Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 31, 179 - 194, 29.10.2022

Bilge Koçak Tumer , Ebru Hasibe Tanju Aslışen

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1125204

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmada, okul öncesi öğretmenlerinin çocuk edebiyatına yönelik tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu, COVID-19 pandemi sürecinde araştırmanın gerçekleştirilebilmesi için kolay ulaşılabilir durum örneklemiyle belirlenmiştir. Araştırmanın verileri Karagül (2020) tarafından geliştirilen “Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutum Ölçeği” ile toplanmış ve öğretmenlerin ölçekten aldıkları puanlar yaş, cinsiyet, öğrenim durumu ve mesleki kıdem değişkenleri açısından incelenmiştir. Ölçek, yaşanılan pandemi sürecinde okul öncesi öğretmenlerine, dijital ortama aktarılarak ve sosyal medya araçları kullanılarak ulaştırılmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Mann Withney U ve Kruskal Wallis testlerinden elde edilen sonuçlar incelendiğinde, okul öncesi öğretmenlerinin çocuk edebiyatına yönelik tutumlarına ilişkin ölçek puanlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Yaş değişkeninin, okul öncesi öğretmenlerinin çocuk edebiyatına yönelik tutumlarını etkilemediği, mesleki kıdem ve öğrenim düzeyi değişkenlerinin ise olumlu yönde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, okul öncesi, okul öncesi öğretmenleri, çocuk edebiyatı tutumları

Investigation of Preschool Teachers’ Attitudes Towards Children’s Literature Abstract

Öz

This study aims to examine the attitudes of preschool teachers towards children’s literature. The study group was determined with convenience sampling to carry out the study during the COVID-19 pandemic process and data were collected with “Attitude Scale towards Children’s Literature” developed by Karagül (2020) and the scores of teachers from the scale were analyzed in terms of the variables of age, gender, educational status and length of service. The scale was delivered to preschool teachers by transferring to digital media and using social media tools during the pandemic process. The obtained data were analyzed with SPSS program. When the results obtained from Mann Withney U and Kruskal Wallis tests were examined, it was found that preschool teachers had high attitudes towards children’s literature. It was concluded that the variables of length of service and level of education affected their attitudes positively.

Anahtar Kelimeler

children's literature, preschool, preschool teachers, child literature attitudes

Kaynakça

• Aktaş, E., Stebler, M. Z. ve Uzuner Yurt, S. (2014). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının çocuk ve gençlik edebiyatı ile ilgili farkındalık düzeyleri (s. 8-18). I. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, sunulmuş bildiri, İstanbul: Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği. http://www.cocukvegenc.net/turk-dili-ve-edebiyati-ogretmen-adaylarinin-cocuk-ve-genclik-edebiyati-ile-ilgili-farkindalik-duzeyleri/ Erişim tarihi: 02.02.2022
• Akyüz, E. (2021). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı. F. Temizyürek ve T. Türkben. (Ed.) Türkçe öğretimine genel bir bakış içinde (s.415-433). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Alan, Y. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına yönelik görüşleri. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(2), 135-147. Anjana, A. V., & Prema, K. S. RA (2019). Emergent literacy: Knowledge and belief of preschool teachers in kerala. Language in India. 19/7), 29-42.
• Arıcı, A. F. (2016). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arslan, A. (2006). Bilgisayar destekli eğitim yapmaya ilişkin tutum ölçeği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(2); 24-33.
• Atılgan, A. (2021). Çocuk edebiyatı yapıtlarının çocuğun sanat eğitimi sürecine katkıları bağlamında bir inceleme (Leo Lionni Örneği). Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi. 4(1), 80-111. Doi no:10.47935/ceded.902763
• Aydın, O. (2002). Davranış üzerine sosyal etkiler. E. Özkalp (Ed.). Davranış bilimlerine giriş içinde (s. 261- 278). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Bağcı, H. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına ve çocuk edebiyatı dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, (174), 116-134.
• Balta, E. E. (2019). Çocuk edebiyatı üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların içerik analizi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 2528-9527.
• Baysal, A. C. & Tekarslan, E. (1996). Davranış Bilimleri. İstanbul: Avcıol Basım Yayın
• Bilgin, N. (1985). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Budak, S. (2005). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Bulut, S. (2018). Okulöncesi dönem öğretmenlerinin çocuk edebiyatı yapıtlarını seçme ölçütü olarak yazınsal karakterlere yükledikleri anlam. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 6(3), 714-729.
• Büyükkavas Kuran, Ş. & Ersözlü, Z. N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-17.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Deneysel desenler: Öntest-sontest, kontrol grubu, desen ve veri analizi. Ankara: Pegem A.
• Charlisle, J. F, Correnti R., Phelps, G., & Zeng, J. (2009). Exploration of the contribution of teachers’ knowledge about reading to their students’ improvement in reading. Read Writ, 22:457–486 http://dx.doi.org/10.1007/s11145-009-9165-y
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (Second Edition.bs.). New Jersey: Pearson Education, Inc.
• Çer, E. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk kitaplarının tasarım, içerik ve eğitsel özelliklerine yönelik yeterliklerinin incelenmesi. Journal of Language Education and Research, 6(1), 168-186. DOI: https://doi.org/10.31464/jlere.611644
• Çevik, A. & Müldür, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı farkındalığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1942-1956. DOI: https://doi.org/10.17755/esosder.564082
• Dedeoğlu-Orhan, B. (2019). Çocuk edebiyatında estetik ölçütlerin belirlenmesi ve bir çocuk edebiyatı kitabının estetik ölçütler açısından değerlendirilmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, Ş. (2010). Çocuk, çocuğun gelişim özellikleri, ihtiyaçları ve ilgi alanları. Demirel, Ş. (Ed.), Edebî metinlerle çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dilidüzgün, S. (1996). Çağdaş̧ Çocuk Yazını, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fullerton, S. K., Schafer, G. J., Hubbard, K., McClure, E. L., Salley, L., & Ross, R. (2018). Considering quality and diversity: An analysis of read-aloud recommendations and rationales from children’s literature experts. New Review of Children's Literature and Librarianship, 24(1), 76-95.
• Gagne, R. M. (1985). The Contitions of Learning, New York: Holt, Rinehart&Winston. Gay, L.R., Airasian, P. (2000). Educational Research. New Jersey: Upper Saddle River.
• Gay, L.R., Airasian, P. (2000). Educational Research. New Jersey: Upper Saddle River.
• Gönen, M. (2013). Cumhuriyet öncesi ve cumhuriyet döneminde okul öncesi çocuk edebiyatı. M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı (ss. 15-31) içinde. Ankara: Eğiten Kitap.
• Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H. Kehçi, A., Ulutaş, Z. & Kahve, Ö. (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(4); 724-735.
• Gönen, M. & Veziroğlu, M. (2013). Çocuk edebiyatının genel hedefleri. M. Gönen (Ed.), Çocuk Edebiyatı (ss. 1-11) içinde. Ankara: Eğiten Kitap.
• Göz, B. (2015). Kendilik değerini koruma bağlamında çocuk edebiyatı eserlerinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(40), 486-493.
• Hasırcı, S. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 717-728. DOI:10.17719/jisr.2017.1808
• Huck, C., Kiefer, B., Hepler, S., & Hickman, J. (2004). Children’s literature (8th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• İnceoğlu, M. (1993). Tutum, Algı, İletişim. Ankara: V Yayınları
• İpek, C., & Bayraktar, Ş. (2004). Aday öğretmenlerin fen bilimleri ve sosyal bilimlere bakışları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 35-50.
• Kağıtçıbaşı, Ç., & Üskül, A. (2006). Yeni İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi
• Kaminski, W. (2009). Çocuk ve gençlik edebiyatına giriş̧ (Çev.: Y. Baş), Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları
• Karagül, S. (2019) Çocuk edebiyatının temel işlevleri: Felski’nin yaklaşımı doğrultusunda bir değerlendirme. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi. 5(2), 334-351.
• Karagül, S. (2020). Çocuk Edebiyatı'na yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi-ÇEDED, 3(2), 203-226. DOI: 10.47935/ceded.836154. - Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (35.bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kimmy, M. (2017). Preschool teachers' views of literacy ınstruction. Doctoral Thesis. Walden University, Pennsylvania.
• Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2698-2720.
• Kuran, Ş. B. & Ersözlü, Z. N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-17.
• Kurt, E. & Arslan, N. (2017). Türkçe öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı eserlerine yönelik görüşleri: Odak grup görüşmesi. International Journal of Language Academy, 5(3), 348- 357.
• Lukens, R. J., Smith, J. J., & Coffel, C. M. (2013). A critical handbook of children’s literature. Boston, Mass: Pearson Education Inc.
• Mallan, K. (2017). Children's literature in education. http://education.oxfordre.com/view/10.1093/acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-157. (Erişim Tarihi: 27.07.2021).
• Mazlum, M. M. & Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin belirlenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21.
• Neuman, S. B., & Roskos, K. (2007). Nurturing knowledge: Building a foundation for school success by linking early literacy to math, science, art and social studies. New York: Scholastic.
• Neydim, N. (2020). Çocuk edebiyatı. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi Lisans Programı Ders Notları.
• Oğuzkan, F. (2013). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özcan, M. & Tanju Aslışen, E.H. (2021). Resimli çocuk kitapları ve bilişsel gelişim. E. H. Tanju Aslışen, (Ed.), Bilişsel Gelişim (1. Baskı) içinde (279-312). Ankara: Eğiten Kitap. ISBN: 978-625-7348-71-3
• Öztürk Samur, A. (2012). Okulöncesi öğretmen adaylarının nitelikli çocuk edebiyatı eserlerini seçebilme yetkinlikleri. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (05- 07 Ekim 2011), Bildiriler ve Atölye Çalışmaları. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, 4, 219-228.
• Papanastasiou, C. (2002). School, teaching and family ınfluence on student attitudes toward science: based on TIMSS data for cyprus. Studies in Eucational Evaluation, 28, 71-86.
• Pekdoğan, S. & Korkmaz, H. İ. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarına verilen değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 59-72.
• Sarıyüce, H. L. (2012). Türk çocuk ve gençlik edebiyatı ansiklopedisi 1. İstanbul: Nar Yayınları
• Schachter, R. E., Spear, F. C., Piasta, B.S., Justice M. L., & Logan, E.R.J. (2016). Early childhood educators’ knowledge, beliefs,education, experiences, and children’s language-and literacy-learning opportunities: What is theconnection? Early Childhood Research Quarterly, 36, 281–294.10.1016/j.ecresq.2016.01.008
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sevgisunar, M. K. (2017). Günümüzde çocuk edebiyatı ve gerçeklik. Eğitim Bilim Toplum Dergisi. 15 (60), 10-24.
• Sönmez, M., Durmaz, M., Topçam, A. B. & Çetinkaya, F. Ç. (2021). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 531-542.
• Şentürk, Z. (2015). Müzik öğretmenlerinin bireysel profil özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi (Malatya İl Örneği). Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, T. (2007). Çocuk edebiyatı. Gümüşhane: Suna Yayınları.
• Şirin, M. R. (2016). Edebiyat ve çocuk edebiyatı, edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili Dergisi, CX (780), 12-31.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 6(21), 30-39. ISSN: 1303-0256
• Taşdelen, V. (2005). Çocuğu anlayan edebiyat. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, Ağustos-Eylül, 104-105.
• Taşkın Can, B., Cantürk Günhan, B., & Öngel Erdal, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen derslerinde matematiğin kullanımına yönelik özyeterlik inançlarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 47–52.
• Temizkan, M. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikleri algılama durumları. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 339-357.
• Turan, F., Gönen, M. &Aydos, E. H. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının resimli öykü kitaplarını seçme konusunda yeterlik düzeyleri ve kendi yeterliklerine ilişkin algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 400-422.
• Turan, F. & Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 21-45.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatına giriş. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Türkmen, L. (2007). The influences of elementary science teaching method courses on a Turkish teachers college elementary education major students’ attitudes towards science and science teaching. Journal of Baltic Science Education, 6(1), 66-77.
• Uçgun, D. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı dersi ve çocuk edebiyatı ürünlerine ilişkin tutumları. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu’nda sunulan bildiri, (ss. 472-477). Elâzığ̆: Fırat Üniversitesi.
• Ulutaş, A. (2017). Okul öncesı̇ dönem çocuk kı̇taplarındakı̇ resı̇mlerı̇n çocuğa görelı̇ğı̇nı̇n öğretmen görüşlerı̇ne göre değerlendı̇rı̇lmesı̇. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 602-610.
• Uzuner-Yurt, S. (2012). Çocuk yayınları. T. Şimşek. (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı (ss. 71-80) içinde. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Wiseman, A. (2011). Interactive read alouds: Teachers and students constructing knowledge and literacy together. Early Childhood Education Journal, 38(6), 431-438.
• Yakar, Y., M. Yılmaz, O. & Arslan, M. A. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının edebiyat ve çocuk edebiyatı kavramlarına ilişkin algıları. Journal of Language and Literature Education, (17), 95‐105. DOI:10.12973/jlle.11.303
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2012). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.