An Analysis on Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşlı and his Tenants) in Terms of Sociology of Literature

Yıl 2023, Sayı: 33, 384 - 400, 31.05.2023

Mahir Karacar

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1253445

Öz

Literature is a branch of art that deals with people, life, in other words, society. Sociology, on the other hand, has emerged as a branch of science that analyzes society. The fact that its sources are basically human and society has brought these two fields closer to each other and even led to the emergence of an independent discipline called sociology of literature. The sociology of literature has completed its historical development over a long period of time, allowing researchers to benefit from this field in literary criticism and sociological studies. Memduh Şevket Esendal is a prominent writer in Turkish literature of the Republican Period, especially with his stories. However, the novel Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşlı and his Tenants) proved the author's success in this genre as well. The novel deals with the lives of people who come together randomly in an apartment building. Through these characters, the moral degeneration in society is expressed. Although it is thought that the author adopts an impartial attitude while dealing with the subject, the disasters that befall the corrupt heroes in the novel suggest that the villains are consciously punished. In this respect, the novel is deemed worthy of sociological analysis. In this study, Memduh Şevket Esendal's novel Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşlı and his Tenants) is analyzed with a sociological perspective.

Anahtar Kelimeler

Literature, sociology, sociology of literature, Memduh Şevket Esendal, Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşlı and his Tenants)

Edebiyat Sosyolojisi Açısından Ayaşlı ile Kiracıları Üzerine Bir İnceleme

Öz

Edebiyat; insanı, hayatı bir başka deyişle toplumu konu alan bir sanat dalıdır. Sosyoloji ise toplumu inceleyen bir bilim dalı olarak ortaya çıkmıştır. Kaynağının insan ve toplum olması bu iki alanı birbirine yaklaştırmış, hatta edebiyat sosyolojisi adı verilen müstakil bir disiplinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Edebiyat sosyolojisi tarihsel gelişimini uzun bir süre içerisinde tamamlayarak edebiyat eleştirisinde ve sosyolojik çalışmalarda araştırmacıların bu alandan faydalanmasına olanak tanımıştır. Memduh Şevket Esendal, Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında özellikle de hikâyeleri ile ön plana çıkan bir yazardır. Bununla birlikte Ayaşlı ile Kiracıları romanı yazarın bu türde de başarısını kanıtlamıştır. Romanda tesadüf sonucu bir araya gelen kişilerin bir apartmandaki hayatları ele alınır. Bu karakterler üzerinden toplumda yaşanan ahlaki yozlaşma dile getirilir. Her ne kadar yazarın konuyu ele alırken tarafsız bir tutum takındığı düşünülse de romanda yozlaşmış kahramanların başına gelen felaketler, kötülerin bilinçli bir şekilde cezalandırıldığını düşündürmektedir. Bütün bu veriler üst üste konduğunda roman edebiyat sosyolojisi açısından incelenmeye değer görülmüştür. Bu çalışmada Memduh Şevket Esendal’ın Ayaşlı ile Kiracıları romanı sosyolojik açıdan incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, sosyoloji, edebiyat sosyolojisi, Memduh Şevket Esendal, Ayaşlı ile Kiracıları

Kaynakça

• Bayazıt, İ. (2017). Memduh Şevket Esendal’ın roman ve hikâyelerinde mekân kurgusu. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Beyaz, Y. (2018). Memduh Şevket ve Necip Mahfuz’un Pansiyon Sakinleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 13-22. www.sosyalarastirmalar.com http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2513
• Çetişli, İ. (1989). Memduh Şevket Esendal -insan ve eser- [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Çetişli, İ. (2020). Esendal, Memduh Şevket. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. Ek-1 (gözden geçirilmiş 2. Basım), ss.423-424). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/esendal-memduh-sevket erişim tarihi 17.02.2023.
• Escarpit, R. (1992). Edebiyat Sosyolojisi. (H. Portakal, Çev.), (1. Basım). İletişim Yayınları.
• Esendal, M, Ş. (2020). Ayaşlı ile Kiracıları. (63. Basım). Bilgi Yayınevi.
• Hacıhaliloğlu, D. (2020). Memduh Şevket Esendal’ın hikâyelerinde kurgu ve anlatım teknikleri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Merrill, E. M. (2018). Edebiyat sosyolojisi. (G. Uzun, Çev.). K. Alver (Ed.), Edebiyat sosyolojisi (s.131-142) içinde. İz Yayıncılık.
• Michaud, G. (2018). Bir disiplin olarak edebiyat sosyolojisinin kurulması. (H. Uçan, Çev.). K. Alver (Ed.), Edebiyat sosyolojisi (s.65-76) içinde. İz Yayıncılık.
• Moran, B. (2018). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. (28.Baskı). İletişim Yayınları.
• Özer, Ç. (2019). Edebiyat sosyolojisi açısından Memduh Şevket Esendal’ın hikayelerinde toplumsal meseleler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Sapiro, G. (2019). Edebiyat Sosyolojisi. (E. C. Gürcan, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Swingwood, A. (2018). Edebiyat sosyolojisine yaklaşımlar. (K. Bayraktar, Çev.). K. Alver (Ed.), Edebiyat sosyolojisi (s.117-130) içinde. İz Yayıncılık.
• Şan, M. K. (2018). Edebiyat sosyolojisinin tarihinden basamaklar. K. Alver (Ed.), Edebiyat sosyolojisi (s.143-187) içinde. İz Yayıncılık.
• Teke, C. (2021). Türk siyasi hayatında Memduh Şevket Esendal. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Tüzer, İ. ve Hüküm, M. (2022). Edebiyat Sosyolojisi: Edebiyata Sosyolojiden Bakmak. (2. Baskı). Akçağ Yayınları.