Endülüs Hadisçiliğinde Halifelerin Yeri

Yıl 2012, Sayı: 2, 149 - 165, 01.10.2012

Mustafa Öztoprak

Öz

Endülüs, İslâm kültür ve medeniyetinin temel öğelerinden hadis ilminin en önemli kaynaklarından birini teşkil etmektedir. Endülüs’te hadisin gelişmesinde de halifelerin rolü inkâr edilemez bir gerçektir. Diğer ilimlere nazaran Endülüs’te hadisin gelişmesinde ve temayüz etmesinde halifelerin katkıları olmuştur. Hadis ilminin gelişmesinin nüvesi Endülüs Emevi Devleti kurulduktan sonra Abdurrahman b. Muâviye’nin hadisçilerle mücadele eden fakîhlere karşı hadisçileri müdafaa etmesiyle gerçekleşmiştir. Abdurrahman b. Muâviye’den sonra gelen halifeler de hadis ilminin gelişmesine destek olmuşlardır. Halifeler hadisi bizzat muhaddislerden dinlemişledir. Devlet görevlileri ve toplumun da hadis dinlemesini sağlamışlardır. Bu çalışmalarıyla halifeler toplumun hadis ilmiyle tanışması ve yaşaması için rehberlik yapmışlardır. Endülüs’te güçlü muhaddislerin ve literatürün meydana gelmesinde halifelerin gayretleri belirleyici olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Endülüs, Emevî, hadis, muhaddis, halife.

The Role of Caliphs in Andalusia Prophetic Tradition

Öz

Andalusia, one of the fundamentals of Islamic culture and civilization, which constitutes one of the most important sources of hadith science. The role of caliphs in Andalusia prophetic traditions is undeniable truth. The development of hadith in Andalusia, the caliphs contributed. Once intalled the progres of the science of hadith core Andalusian Umayyad Empire Abd al-Rahman Ibn Muawiyah interventions at the Islamic jurists who fought Muawiyah was tradationists. Abd al-Rahman Ibn Muaviyah acting on behalf of the science of hadith from the caliphs after Muawiyah in which subsidies have been identified. Located near the caliphs themselves as they listen to listen to government officials and the community provided the hadith. Acquainted with the knowledge of hadith studies, and to live in this society, the guidance made caliphs. Caliphs in Andalusia efforts have been effective in the occurrence of a strong hadith scholar and literature.

Anahtar Kelimeler

Andalusia, Umayyad, tradition, traditionist, caliph.

Kaynakça

• Abbâdî, Ahmet Muhtar, fi Tarihi'l-Abbâsi ve'l-Endelüsî, Dârü'n- Nehdati'l-Arabiyye, Beyrut ts.
• Abdülhâdi, Ahmet el-Hüseyn, Mazâhiru’n-Nahdati’l-Hadisiyye fi Ahdi Ya’kub el-Mansûr el-Muvahhidî, İhyâu’t-Türâsi’l-İslâmî, Mağrib 1402.
• Huşenî, Ahbâr, s. 348–362.
• Dabbî, Ebû Ca'fer Ahmet b. Yahya b. Ahmet b. Amîre, Buğyetü’l- Mültemis fi Târîhi Ricâli Ehli’l-Endelüs, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417.
• Ebû Deyyâk, Sâlih Muhammed Feyyâz, el-Vecîz fi Târihi’l-Mağrib ve’l-Endelüs, Ürdün 1988.
• Georges Colin, el-Endülüs çev: Abdülhamit Yunus, Hasan Osman, Beyrut 1980.
• Humeydî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Nasr Fütûh, Cezvetü’l- Muktebis fi Zikri Vülâti’l-Endelüs nşr. Muhammed b.Tâvit et- Tancî, Mısır 1372.
• Huşenî, Muhammed b. Hâris, Ahbâru’l-Fukahâ ve’l-Muhaddisîn nşr. Maria Luis Abila ve Luis Mulina, Madrid 1992.
• Huşenî, Muhammed b. Hâris, Kudâtu Kurtuba, ed-Dârü’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Terceme, Kâhire 1966.
• İbn Asâkir, Ebû’l-Kâsım Ali b. el-Hasen, Târîhu Dımaşk nşr. Ebû Sa’îd Ömer b. Garâme el-Amravî Ali Şîrî, Beyrut 1415.
• İbn Ferhûn, Burhânüddîn İbrahim b. Alî, ed-Dibâcü’l-Müzheb fi Ma’rifeti Ulemâi’l-Mezheb nşr. Muhammed el-Ahmedî Ebu’n- Nûr, Mektebetü Dâri’t-Türas, Kâhire 1972.
• İbn Hallikân, Ebü'l-Abbâs Şemsüddîn Ahmet b. Muhammed b. İbrâhîm, Vefayâtu’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zamân nşr. İhsan Abbas, Daru Sâdır, Beyrut 1994.
• İbn İzârî, Ebû Muhammed Ali b. Muhammed, el-Beyânü’l-Muğrib fi Ahbâri’l- Endelüs ve’l-Mağrib nşr. İhsan Abbas, Beyrut 1983.
• İbnü’l-Ebbâr, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Kudâ‘î, et- Tekmile li Kitâbi’s-Sıla nşr. Abdüsselâm el-Hirasî, Dâru’l-Fikr, Lübnan 1415.
• İbnü’l-Faradî, Ebü'l-Velîd Abdullah b. Muhammed b. Yûsuf el- Kurtubî el-Ezdî, Târîhu Ulemâi Endelüs nşr. Rûhıyye Abdurrahmân es-Süveyfî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
• İbnü’l-Hatîb, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah, el-İhâta fi Ahbâri Gırnâta nşr. Muhammed Abdullah İnan, Mektebetü'l- Hanci, Kâhire 1973.
• İbnü’l-Imâd, Ebü'l-Felah Abdülhay b. Ahmet, Şezerâtü’z-Zeheb fi Ahbâri Men Zeheb, Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabî, Beyrut ts.
• İnan, Muhammed Abdullah, Asru’l-Murâbıtîn ve’l-Muvahhidîn, Lecnetü't-Telif ve't-Terceme, Kâhire 1974.
• Kâdî İyâz, Ebu’l-Fadl Musa b. Iyaz el-Yahsûbî es-Sebtî, Tertîbü’l- Medârik ve Takrîbü’l-Mesâlik li-Ma’rifeti A’lâmi Mezhebi Mâlik, Vizâretü’l-Evkâf, Rabat ts.
• Makkarî, Ebü'l-Abbas Şehabeddin Ahmet b. Muhammed, Nefhu't- tîb min Ğusni'l-Endelüsi'r-Ratîb ve Zikru Vezîrihâ li-Sâni'd-dîn İb- ni'l-Hatîb, nşr. İhsan Abbas, Dâru Sâdır, Beyrut 1388.
• Merrâküşî, Abdülvâhid, el-Mûcib fi Telhîsi Ahbâri’l-Mağrib nşr. Mu- hammed Saîd el-Uryân, İhyâü’t-Türâsi’l-İslâmî, Kâhire 1963.
• Nübâhî, Ebû’l-Hasen b. Abdullah b. Hasen, Târîhu Kudâti’l-Endelüs, Dâru Afâkı’l-Endelüs, Beyrut 1983.
• Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2010.
• Safedî, Selahaddin Halil b. Aybek b. Abdullah, el-Vâfî bi’l-Vefayât, Neşriyatü’l-İslâmiyye, byy, ts.
• Suyutî, Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, Tabakâtü’l-Huffâz, Beyrut 1983.
• Suyutî, Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, Büğyetü’l-Vuât fi Tabakâti’l-Lüğaviyyîn ve’n-Nühât, el-Mektebetü’l-Asrıyye nşr. Muhammed Ebû’l-Fazl İbrahim, Lübnan ts.
• Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Osman, Siyeru A‘lâmi’n-Nübelâ nşr. Şuayb el-Arnaût vd, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1982.
• Ziriklî, Hayreddîn Mahmûd b. Muhammed b. Ali b. Fârisî, el-A’lâm Kâmûsu Terâcim li-Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâ, Dâru’l-İlim, Beyrut 2002.