Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Öğretimsel Denetim İlkelerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 32, 281 - 296, 31.01.2023

Hasan Bozkaya , Aydın Efe

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1194105

Öz

Bu çalışmayla; Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının (SBÖPÖDY) Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde (MEBTKY) yer alan öğretimsel rehberlik ve denetim ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 2021-2022 eğitim-öğretim yılında kullanılmış olan “Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda” (SBÖP) yer alan ölçme ve değerlendirme yaklaşımı, 2017 yılında ve 30160 sayılı Resmî Gazete ile yayımlanan MEBTKY’de yer alan ve öğretimsel rehberlik ve denetim ilkeleri açısından incelenmiştir. Çalışma nitel bir araştırma yaklaşımı olan durum çalışması ile desenlenmiştir. Nitel veri toplama tekniği olan doküman incelemesiyle toplanan verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. SBÖPÖDY, belirlenen kriterlere göre incelenmiş ve MEBTKY’de öğretimsel denetim ile ilgili; “bireysel ve kurumsal farklılıklar ile çevresel faktörleri dikkate almalıdır”, “açık, şeffaf, eşit, demokratik, bütüncül, güvenilir ve tarafsız olmalıdır”, “işbirliğini ve katılımı esas almalıdır”, “başarıyı ön plana çıkarmalı, teşvik etmeli ve ödüllendirmelidir”, “bilimsel ve objektif esaslara dayalı olmalıdır” denetim ilkeleri tablolaştırılarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Denetim, öğretimsel denetim, sosyal bilgiler, öğretim programı, ölçme ve değerlendirme

Evaluation of Social Studies Curriculum Assessment and Evaluation Approach According to Supervision Principles

Öz

With this study; It is aimed to evaluate the Assessment and Evaluation Approach in the Social Studies Curriculum (SBÖPÖDY) within the framework of the instructional guidance and supervision principles included in the Ministry of National Education Inspection Board Regulation (MEBTKY). For this purpose, the measurement and evaluation approach in the "Social Studies Curriculum" (SBÖP) used in the 2021-2022 academic year, in terms of the educational guidance and supervision principles in the MEBTKY published in 2017 and with the Official Gazette numbered 30160. examined. The study was designed with a case study, which is a qualitative research approach. Descriptive analysis approach was used to analyze the data collected by document analysis, which is a qualitative data collection technique. SBÖPÖDY was examined according to the determined criteria and related to instructional supervision in MEBTKY; “it should take into account individual and institutional differences and environmental factors”, “it should be open, transparent, equal, democratic, holistic, reliable and impartial”, “it should be based on cooperation and participation”, “it should highlight, encourage and reward success”, “should be based on scientific and objective principles” are presented in tables

Anahtar Kelimeler

Supervision, instructional supervision, social studies, curriculum, measurement and evaluation

Kaynakça

• Akçay, C. (2006). Türk eğitim sistemi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aküzüm, C. (2012). Türkiye’de ilköğretim okullarında eğitim denetimi (bir meta-sentez çalışması). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aküzüm, C. ve Özmen, F. (2013). Eğitim denetmenlerin rollerini gerçekleştirme yeterlikleri bir meta-sentez çalışması. Ekev Akademi Dergisi, 56(56), 97-120.
• Algül, Ö. (2017). Öğretmenlerin ders denetimlerinde ortaokul müdürlerinin sergilediği davranışlara ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi.
• Algün, A. (1998). İlköğretim okulları 1. kademe öğretmenlerinin, okul müdürlerinin denetleme yeterliliklerine ilişkin algı ve beklentileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altun, B. (2014). Denetime eleştirel yaklaşım: öğretmen denetimi nasıl olmalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Andrews, J. & Higson, H. (2014). Is bologna working? Employer and graduate reflections of the quality, value and relevance of business and management education in four European union countries. Higher Education Quarterly 68(3), 267-287.
• Argon, T. (2010). Okul müdürlerinin öğretmenleri değerlendirmelerine yönelik nitel bir çalışma. 2. Uluslararası Katılımlı Ulusal Eğitim Denetimi kongresi, 23-25 Haziran, 554-566.
• Arslantaş, H. G. (2007). İlköğretim Denetmenlerinin Mesleki yardım Ve Rehberlik Rollerinin Öğretmen Algılarına Göre Değerlendirilmesi (Bir Model Önerisi). Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslanargun, E. ve Göksoy, S. (2013). Öğretmen denetimini kim yapmalı? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 98-121.
• Aslanargun, E. ve Tarku, E. (2014). Öğretmenlerin mesleki denetim ve rehberlik konusunda müfettişlerden beklentileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(3), 281-306.
• Aydın, G. (2019). Öğretimde denetim (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Başar, H. (1995). Öğretmenlerin değerlendirilmesi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Başar, H. (2000). Eğitim denetçisi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Başar, H. (2005). Okulda denetim. Y. Özden (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı (s.147–159). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bayar, T. (2017). Maarif müfettişlerinin sınıflarda uyguladığı rehberlik ve denetim uygulamalarının kaldırılmasına ilişkin öğretmen okul müdürü ve maarif müfettişlerinin görüşleri. Unpublished master’s thesis, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Bayrak, C. (2002). Bir sistem olarak okul. Ö. Demirel ve Z. Kaya (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş (s.189–222). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bozkurt, E. (1995). İlköğretim okullarında ders denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Britton, J. Paula, Janet M. Goodman & Carl F. Rak. (2002). Presenting workshops on supervision: A didactic experiential format. Counsellor Education and Supervision, Volüme:42, Number 1, September.
• Can, N. (2004). İlköğretim öğretmenlerinin denetimi ve sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 161(1), 112-120.
• Çetinkanat, C. ve Sağnak, M. (2010). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin denetim stillerine ilişkin tercihleri. 2. Uluslararası Katılımlı Ulusal Eğitim Denetimi Sempozyumu. 23-25 Haziran 2010, 85-93.
• Dempsey, T. L. (2000). Leadership for the constructivist classroom: Development of a problem-based learning project. Doctoral Dissertation, Miami University, Oxford, Ohio. (UMI Number: 9982621)
• Deniz, Ü. (2017). Öğretimsel liderliğin sınıf denetimi üzerine yansıması: Öğretimsel denetim. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dönmez, B. ve Demirtaş, Ç. (2018). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerine ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşleri (Adıyaman ili örneği). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 454-478.
• Duykuluoğlu, A. (2016). Lise müdürlerinin ders denetim görevine ilişkin öğretmen görüşleri (Kastamonu İl Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ekpoh, U. I. ve Eze, G. B. (2015). Principals‟ supervisory techniques and teachers' job performance in secondary schools in Ikom educating zone, Cross River State, Nigeria. British Journal of Education, 3(6), 31-40.
• Erdoğan, İ. (2000). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Fırıncıoğulları, E. (2014). İlkokul müdürlerinin ders denetimleri ile ilgili öğretmen görüşleri (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, Türkiye.
• Fields, C. (2013). Classroom walkthroughs: does such an approach to supervision contribute to district improvement? Yayımlanmamış doktora tezi. College of Saint Elizabeth Morristown, New Jersey.
• Fritz, C., Miller, G. (2003) Supervisory options for instructional leaders in education. Journal of Leadership Education, 2(2), 13-27, 2003
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. P. Yalçınoğlu ve A. Ersoy (Çev. Ed.), Ankara: Anı Yayıncılık
• Glickman, C. D., Gordon, S. P. ve Ross-Gordon, J. M. (2014). Denetim ve öğretimsel liderlik: Gelişimsel Bir Yaklaşım. (M.B. Aksu E. & Ağaoğlu, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. 180
• Gökçe, F. (1994) Bağımsız ortaokullar ile ilköğretim okulları II. kademesinde denetim amaçlarının gerçekleşmesi ve denetim ilkelerine uyulması konusunda denetçi ve öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, SBE, 1994.
• Grizzard, T. (2007). The impact of instructional leadership on school climate: a model for principal and teacher improvement (Unpublished Phd Thesis). Tennessee State University, Nashville.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Çev. S. Turan,.). Ankara, Turkey: Nobel.
• Hsieh, C. L. ve Shen, J. (1998). Teachers, principals and superintendents conceptions of leadership. School Leadership & Management, 18(1): 107-121.
• Illıch, I. (2013). Okulsuz toplum. (Çev. Mehmet Özay). İstanbul: Şule Yayınları
• Kaplan, Ġ. (2016). Maarif müfettişlerinin sınıf/ders denetimi görevlerinden muaf tutulmalarına ilişkin görüşleri. Yaşadıkça Eğitim, 30(1), 43-60.
• Karakütük, K., Aksoy, H.H. ve Akçay, R.C. (1994). Eğitim yönetiminde değerlendirme süreci. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(1), 361–383
• Kıroğlu, K. (2006). Yeni ilköğretim programları 1-5. sınıflar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kipici, K. (2019). Ortaokul Müdürlerinin Ders Denetimleri İle İlgili Öğretmen Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim. Köklü, M. (1996). Etkili denetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 2(2), 259-268.
• Macit, M. (2003). İlköğretim denetmenlerinin denetimler sırasında denetim ilkelerine uyma düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Marks, J. R., Stoops, E. ve King-Stoops, J. (1985). Handbook of instructional supervision: A guide for the practitioner. Boston: Allyn and Bacon.
• Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2012). Çağdaş eğitim denetimi modeli olarak öğretimsel denetimin Türk eğitim sisteminde uygulanabilirliği. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 131-142.
• Memişoğlu, S.P. (2001). Çağdaş eğitim denetimi ilkeleri açısından ilköğretim okullarında öğretmen denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017) Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği http://tkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_10/14224902 adresinden indirilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı 4, 5, 6, ve 7. Sınıflar. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354. (Erişim tarihi:12. 03.2022)
• Minnear Peplinski R. M. (2009). Principals’ and teachers’ perceptions of teacher supervision. Unpublished Doctoral Dissertation. Las Vegas: University of Nevada.
• Mohanty, J. (2005). Educational administration, supervision and school management. USA: Deep & Deep Publications.
• Oktar, A. N. (2010). Eğitim denetimi sisteminin yasal dayanaklara göre değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Oktay, F. (1999). Denetim alt sistemleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma: Türk, Fransız ve İngiliz eğitim denetim sistemleri. Ankara: Armağan Yayınevi.
• Öz, F. (2003) Türkiye Cumhuriyeti milli eğitim sisteminde teftiş. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 88, 2003.
• Özbaş, M. (2002). İlköğretim okulu müdürlerinin sınıf içi etkinliklerin denetiminde yapmaları gereken ve yapmakta oldukları işler konusunda müdür ve öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özmen, F. ve Batmaz, C. (2004). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmen denetimindeki etkililikleri-cinsiyet ve yaş değişkenine göre öğretmen görüşleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9.
• Persson, A., G., Andersson, G. ve Lindstrom, M. N. (2005). Successful Swedish Headmasters in tension fields and alliances. International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice. 8(1): 53-72.
• Resmi Gazete (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği (30160.). Ankara. Mayıs 11, 2022 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170820-1.htm adresinden alındı
• Sağlam, B. (2002). İlköğretim okullarında öğretim denetimine ilişkin öğretmen, müdür ve denetmen görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sergiovanni, T. J. ve Starratt, R. J. (1979). Supervision human perspectives. USA: McGraw-Hill, Inc.
• Spaulding, A. (1997). Life in schools: a qualitative study of teacher perspectives on the politics of principals: ineffective leadership behaviours and their consequences upon teacher thinking and behaviour. School Leadership & Management, 17(1): 39-55.
• Stebbins, G. (2003). The public-school principal: elements for successfully surviving and thriving in the system. Unpublished Doctoral Dissertation. Fielding Graduate Institute. UMI Number: 3056899. http://wwwlib.umi.com/dissertations.
• Sullivan, S. ve Glanz, J. (2009). Supervision that improves teaching: strategies and techniques. California: Corwin Press.
• Taşdelen, T. Y., Aküzüm, C., Tan, Ç. ve Uçar, M. B. (2015). Öğretmen görüşleri açısından okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları. Turkish Studies, 10(3), 1-26.
• Taymaz, H. (2003). Okul yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tecer, O. (2011). İlköğretim müfettişlerince yapılan okul denetimlerinin öğretmenlerin içsel motivasyon ve iş tatmini düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Tesfaw, T. A. and Hofman, R. H. (2012). Instructional supervision and its relationship with professional development: perception of private and government secondary school teachers in Addis Ababa (Unpublished PhD Thesis). University of Groningen, Holland.
• Topçu, Ġ. (2010). Devlet ve Özel ilköğretim okullarında yöneticilerin öğretimin denetimi görevlerini yerine getirme biçimleri. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (2), 31-39.
• Topçu, İ. ve Aslan, B. (2009). İlköğretim okullarında yöneticilerin öğretimin denetimi görevlerini yerine getirme biçemleri. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi. Çanakkale. (2-21).
• Tosun, A. ve Ordu, A. (2020). Okul Yöneticilerine Göre Değişen Denetim Uygulamaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 303-320.
• Uçar, R. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sınıflarındaki denetim uygulamalarına ilişkin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 82-96.
• Ünal, A. ve Şentürk, R. (2011). İlköğretim okul müdürlerinin ders denetimi uygulamaları. 20. In Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, National Educational Sciences Congress Burdur.
• Wahnee, R. L. (2010). The effect of instructional supervision on principal trust (Unpublished PhD Thesis). University of Oklahoma, Norman, Oklahoma
• Wiles J. ve Bondi J. (2004). Supervision: A Guide to practice. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Merill Prentice Hall.
• Wiles, K. (1967). Supervision for better schools. USA: Prentice-Hall International, Inc.
• Yavuz, Y. (1995). Öğretmenlerin denetim etkinliklerini klinik denetim ilkeleri açısından değerlendirmeleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşil, D. ve Kış, A. (2015). Okul müdürlerinin ders denetimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-45.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, M. C. (2009). Yapılandırmacı öğrenme paradigması ilkeleri açısından ilköğretim okullarında öğretimsel denetim uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz K. (2009) Okul müdürlerinin denetim görevi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 19-35.
• Zepeda, S. J. (2016). Öğretim denetimi: uygulama araçları ve kavramlar. Ankara: Pegem A Yayıncılık.