı: 28, 97 - 124, 30.10.2021

Eren Çaşkurlu , Cem Barlas Arslan

Öz

Veri işlenen her alanda blokzincir uygulamalarının gerekliliği ve geleceği kabul görmektedir. Bu yeni teknoloji, önümüzdeki yıllarda dijital dönüşümün önemli bir dayanağını oluşturacaktır. Blokzincirin ilk uygulaması niteliğinde olan kripto paralar ise son yıllarda popülaritesi artan bir ödeme, tasarruf ve yatırım aracı olarak dikkat çekmektedir.
Çalışma kapsamında, çeşitli yatırım olanakları çerçevesinde finansal derinleşmenin nasıl etkilendiğini incelenmiş, kripto paralar ile kayıtlı finansal sistem yatırım araçlarının finansal derinleşme üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Model çalışması sonucunda, finansal sistemde var olan yatırım araçlarının finansal derinleşme ile uzun dönem anlamlı ilişki içinde olduğu, aralarındaki doğrusal olmayan yapı çerçevesinde gerçekleştirilen analiz sonucunda ortaya çıkmıştır. Özellikle geleneksel yatırım araçlarının finansal derinleşme üzerindeki pozitif etkisi yüksektir. Ancak, kripto para işlemleri sonucu ortaya çıkan finansal büyüklüğün, finansal derinleşme üzerinde etkisi yoktur. Bu durum, söz konusu işlemler sonucunda oluşan finans miktarının yasal sistem dışında kaldığını göstermektedir. Sürdürülebilir ve etkin bir finansal derinlik için blokzincir teknolojileri ile yeniden tasarlanacak geleneksel yatırım araçlarının ve söz konusu teknolojilerle üretilecek yeni finansal araçların, devlet tarafından yasal altyapısı ve işleyiş sistemlerinin oluşturulması gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Blokzincir, Kripto Para, Finansal Derinlik

BLOCKCHAIN TECHNOLOGY, CRYPTOCURRENCY AND FINANCIAL DEPENSEMENT: AN ANALYSIS ON TURKEY

Öz

The necessity of blockchain applications in every field where data is processed are accepted. This new technology will constitute an important pillar of digital transformation in the coming years. Cryptocurrencies, which are the first application of the blockchain, have attracted attention as a payment, saving and investment tool that has increased in popularity in recent years.
Within the scope of the study, how the financial deepening was affected within the framework of various investment opportunities is examined, and the effects of cryptocurrencies and registered financial system investment instruments on financial deepening are investigated. As a result of the model study, it has been revealed that the investment instruments existing in the financial system have a significant long-term relationship with the financial deepening, as a result of the analysis carried out within the framework of the non-linear structure. In particular, the positive effect of traditional investment instruments on financial deepening is high. However, the financial size resulting from crypto money transactions has no effect on financial deepening. This indicates that the financial amount created as a result of these transactions is outside the legal system. For financial deepening it is urgently needed that is established legal infrastructure and operating systems of traditional investment tools which to be redesigned with blockchain technologies and of new financial instruments to be designed with these technologies by the state.

Anahtar Kelimeler

Blockchain, Cryptocurrency, Financial Depth

Kaynakça

• Akyol, H., Can, H., Karakuş, K.. (2019). Finansal Derinleşme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkide Yolsuzlukların Rolü Nedir?. Hoca Ahmet Yesevi 2. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi. 6-8 Aralık 2019, Erzurum, 515-522.
• Altıntaş, H.. (2013). Türkiye’de Petrol Fiyatları, İhracat ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ve Dinamik Nedensellik Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9 (19): 1-30.
• Anderson, R. J.. (1996). The Eternity Service. Pragocrypt, CTU Publishing, 242-253.
• Bağcı, A.. (2020). Türkiye’de Tasarruf, Finansal Gelişmişlik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Asimetrik Nedensellik Yaklaşımından Yeni Kanıtlar. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (1): 220-237.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2020). Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri, Aralık 2020, www.bddk.org.tr/ContentBddk/dokuman/veri_0014_47.pdf.
• Birch, D.. (2017). Before Babylon, Beyond Bitcoin, London Publishing Partnership.
• Bükey, A.M. ve Akgül, O.. (2021). Finansal Derinleşmenin Gelir Dağılımına Etkisi: BRICS-T Örneği. Sosyoekonomi, 29 (47): 301-318.
• Chandrasekaran, N., Somanah, R., Rughoo, D., Dreepaul, R. K., Cunden, T. S. M., Demkah, M. (2019). Digital Transformation from Leveraging Blockchain Technology, Artificial Intelligence, Machine Learning and Deep Learning. In S. C. Satapathy, V. Bhateja, R. Somanah, X.-S. Yang, R. Senkerik (Eds.), Information Systems Design and Intelligent Applications. Springer Singapore, 271-283.
• Cheng, J.C., Lee, N.Y., Chi, C., Chen, Y.H.. (2018). Blockchain and Smart Contract for Digital Certificate. Proceedings of IEEE. International Conference on Applied System Innovation 2018, Meen, Prior & Lam (Eds). 1046-1051.
• Coin Dance, LocalBitcoins Volume (Turkey), https://coin.dance/volume/localbitcoins/TRY
• Çil Yavuz, N.. (2006). Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2): 162-171.
• Engle, R. ve Granger, C.W.J. (1987). Cointegration and Error-Correction: Representation, Estimation and Testing. Econometrica, 55(2): 251-276
• Gezer, M.A. ve Kılıç, R.. (2020). Türkiye’de Finansal İstikrarın Reel Ekonomiye Etkisi: Doğrusal ve Doğrusal Olmayan ARDL Modellemelerine Dayalı Olarak. Sosyoekonomi, 28 (46): 117-140.
• Haber, S. ve Stornetta, W.S.. (1991). How to Time-Stamp a Digital Document, Journal of Cryptology, 3 (2): 99-111.
• Hanişoğlu, G. S.. (2021). Finansal Teknolojilerin Bankacılık ve Finansal Hizmetler Sektörüne Etkileri, Gelecekte Ekonomi, Ed. Sinan Alçın vd., T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No. 232: 278-303.
• Iansiti, M. ve Lakhani, K.R.. (2017). The Truth About Blockchain. Harvard Business Reveiw, 95 (1): 118-127.
• Johansen, S.. (1988). Statistical Analysis of Cointegrating Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, 12 (2-3): 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K.. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inferance on Cointegration With Applications to the Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2): 69-210.
• Kamacı, A. ve Şahin Kara, S.. (2019). Üçüz Açık Hipotezi: 1974-2015 Yılları Arası Türkiye Örneği. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 4 (8): 143-154.
• Karayılmazlar, E. ve Özgün, M.. (2019). Tasarruflar ile Dış Borçlar Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi: Türkiye Örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37 (3): 489-516.
• Khalılov, M. C., Gündebahar, M., Kurtulmuşlar, İ.. (2017). Bitcoin ile Dünya ve Türkiye’deki Dijital Para Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme. 19. Aksaray Üniversitesi Akademik Bilişim Konferansı. 8-10 Şubat, Aksaray, 1-8.
• Kıran, B. ve Güriş, B.. (2011). Türkiye’de Ticari ve Finansal Dışa Açıklığın Büyümeye Etkisi: 1992-2006 Dönemi Üzerine Bir İnceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2): 69-80.
• Kırbaş, İ.. (2018). Blokzinciri Teknolojisi ve Yakın Gelecekteki Uygulama Alanları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (1): 75-82.
• Kuşçuoğlu Yılmaz, Ş. ve Yılmaz, Z.. (2020). Farklı Gelir Düzeyindeki Ülkelerde Ticari Açıklık, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı: 148-170.
• Liu, S.. (2020). Blockchain-Statistics & Facts, Mar 13, www.statista.com/topics/5122/blockchain/
• Marıan, O. Y.. (2013). Are Cryptocurrencies 'Super' Tax Havens?. Michigan Law Review.First Impressions, Vol. 112 (38): 38-48.
• Narayan, P.K.. (2005). The Saving and Investment Nexus for China: Evidence From Cointegration Tests. Applied Economics, 37(17), 1979-1990, Number 10: 40-62.
• Nakamoto, S.. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. October 31. www.cryptovest.co.uk.
• New York Times. (2014). www.nytimes.com/2014/08/31/business/hal-finney-cryptographer-and-bitcoin-pioneer-dies-at-58.html.
• Oğuz, A.. (2019). Türkiye’nin Borç Stoku ve Euro. Van YYÜ İİBF Dergisi, 4 (8): 296-309.
• Okşak, Y. ve Özen, E.. (2020). Türkiye’de Parasal Tabanın Büyüme Üzerindeki Uzun Dönem Etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 65: 232-244.
• Omay, T.. (2015). Fractional Frequency Flexible Fourier Form To Approximate Smooth Breaks in Unit Root Testing. Economics Letters, 134: 123-126.
• Omay, T. ve Yıldırım, D.. (2014). Nonlinearity and Smooth Breaks in Unit Root Testing. Econometrics Letters, (1)1: 1-8.
• Özer, M.O.. (2020). Paranın Yansızlığı Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16 (2): 475-488.
• Parasız, İ.. (1999). Ekonomi Sözlüğü. Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Pesaran, H., SHIN, Y., SMITH, R. J.. (2001). Bounds Testıng Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16: 289-326.
• Pirinçci, A.E.. (2018). Yeni Dünya Düzeninde Sanal Para Bitcoin’in Değerlendirilmesi. International Journal of Economics Politics Humanities and Social Sciences, Spring 1(1): 45-52.
• www.statista.com/statistics/800426/worldwide-blockchain-solutions-spending/
• www.statista.com/statistics/804775/worldwide-market-share-of-blockchain-by-sector/
• Şahin, S.. (2020). Türkiye’de Finansal Derinleşme ve Vergi Gelirleri İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. BMIJ, 8 (1): 688-710.
• Tanrıverdi, M., Uysal, M., Üstündağ, M.T.. (2019). Blokzinciri Teknolojisi Nedir? Ne Değildir?: Alanyazın İncelemesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 12 (3): 203-217.
• Telatar, O.M.. (2020). Faiz Dışı Fazlanın Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Doğrusal Olmayan Bir Analiz. Maliye Dergisi, 179: 106-117.
• Topuz, S.G.. (2021). Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Gelişmenin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 07(01): 10-14.
• Tschorsch, F. ve Scheuermann, B.. (2016). Bitcoin and Beyond: A Technical Survey on Decentralized Digital Currencies. IEEE Communications Surveys & Tutorials, 18 (3): 2084-2123.
• Turan, T.. (2019). Kamu Borcunun Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Eşbütünleşme Analizi. Maliye Dergisi, 177:1-27.
• TÜBİTAK-Bilgem. https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/index.html.
• TÜBİTAK-Bilgem. https://blokzincir.bilgem.tubitak.gov.tr/bz-calistay/blok-zincir.html.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Türkiye Bilişim Vakfı. (2019). Blockchain İçin Kavramsal Mimari. Blockchain Türkiye Platformu Teknoloji Çalışma Grubu Raporu, https://bctr.org/wp-content/uploads/2019/04/04-Blockchain-icin-kavramsal-mimari.pdf.
• Usta, A ve Doğantekin, S.. (2019). Blockchain 101. Bankalararası Kart Merkezi, V.2.
• Ünalan, G. ve Çaşkurlu, E.. (2021). Dijital Ekonominin Devlet Faaliyetlerine Etkisi ve Dijital Dönüşümde Devletin Konumu, Gelecekte Ekonomi, Ed. Sinan Alçın vd., T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, Yayın No. 232: 364-393.
• Ünsal, E. ve Kocaoğlu, Ö.. (2018). Blokzinciri Teknolojisi: Kullanım Alanları, Açık Noktaları ve Gelecek Beklentileri, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 13: 54-64.
• World Economic Forum. (2016). www.weforum.org/agenda/2016/05/what-will-blockchain-technology-mean-for-financial-services
• Zheng, Z., Xıe, S., Daı, H., Chen, X., Wang, H.. (2017). An Overview of Blockchain Technology: Architecture, Consensus, and Future Trends. IEEE 6th International Congress on Big Data, 557-564.