To Exist or to Die (Before Death) As a Transformation Journey With Reference to Some Couplets of Fuzuli

Yıl 2022, Sayı: 29, 28 - 35, 30.01.2022

Gamze Demirel

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1020950

Cited By: 1

Öz

Death, which has always occupied the minds of humankind throughout the ages, has been a topic addressed by many fields, including philosophy, religion, literature, art and psychology. While death is difficult to accept, it is impossible to deny. Although various meanings have been attributed to the concept of death from culture to culture and from generation to generation, the values judgments, beliefs, cultures, and philosophy of a community can be found in all the definitions, established facts, and perceptions these cultures have of death. Death is viewed as a natural phenomenon in certain communities and as meaninglessness and nothingness in others. In Turkish poetry from the classical era, which was influenced by Islamic belief and mysticism, death is often mentioned together with life and is regarded as the moment when one attains the truly beloved. For this reason, it is celebrated as a festive affair or wedding, while the world is deemed as a place of opportunity to get prepared for death. The moment humans attain consciousness, they realize that everything they take to be real, including their own reality, is temporary and will perish one day. Every moment they experience in this world drags them ever closer to an unknown end. Death, in its most known form, is a disembodiment of the soul and a decaying of the corpse. It would be accurate to say that the spiritual experience of humans, which is a matter of will and choice, is to exist or to die. The death of personal agency is an experience that prepares people for biological death. However, death, whether of personal agency or biological, allows the spirit to communicate with the divine, escape from the darkness into the light, and begin a true and eternal life.

Anahtar Kelimeler

Classical period of Turkish poetry, mysticism, human, universe, death

Fuzuli’nin Bazı Beyitlerinden Hareketle Bir Dönüşüm Yolculuğu Olarak (Ölmeden Önce) Ölme(k)/ Olma(k)

Öz

Çağlar boyunca insanın zihnini meşgul eden, felsefe, din, edebiyat, sanat gibi pek çok alanın en tartışmalı konularından biri olan ölümün kabul edilmesi zordur ancak inkar da edilemez. Ölüm kavramına kültürden kültüre farklı anlamlar yüklenmiştir, yapılan bütün tanımlarda, geliştirilen bütün olgularda ve algılarda bir toplumun değer yargılarını, inanışlarını, kültürünü ve felsefesini bulabiliriz. Bazı toplumlarda doğal bir durum olarak kabul edilen ölüm bazı toplumlarda anlamsızlık ve hiçlik olarak söz konusu edilir. İslam inancının ve tasavvufun etkisiyle şekillenen klasik dönem Türk şiirinde ölüm daha ziyade hayatla birlikte ele alınır, Hakiki sevgiliye kavuşma anı olarak değerlendirilir. Bu yüzden düğün, bayram havasında karşılanır. Dünya ise ölüme hazırlık için bir imkan yeri olarak ele alınır. İnsan bilinç sahibi olduğunda gerçek sandığı her şeyin, tüm yaratılmışların geçici olduğunu ve bir gün yok olacağını idrak eder. Bu dünyada geçirdiği her an, onu bilinmeyen bir sona doğru hızla sürüklemektedir. Ölüm en bilinen şekliyle ruhun bedeni terk etmesiyle birlikte cismin bozulmasıdır. İnsanın kendi iradisi ve tercihiyle gerçekleşen ruhsal deneyimine ise ölmek ya da olmak demek doğru olacaktır. İradi ölüm, insanı biyolojik ölüme de hazırlar. Ancak ister iradi ister biyolojik olsun ölüm, insanın ruhunun ilahi alemle irtibata geçmesini, karanlıktan kurtulup aydınlığa kavuşmasını, hakiki ve ebedi bir hayata başlamasını sağlar.

Anahtar Kelimeler

Klasik dönem Türk şiiri, tasavvuf, insan, ölüm, kainat

Kaynakça

• 1. Akyüz, K. Beken, S. Yüksel, S. ve Cunbur, M. (2000). Fuzuli Divanı. Akçağ Yayınları.
• 2. Altunay Erduvan, F. D. (2020). “Albert Camus’da Saçma ve Ölüm İlişkisi”. Söylem Filoloji Dergisi, 5 (2): 541- 548. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1162146
• 3. Çelik, İ. (2009). “Türk Tasavvuf Düşünceinde Ölüm”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 40, Ankara, s. 119- 146. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/33446
• 4. Emiroğlu, İ. (2002). Sufi ve Dil (Mevlana Örneği). İnsan Yayınları.
• 5. Göka, E. (1997). Varoluşun Psikiyatrisi. (1. Baskı).Vadi Yayınları.
• 6. Kellehear, A. (2010). Ölme Üzerine Bir İnceleme Bireysel Bütünlük. Bedensel Çöküş ve Ruhsal Dönüşüm. (B. Zeren, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• 7. Kierkegaard, S. (2007). Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. (4. Baskı). (M. M. Yakupoğlu, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• 8. Kuçuradi, İ. (2016). Sanata Felsefeyle Bakmak. (6. Baskı). Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• 9. Livingston, R. (1998). Geleneksel Edebiyat Teorisi. (N. Özdemiroğlu, Çev.). İnsan Yayınları.
• 10. Saruhan, M. S. (2006). “İslam Filozof ve Düşünürlerinde Ölüm Korkusu ve Tedavisi”, AÜİFD. 47 (1),87-105. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/583029
• 11. Schopenhauer, A. (2012). Ölümün Anlamı, (1. Baskı). (A. Aydoğan, Çev.). Say Yayınları.
• 12. Schoun, F. (2012). Kalp Gözü (Metafizik, Kozmoloji, Manevî Hayat). (1. Baskı). (N. Mehdiyev, Çev.). İnsan Yayınları.
• 13. Tezcan, E. (2018). Batı Geleneğinde Aşk, Cinsellik ve Ölüm: Tristan ve İsolde. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi.
• 14. Yayıntaş, Y. (2019). Felsefi Perspektiften Ümmi Sinan’ın Ölüm Anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.