Web Sitelerinin E-Katılım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Büyükşehir Belediyeleri Örneği

Yıl 2021, Sayı: 28, 338 - 367, 30.10.2021

Hakan Gökhan Gündoğdu

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimine bağlı olarak ortaya çıkan e-katılım, vatandaşların katılımcı ve müzakereci karar alma süreçlerine dâhil edilmesini teşvik etmekte ve vatandaşlar ile yönetim arasındaki etkileşime katkı sağlamaktadır. Ayrıca, vatandaşlar yönetim ile ilgili kararlara e-katılım uygulamaları ile katılabilmektedir. Dolayısıyla, bu uygulamalar ile şeffaf ve katılımcı bir yönetim anlayışı daha kolay hale gelmektedir. Bu kapsamda, merkezi ve özellikle yerel yönetimler ile vatandaşlar arasındaki ilişkilerde ve kamusal hizmetlerin sunulmasında, kamu kurumlarının resmî web sitelerinin önemli bir rolü bulunmaktadır. Yerel kamu idaresi olarak büyükşehir belediyeleri ve hizmet sundukları web siteleri de e-katılım süreçlerinin uygulanmasında öne çıkmaktadır.
Bu araştırmanın amacı, yerel yönetimlerin büyük bir bölümünü temsil eden büyükşehir belediyelerin web sitelerinde sunulan e-katılım hizmetlerinin tespit edilmesidir. Bu kapsamda, söz konusu web sitelerindeki e-katılım içeriklerinin kullanılabilirliği değerlendirilmektir. Veriler, içerik analizi yöntemi ile büyükşehir belediyeleri web siteleri incelenerek elde edilmiştir. E-katılım performansını ölçebilmek için literatüre bağlı olarak geliştirilen 18 kriter kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, büyükşehir belediyelerinin resmî web sitelerinde vatandaşlara sunulan hizmetlerde bilgilendirme ve iletişim mekanizmalarının ön planda olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, web sitelerinin e-katılım değerlendirme kriterlerine göre sıralanmasında İstanbul ve İzmir büyükşehir belediyeleri ilk iki sırada yer almıştır. Bununla birlikte, büyükşehir web sitelerinin katılımcı uygulamalar bakımından ise yeterli seviyede olmadığı saptanmıştır. Sonuç kısmında, büyükşehir belediyelerinin web siteleri ile ilgili teknolojinin getirdiği yeniliklere ve çevrimiçi katılım hizmetlerinin genişletilmesine yönelik önerilerden bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi İletişim Teknolojileri, Büyükşehir Belediyelerinin Web Siteleri, E-Katılım, İçerik Analizi

Kaynakça

• Acar, S., Bilen-Kazancık, L., Meydan, M. C., & Işık, M. (2019). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, SEGE-2017. Ankara: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü.
• Aitamurto, T. (2012). Crowdsourcing for democracy: New era in policy making. Helsinki: Parliament of Finland.
• Alasem, A. (2015). eGovernment on Twitter: The use of Twitter by the Saudi Authorities. The Electronic Journal of e-Government, 13(1), 67-73.
• Alat, B. (2018). Türkiye’de İl Belediye Web Sitelerinin İşlevselliği Üzerine Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 93-114.
• Almond, G., & Verba, S. (1963). The Civic Cultere: Political Attitudes and Democracy in Five Nations, Princeton: Princeton University Press.
• Alodalı, F. B., Tuncer, A., Usta, S., & Halis, M. (2012). Yerel Yönetimlerde E-Belediyecilik Uygulamaları: Akdeniz Bölgesi Örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 83-95.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2020). “Başkan Yavaş’tan STK’lara ‘Bütçeyi Birlikte Hazırlayalım’ Çağrısı”. https://ankara.bel.tr/haberler/baskan-yavastan-stklara-butceyi-birlikte-hazirlayalim-cagris (Erişim Tarihi: 10.08.2021).
• Bayraktar, U. (2016). Sürdürülebilir Kentler Yerel Müşterekler Siyaseti İçin e-Katılım, TESEV Sürdürülebilir Kalkınma Raporları, İstanbul: TESEV Yayınları.
• Bennett, S., Maton, K., & Kervin, L. (2008). The ‘digital natives’ debate: A critical review of the evidence. British Journal of Educational Technology, 39(5), 775-786.
• Bertot, J.C., Jaeger, P.T., & Hansen, D. (2012). The impact of Policies on Government Social Media Usage: Issues, Challenges, and Recommendations. Government Information Quarterly, 29(1), 30-40.
• Best, S. J., & Krueger, B. S. (2005). Analyzing the Representativeness of Internet Political Participation. Political Behavior, 27(2), 183-216.
• Bonsón, E., Torres, L., Royo, S., & Flores, F. (2012). Local e-government 2.0: Social media and corporate transparency in municipalities. Government Information Quarterly, 29(2), 123-132.
• Boulianne, S. (2009). Does internet use affect engagement?: A meta-analysis of research. Political Communication, 26(2), 193-211.
• Bruno, E. (2015). Co-deciding with Citizens: Towards Digital Democracy at EU Level. Brussels: European Citizen Action Service (ECAS).
• Carter, L., & Bélanger, F. (2005). The Utilization of E-Government Services Citizen Trust, Innovation and Acceptance Factors. Information Systems Journal, 15, 5-25.
• Castells, M. (2001). The Internet Galaxy: Reflections on the Internet, Business, and Society. Oxford: Oxford University Press.
• Cheng, J.W., Mitomo, H., Otsuka, T., Jeon, S.Y. (2015). The effects of ICT and mass media in post-disaster recovery-A two model case study of the Great East Japan Earthquake. Telecommunications Policy, 39(6), 515-532.
• Clarke, A. (2013). “Exploiting the web as a tool of democracy: New ways forward in the study and practice of digital Democracy”. World Forum for Democracy 2013 Issues Paper, Strasbourg: Council of Europe.
• Curwell, S., Deakin, M., Cooper, I., Paskaleva-Shapira, K., Ravetz, J., & Babicki, D. (2005). Citizens’ Expectations of Information Cities: Implications for Urban Planning and Design. Building Research & Information, 33(1), 55-66.
• Delli-Carpini, M. X., Cook, F. L., & Jacobs, L. R. (2004). Public deliberation, discursive participation and citizen engagement: A review of the empirical literature. Annual Review of Political Science, 7(1), 315-344.
• Demirhan, K. & Öktem, M. K. (2011). Electronic Participation in the Policy Making Process: A Case Study. International Journal of eBusiness and eGovernment Studies, 3(1), 59-78.
• Engin, M., & Gürses, F. (2014). “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin E-Demokrasi Gelişim Modelleri Açısından İncelenmesi”. (Ed.) F. N. Genç, Kamu Yönetiminde Değişim: XII. Kamu Yönetimi Forumu Bildiriler Kitabı içinde (ss. 550-569), 12-14 Eylül 2014, Aydın.
• Ersöz, S. (2005). İnternet ve Demokrasinin Geleceği. Selçuk İletişim Dergisi, 3(4), 122-129.
• European Commission (1998). “Public sector information: A key resource for Europe”. Green Paper on Public Sector Information in the Information Society, No: COM 1998(585).
• Gaventa, J., & Barrett, G. (2010). So What Difference Does it Make? Mapping the Outcomes of Citizen Engagement. Working Paper 347, Brighton: Institute of Development Studies (IDS).
• Gil-Garcia, J. R. (2012). Enacting Electronic Government Success. New York: Springer.
• Gündoğdu, H. G. (2018). Yerel Yönetimlerde Çalışanların E-Demokrasi ve E-Katılım Algısına İlişkin Bir Araştırma: Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 55(1), 1-16.
• Gündoğdu, H. G. (2020). Türkiye’de Kamu Yönetiminde Koordinasyon. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Gündoğdu, H. G., & Aytekin, A. (2020). Vatandaşların Kamu Yönetimine Güveni: Ampirik Bir Araştırma. (Ed. M. Mete), İktisadi ve İdari Bilimlerde Teori ve Araştırmalar II-Cilt 1, Ankara: Gece Kitaplığı: 297-338.
• ITU-International Telecommunication Union, (2020). Measuring digital development Facts and figures 2020. Geneva: ITU Publications.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2021). “Bütçe Senin, Karar Senin İstanbul”. https://www.ibb.istanbul/arsiv/38071/butce-senin-karar-senin-istanbul (Erişim Tarihi: 10.08.2021).
• Jaeger, P.T., Bertot, J.C., & Shilton, K. (2012). “Information Policy and Social Media: Framing Government- Citizen Web 2.0 Interactions”. (Ed.) C. G. Reddick & S. K. Aikins. Web 2.0 Technologies and Democratic Governance: Political, Policy and Management Implications içinde (ss. 11-25). New York: Springer.
• Jho, W., & Song, K. J. (2015). Institutional and technological determinants of civil eparticipation: Solo or duet? Government Information Quarterly, 32, 488-495.
• Karadeniz, Ş., & Yılmaz, B. (2016). Türkiye’nin 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planında Kütüphane Kurumuna Yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği, 30(1), 59-83.
• Karakaya-Polat, R. (2006). E-Belediyecilik Kılavuzu Yerel Yönetim Vatandaş Etkileşimi. Türkiye Stratejik Araştırmalar Merkezi, İstanbul: Tasam Yayınları.
• Karkın, N. (2014). “Barriers for Sustainable e-Participation Process: The Case of Turkey”. (Ed.). L. G. Anthopoulos & C. G. Reddick, içinde Government e-Strategic Planning and Management: Practices, Patterns and Roadmaps (ss. 227-243), New York: Springer.
• Karkın, N. & Janssen, M. (2014). Evaluating websites from a public value perspective: A review of Turkish local government websites. International Journal of Information Management, 34(3), 351-363.
• Kohlborn, T. (2014). Quality assessment of service bundles for governmental one-stop portals: A literature review. Government Information Quarterly, 31(2), 221-228.
• Kosovo Democratic Institute; NGO AKTIV (2020). “2019 Belediye Şeffafmetresi”, Mart 2020, Kosova: Priştine.
• Lehtonen, P. (2007). “Citizens’ web as a public space. Developing community practices in the framework of eParticipation”. (Eds.), A. Avdic; K. Hedström; J. Rose & Å. Grönlund Understanding eParticipation-Contemporary PhD eParticipation research in Europe (ss. 17-38). Örebro: Örebro University Library.
• Lyu, H.-S. (2007). The public's e-participation capacity and motivation in Korea: A web analysis from a new institutionalist perspective. Journal of Information Technology and Politics, 4(4), 65-79.
• Macintosh, A. (2004). “Characterizing E-Participation in Policy-Making”. Proceedings of the 37th Annual Hawaii International Conference on System Science (ss. 1-10), University of Hawaii-Manoa.
• Macintosh, A., McKay-Hubbard, A., & Shell, D. (2005). Using Weblogs to Support Local Democracy, M. Böhlen, J. Gamper, W. Polasek, & M. A. Wimmer (Eds.) E-Government: Towards Electronic Democracy. Italia: International Conference, TCGOV2005.
• Mainka, A., Hartmann, S., Stock, W. G., & Peters, I. (2014). Government and social media: A case study of 31 informational world cities. İçinde Proceedings of the 47th Hawaii International Conference on System Sciences. 6-9 Ocak 2014, Waikoloa, Hawaii (ss. 1715-1724). Washington, DC: IEEE Computer Society.
• Mecek, M. (2017). E-Devlet ve E-Belediye: Kavramsal Çerçeve ve Türkiye'de Belediye Web Sitelerine Yönelik Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 1815-1851.
• Medaglia, R. (2007). Measuring the diffusion of e-participation: a survey of Italian local Government. Information Polity: The International Journal of Government & Democracy in the Information Age, 12(4), 265-280.
• Medaglia, R. (2012). eParticipation Research: Moving Characterization Forward (2006-2011). Government Information Quarterly, 29(3), 346-360.
• Memiş, L. (2015). Yerel E-Katılımın Yeni Aracı Olarak Sosyal Ağlar: Facebook ve Twitter Örnekleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 209-242.
• Mergel, I., & Desouza, K.C. (2013). Implementing Open Innovation in the Public Sector: The Case of Challenge.gov. Public Administration Review, 73(6), 882-890.
• Miranda, F.J., Sanguino, R., & Banegil, T.M. (2009). Quantitative Assessment of European Municipal Web Sites: Development and Use of an Evaluation Tool. Internet Research, 19(4), 425-441.
• Moreno, E. A., & Traverso, D. B. (2010). “E-Government and Citizen Participation in Chile: The Case of the Ministries Websites”. (Ed.) C. G. Reddick içinde Politics, Democracy, and E-Government: Participation and Service Delivery, USA: IGI Global.
• Mossberger, K., Wu, Y., & Crawford, J. (2013). Connecting citizens and local governments? Social media and interactivity in major U.S. cities. Government Information Quarterly, 30(4), 351-358.
• Muğla Büyükşehir Belediyesi (2016). “Büyükşehir’in Ulaşım Anketi Devam Ediyor”. https://www.mugla.bel.tr/haber/buyuksehirin-ulasim-anketi-devam-ediyor (Erişim Tarihi: 23.08.2021).
• Netchaeva, I. (2002). E-Government and E-Democracy: A Comparison of the Opportunities in the North and South. The International Journal for Communication Studies, 64(5), 467-477.
• Norris, D. F. (2007). "E-Democracy and E-Participation among Local Governments in the United Sates". içinde E-Participation and E-Government: Understanding the Present and Creating the Future. Report of the Ad Hoc Expert Group Meeting, New York: United Nations.
• Norris, D. F. & Reddick, C. G. (2013). "E-Participation Among American Local Governments". (Ed.) M.A. Wimmer, E. Tambouris, & A. Macintosh içinde Electronic Participation - 5th IFIP WG 8.5 International Conference, ePart 2013 (Vol. 8075 LNCS, ss. 37-48), Berlin: Springer-Verlag.
• Obi, T. (Ed.) (2010). The Innovative CIO and e-Participation in e-Government Initiatives. Amsterdam: IOS Press.
• OECD (2003). Promise and Problems of Edemocracy: Challenges of Online Citizen Engagement. Washington, DC: OECD Publishing.
• OECD (2007). Participative Web and User-Created Content: Web 2.0, Wikis and Social Networking. Washington, DC: OECD Publishing.
• Orihuela, L., & Obi, T. (2007). “E-Government and E-Governance: Towards a Clarification in the Use of Two Concepts”, (Eds.) L. Orihuela & T. Obi, in E-Governance: A Global Perspective on a New Paradigm (ss. 26-32). Amsterdam: IOS Press.
• Paganelli, F., & Pecchi, F. (2013). Towards a Reference Model and a Web Based Framework for eParticipation Services Design. Information Resources Management Journal, 26(2), 1-19.
• Pina V., Torres, L., & Royo, S. (2007). Are ICTs Improving Transparency and Accountability in the EU Regional and Local Governments? An Empirical Study. Public Administration, 85(2), 449-472.
• Phang, C.W., & Kankanhalli, A. (2008). A Framework of ICT Exploitation for E-Participation İnitiatives. Communications of the ACM, 51(12), 128-132.
• Porwol, L., Ojo, A., & Breslin, J. G. (2016). An ontology for next generation e- Participation initiatives. Government Information Quarterly, 33(3), 583-594.
• Quintelier, E., & Vissers, S. (2008). The effect of Internet use on political participation: An analysis of survey results for 16-year-olds in Belgium. Social Science Computer Review, 26, 411-427.
• Sandoval-Almazan, R., & Gil-Garcia, J. R. (2012). Are Government İnternet Portals Evolving Towards More İnteraction, Participation, and Collaboration? Revisiting The Rhetoric of E-Government Among Municipalities. Government Information Quarterly, 29, 72-81.
• Saylam, A. (2020). Türk Kamu Yönetiminde Merkezi Düzeyde E-Katılım: Bakanlıkların Web Siteleri Üzerinden Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 23-37.
• Saylam, A., Karkın, N., & Kocaoğlu, B. U. (2020). “Higher public officials on direct citizen participation in Turkey: institutionalized vs. curious public administrators”. (Ed.) S. Chhabra & M. Kumar içinde Civic Engagement Frameworks and Strategic Leadership Practices for Organization Development (ss. 142–170), Hershey, PA: IGI Global.
• Sayımer, İ., Dondurucu Z., & Küçüksaraç, B. (2019). “Dijitalleşen Kentlerde Yönetişim: Marmara Bölgesi Büyükşehir Belediyeleri'nin Karşılaştırmalı E-Belediyecilik Uygulamaları”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 5(Güz), 420-443.
• Shan, L. C., Panagiotopoulos, P., Regan, Á., De Brún, A., Barnett J., Wall P., & McConnon, A. (2015). Interactive communication with the public: Qualitative exploration of the use of social media by Food and Health Organizations. Journal of Nutrition Education and Behavior, 47(1), 104-108.
• Silva, C. N. (2013). Citizen E-Participation in Urban Governance: Crowdsourcing and Collaborative Creativity. Hershey-New York: IGI Global.
• Sobacı, Z. (2010). What the Turkish parliamentary web site offers to citizens in terms of eparticipation: A content analysis. Information Polity: The International Journal of Government & Democracy in the Information Age, 15(3), 227-241.
• Susha, I., & Grönlund, Å. (2012). eParticipation research: Systematizing the field. Government Information Quarterly, 29(3), 373-382.
• Sylvester, D. E., & McGlynn, A. J. (2010). The digital divide, political participation, and place. Social Science Computer Review, 28(1), 64-74.
• Sæbø, Ø., Rose, J., & Skiftenes Flak, L. (2008). The Shape of E-Participation: Characterizing an Emerging Research Area. Government Information Quarterly, 25(3), 400-428.
• Sæbø, Ø., Flak L. S., & Sein M. K. (2011). Understanding the dynamics in e-Participation initiatives: Looking through the genre and stakeholder lenses. Government Information Quarterly, 28(3), 416-425.
• Şat, N. (2016). Türkiye'de Büyükşehir Belediyelerinin Genel Ağ (Web) Sitelerinin Analizi. Türk İdare Dergisi, 482(1), 183-237.
• Tambouris, E., Liotas, N., & Tarabanis, K. (2007). A Framework for Assessing eParticipation Projects and Tools. R. H. Sprague (Ed.), Proceedings of the 40th Annual Hawaii International Conference on System Sciences (ss. 1-10). Los Alamitos, CA: IEEE Computer Society Press.
• Tambouris E., Macintosh A., Dalakiouridou E., Smith E., Panopoulou E., Tarabanis K., & Millard J. (2013). “eParticipation in Europe: Current State and Practical Recommendations”. (Ed.) J. R. Gil-Garcia, E-Government Success Around the World: Cases, Empirical Studies, and Practical Recommendations (ss. 341-357), Hershey, PA: IGI Global.
• Taşöz Düşündere, A. (2019). 81 İlde İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye’nin 2020 Küresel Performansı. Değerlendirme Notu, Ankara: TEPAV.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu, Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• T.C. Sayıştay (2006). e-Devlete Geçişte Kamu Kurumları İnternet Siteleri Performans Denetimi Raporu. Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı.
• Tolbert, C., & McNeal, R. (2003). Unraveling the Effects of the Internet on Political Participation?. Political Research Quarterly, 56, 175-185.
• Tosun, E. K. (2008). Türkiye'de E-Belediyecilik Uygulamaları: Bursa Nilüfer-Osmangazi-Yıldırım Belediyelerinin Web Sitelerinin Analizi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 17(2),71-94.
• TÜİK-Türkiye İstatistik Kurumu, (2020). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 (Erişim Tarihi: 08.07.2021).
• UN (2003). World Public Sector Report 2003: E-Government at the Crossroads. New York: United Nations.
• UN (2005). Global E-Government Readiness Report 2005: From E-Government to E-Inclusion. New York: United Nations.
• UN (2018a). Working Together: Integration, Institutions and the Sustainable Development Goals: World Public Sector Report 2018, New York: United Nations.
• UN (2018b). United Nations E-Government Survey 2018: Gearing E-Government to Support Transformation Towards Sustainable and Resilient Societies, New York: United Nations.
• Welch, E. W., Hinnant, C. C., & Moon, J. M. (2005). Linking citizen satisfaction with e-government and trust in government. Journal of Public Administration Research and Theory, 15(3), 371-391.
• Yang, K. F. (2005). Public administrators’ trust in citizens: A missing link in citizen involvement efforts. Public Administration Review, 65(3), 273-285.
• Yavuz, N., & Temel, E. C. (2017). Vatandaşların Belediye Hizmet Kalitesi Algısı ve Yerel Katılım İlişkisi: Nilüfer Belediyesi Örnek Olay İncelemesi (TÜBİTAK SOBAG Proje No: 215K154). https://app.trdizin.gov.tr/proje/TVRjMU5qTXo/vatandaslarin-belediye-hizmet-kalitesi-algisi-ve-yerel-katilim-iliskisi-nilufer-belediyesi-ornek-olay-incelemesi (Erişim Tarihi: 02.03.2021).
• Zengin, O. (2014). Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Dönüşümü: Son On Yılın Değerlendirmesi. Ankara Barosu Dergisi, 72(2), 91-116.
• Zeren E. H., & Özmen, A. (2010). Halkın Belediye Faaliyetlerine Katılma Duyarlılığı ve Hizmet Memnuniyeti: Karaman Belediyesi Örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19), 165-173.
• Zheng, L., & Zheng, T. (2014). Innovation through social media in the public sector: Information and interactions. Government Information Quarterly, 31(S1), S106-S117.