Makedonya’da İsim Sorunu: Yunan ve Makedon Milliyetçiliklerinin Kıskacında Kimlik İnşası

Yıl 2020, Sayı: 21, 311 - 344, 01.01.2020

Emrah Konuralp Sündüs Adaş

Öz

Dilsel ve inançsal farklılıklara dayalı etnik çeşitliliğe sahip Makedonya, her dönem stratejik önemini korumuştur. Büyük ölçüde Vardar Makedonyası üzerinde kurulu olan Makedonya Cumhuriyeti, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden ayrılarak bağımsızlığını ilan ettiği 1991’den itibaren komşusu Yunanistan ile ülkenin ismi konusunda anlaşmazlık yaşamıştır. Farklı milliyetçi anlayışlarla alevlendirilen bu soru, Balkanlardaki huzursuzluğun son bulmasını isteyen Batılı devletlerin arabuluculuğuyla 17 Haziran 2018 tarihinde çözüme kavuşturulmuştur. Makedonya isim sorununu ülkesel milliyetçilik ve etnik milliyetçilik üzerine kurulu milliyetçilik tipolojisine atıfla değerlendiren bu çalışma, bu sorununun tarihsel arka planını, müzakere sürecini analiz etmiştir. Milliyetçiliğin birleştirici bir güç mü yoksa ayrıştırıcı bir etki mi yarattığı incelenmiştir. Bu makalede Makedonya’da toplam nüfusun yüzde 64’ünü oluşturan Slav-Hristiyan Makedon çoğunluğun etnik tikelliğine dayalı bir ulusal kimlik tercihi yerine bölgesel-coğrafi bir kimliğe karşılık gelen ve tüm etnik farklılaşmaların üstünde bir ulusal kimlik ve anayasal yurttaşlık zemini yaratılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Makedonya, Balkanlar, Yunanistan, milliyetçilik, kimlik, Makedonya sorunu.

The Name Issue of Macedonia: Identity Formation under the Grip of Greek and Macedonian Nationalisms

Öz

Macedonia, with its ethnic diversity based on linguistic and religious differences, has always maintained its strategic importance. Since the declaration of independence in 1991 when it left the Socialist Federal Republic of Yugoslavia, the Republic of Macedonia, which is largely based on Vardar Macedonia, had a dispute with its neighbor Greece on the name of the country. This question, which was exacerbated by different nationalist approaches, was resolved on 17 June 2018 by the mediation of Western states that wanted to end the unrest in the Balkans. This study evaluated the Macedonian name question with reference to the typology of nationalism based on territorial and ethnic nationalisms and analyzed the historical background of this question and the negotiation process. In this respect, whether nationalism has a unifying force or a dissociative effect was examined. In this article, it was concluded that national identity and constitutional citizenship, which corresponds to a regional-geographical identity rather than a national identity preference based on the ethnic identity of the Slav-Christian Macedonian majority, which constitutes only 64 percent of the total population in Macedonia, is a prerequisite.

Anahtar Kelimeler

Macedonia, Balkans, Greece, nationalism, ientity, Macedonian question.

Kaynakça

• Aktan, Sertaç. “Yunanistan bir kez daha güven oylamasına gidiyor: Çipras bu sefer de kazanabilecek mi?” Euronews, 2019.
• Baltas, Costas. “Yunanistan erken genel seçimleri ile ilgili bilmeniz gereken her şey”. Reuters, 2019.
• Barber, Tony. “Renaming of North Macedonia a Rare Balkan Diplomatic https://www.ft.com/content/c5c77a76-4a29-11e9-bde6- 79eaea5acb64. Financial Times, 20 Mayıs 2019.
• BBC News. “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti anlaşması imzalandı: 27 yıllık Yunanistan-Makedonya isim krizi hakkında bilinmesi gerekenler”. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44477691. BBC News, 2018,
• Berberakis, Stelyo. “Resmi adı ‘Kuzey Makedonya’ olarak değişen Makedonya Cumhuriyeti, NATO üyeliğine hazırlanıyor”. BBC News, 2019.
• Bora, Tanıl. Bölgeler, Sorunlar; Yugoslavya Milliyetçiliğin provakasyonu. 2. baskı. istanbul: birikim yayınları, 1995.
• Büyük, Hamdi Fırat. “Üsküp 2014 Projesi: Üsküp’ün Belirginleşen Etnik Sınırları”. Analist, sayı 54 (2015): 12–20.
• Çolak, Yunus. “Makedonya’nın İsim Sorunu: Sebepleri ve Türkiye’nin Balkanlar Politikasına Olan Etkileri Bakımından Bir İnceleme”. Içinde İnternational Turkic World Educational Sciences and Social Sciences Congress, 229–39. Ankara, 2016.
• Danforth, Loring M. “Claims to Macedonian Identity: The Macedonian Question and the Breakup of Yugoslavia”. Anthropology Today 9, sayı 4 (2006): 3. https://doi.org/10.2307/2783448.
• Demircioğlu, Fatih. “Makedonya Cumhuriyeti’nde Barış ve Güvenlik Meseleleri”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4, sayı 1 (2019): 201–46.
• Deutsche Welle. “İsim anlaşması Üsküp’te protesto edildi”. Deutsche Welle, 2018.
• ———. “Makedonya’da referanduma katılım düşük”. Deutsche Welle, 2018.
• Durmaz, Mustafa. “Makedonya Sorunu ve Yunanistan’ın İsim Uzlaşmazlığı”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, sayı 3 (2015): 59– 68.
• Ekinci, Mehmet Uğur. “Makedonya İsim Sorunu Çözülüyor (mu ?)”. SETA, 2018, 7.
• Eroğlu, Haldun. “Osmanlının Rumeli ’ Deki Göç Stratejileri ve Teopolitiği Üzerine”. Içinde CANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 1287–1304. Ankara, 2012.
• Errington, R. Malcolm. A History of Macedonia. Los Angeles: University of California Press, 1990.
• Görgülü, İ., V. Yılmaz, ve Erdinç, A. Makedonya. İstanbul: Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, 1992.
• Gülboy, Pınar. Makedonya’da Arnavut-Makedon Çatışması ve Ohrid Anlaşması. İstanbul: Doğu Kitapevi, 2012.
• Hellenic Parliament. The Constitution of Greece. Hellenic Parliament’s Publication Department, 2008.
• Herodotos. Herodotos. 8. baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
• Hobsbawm, E.J. Milletler ve Milliyetçilik. 4. baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
• Kodal, Tahir. “Makedonya’nin Bağımsızlığı’nı Kazanmasi ve Türki̇ye”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 14, sayı 29 (2014): 377–96.
• Konuralp, Emrah. “Kimliğin Etni ve Ulus Arasında Salınımı: Çokkültürcülük mü Yeniden Kabilecilik mi?” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 13, sayı 2 (15 Ağustos 2018): 133–46. https://doi.org/10.17153/oguiibf.400350.
• Kut, Şule. Balkanlar’da Kimlik ve Egemenlik. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Ofisi. Statistical Review: Population and Social Statistics. Skopje: Republic of North Macedonia State Statistical Office, 2019. www.stat.gov.mk.
• Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Ofisi. “Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002”. Üsküp, 2005.
• Maralov, Dejan. “The Relations Between Macedonia and Greece in the Context of the Name Issue”. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi 2, sayı 1 (2013): 23–34.
• Mazower, Mark. Bizans’ın çöküşünden günümüze Balkanlar. 2. baskı. istanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Mintz, Sidney W. The Power of Sweetness and the Sweetness of Power. Deventer: Van Longhum Slaterus, 1988.
• NATO. “Brussels Summit Declaration”. NATO, 2018.
• Okur, Mehmet. “The Times Gazetesine Göre Makedonya Sorunu (1918-1945)”. Journal of Black Sea Studies 9, sayı 32 (2012): 29–44.
• Özgen, Cenk. “Balkanlar’da güvenliğe yönelik bir tehdit: Yunanistan- Makedonya anlaşmazlığı”. U.Ü Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 25 (2013): 327–45.
• Papadimitriou, Jannis. “Yunanistan siyasetinde ‘Makedonya’ sınavı”. Deutsche Welle, 2018.
• Ramet, Sabrina P. Balkan babel: the disintegration of Yugoslavia from the death of Tito to the war for Kosovo. Westview Press, 2002.
• Reuter, Jens. “Policy and Economy in Macedonia”. Balkan Forum 1, sayı 3 (1993): 153–73.
• Rossos, Andrew. Macedonia and the Macedonians. Hoover Institution Press Publication, 2008.
• Roudometof, Victor. Collective memory, national identity, and ethnic conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian question. Westport: Praeger Publishers, 2002.
• Şahin, Vuslat Nur. “‘Kuzey Makedonya’ Sorunu Çözer Mi?” Avrasya İncelemeleri Dergisi, sayı 49 (2018): 1–4.
• Satanakis, Sofia Maria. “Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia: The Prespa Agreement. What comes next ?” Austrıa Instıtut Für Europa- und Sıcherheıtspolıtık 6 (2018): 2016–19.
• Şerbetçi, Zeynep. “Kentsel Gelişme Ve Kültür Değerleri Arasındaki İlişki: Üsküp Örneği”. Marmara Coğrafya Dergisi, sayı 36 (2017): 206– 17.
• Smith, Anthony D. Milli Kimlik. 1. baskı. İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1994.
• State Elections Commission. “Republic of North Macedonia Presidential Elections 2019 Second Round”. İvote Demokra, 2019.
• Tagaris, Karolina. “Macedonia to rename airport to help resolve name row with Greece, PM says”. Reuters, 2018.
• Tarih Bilimi. “Makedonya Sorunu”. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi, 2018. sorunu/.
• Todorova, Maria. Balkanlar’ı Tahayyül Etmek. Editör Tansel Güney. 3. baskı. istanbul: iletişim yayınları, 2010.
• Türbedar, Erhan. “Üsküp 2014: Makedon Kimliğinin Uyanışı”. Türkiye Ekonomi https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/2288. Araştırma Vakfı, 2011.
• United Nations Development Programme. “Human Development Indices and Indicators”. New York, 2015.
• Wallerstein, Immanuel. “Culture as the Ideological Battleground of the Modern World-System”. Theory, Culture & Society 7, sayı 2 (1990): 31–55. https://doi.org/10.1177/026327690007002003.
• Yenigün Cüneyt. “Makedonya ’ da Mikro-Milliyetcilik”. Mostar, sayı 18 (2015): 5.
• Yılmaz, Cuma Ali. “Makedonyalıların Tarihi ve Menşei Üzerine Bazı Düşünceler”. Tarih Okulu Dergisi 9, sayı 28 (2016): 57–70.