Türk Siyasi Hayatında Kılıçdaroğlu Dönemi ve CHP’nin İdeolojik Yönelişi: Millet İttifakı’na Çıkan Yol

Yıl 2024, Sayı: 36, 48 - 73, 31.05.2024

Abdullah Turan

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1388990

Öz

Türk siyasi hayatında yaşanan gelişmeler Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin ideolojik konumunu değişmeye zorlamıştır. Baykal döneminde oy oranı düşen CHP, Kılıçdaroğlu evresinde yeni bir ideolojik yönelişle ve yeni politik tercihlerle seçmen sayısını artırmayı denemiştir. Başkanlık sisteminin getirdiği yeni düzen, “yetkilerle güçlendirilmiş yürütme erkini” elde etmek için % 50+1 oyu bir zorunluluk olarak Kılıçdaroğlu’nun önüne getirmiştir. Bu nedenle sadece sol ideolojik bir tutum benimseyerek iktidara gelebilmek güç hale gelmiştir. Bu süreçte zorunlu olarak kurulan ve karma ideolojik bir oluşum olan Millet İttifakı’nı (Altılı Masa) sürdürebilme kaygısı CHP’nin yönetmekte zorlandığı büyük bir mesele olmuştur. Çalışma bahsi geçen problem çerçevesinde en güncel haliyle Kılıçdaroğlu’nun ideolojik yönelişini incelemeye almakta ve buna dair göstergeleri açığa çıkararak Millet İttifakı’na giden süreci anlamaya katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla literatür taraması yapılarak bu konuya dair birincil ve ikincil kaynaklar toparlanmıştır. Elde edilen veriler ışığında öncelikle ideoloji kavramı değerlendirilerek CHP’nin Kılıçdaroğlu dönemine kadarki ve Kılıçdaroğlu dönemindeki ideolojik yönelişi irdelenmiştir. Ayrıca Kılıçdaroğlu dönemindeki politik tutum dikkate alınarak Millet İttifakı’na giden süreç sorgulanmıştır. Böylece Kılıçdaroğlu CHP’sinin ideolojik duruşundan ziyade politika yönelişlerinin daha görünür olduğu ve Millet İttifakı’na giden sürecin iktidara ulaşmak için bir zorunluluk olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kılıçdaroğlu, CHP, CHP ideolojisi, Kılıçdaroğlu’nun ideolojisi, Baykal.

Etik Beyan

Etik belgesi gerektiren bir çalışma değildir.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Teşekkür

Çalışmada herhangi bir kurum ya da kuruluştan destek alınmamıştır. Hakemlere, editöre ve ekibine teşekkür ediyorum.

Kılıçdaroğlu Period in Turkish Political Life and the Ideological Orientation of CHP: The Road to the Nation Alliance

Öz

Developments in Turkish political life have forced the Republican People’s Party (CHP)to change its ideological position. CHP, whose vote rate decreased during the Baykal period, tried to increase the number of voters with a new ideological orientation and new political preferences during the Kılıçdaroğlu period. The new order brought by the presidential system has brought 50% + 1 vote to Kılıçdaroğlu as a necessity in order to obtain “strengthened executive power”. For this reason, it has become difficult to come to power simply by adopting a left-wing ideological attitude. The concern of sustaining the Nation Alliance (Table of Six), which was a mixed ideological formation that was compulsorily established in this process, has been a major issue that the CHP had difficulty in managing. The study examines Kılıçdaroğlu’s ideological orientation in its most current form within the framework of the mentioned problem and aims to contribute to understanding the process leading to the Nation Alliance by revealing the indicators regarding this. For this purpose, primary and secondary sources on this subject were collected by conducting a literature review. In the light of the data obtained, first of all, the concept of ideology was evaluated and the ideological orientation of the CHP until the Kılıçdaroğlu period and during the Kılıçdaroğlu period was examined. In addition, the process leading to the Nation Alliance was questioned, taking into account the political attitude during the Kılıçdaroğlu period. Thus, it has been concluded that the policy orientations of Kılıçdaroğlu CHP are more visible than its ideological stance and that the process leading to the Nation Alliance is a necessity to reach power.

Anahtar Kelimeler

Kılıçdaroğlu, CHP, CHP ideology, Kılıçdaroğlu’s ideology, Baykal.

Kaynakça

• Akkır, R. (2015). Baykal Dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin Din Politikasının Parametreleri, PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (2), 76- 87.
• Akkır, R. (2018). CHP’nin Bagajları, Kriter, 3 (28) https://kriterdergi.com/siyaset/chpnin-bagajlari adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Aksoy, M. (2010). Post-Baykal döneminde CHP nasıl kurtulur?, Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/yerel/post-baykal-doneminde-chp-nasil-kurtulur-256623 adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Alkurt, I. (2017). Ortanın Solu,
• https://www.academia.edu/38046134/Ortan%C4%B1n_Solu adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Althusser, L. (2000). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Y. Alp ve M. Özışık, (Çev.), (4. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Altunoğlu, M. (2014). Geçmişin Yüküyle Yenilik Arayışı: CHP’de Lider, Tavan, Taban Analizi, (1.Baskı). Ankara: SETA Yayınları 32.
• Atagenç, İ. Ö. (2019). ‘Ortanın Solu’ Düşüncesinde Kemalizm, TAD, 38 (66), 479-499.
• Atılgan, G. (2014). İdeoloji, Siyaset Bilimi -Kavramlar-İdeolojiler-Disiplinler Arası İlişkiler İçinde, (ss.285-298). (4.Baskı). İstanbul: Yordam Kitap.
• Baradat, L. P. (2012). Siyasal İdeolojiler: Kökenleri ve Etkileri, A. Aydın, (Çev.), (Birinci Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Baum, G. (2001). Nationalism, Religion, and Ethics, McGill-Queens University Press, London.
• Baykal, D. (2003). Baykal'ın kurultayda yaptığı konuşma, Hürriyet, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/baykalin-kurultayda-yaptigi-konusma-38507486 adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Beysanoğlu, C. (2020). Kemalizm ve CHP’nin İç Yapısı, Perspektif, https://www.perspektif.online/kemalizm-ve-chpnin-ic-yapisi/ adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Bıçakcı, Y. (2013). CHP 1960-1980, M. Kabasakal, (Der.), Türkiye’de Siyasi Partiler içinde, (ss.26-47). İstanbul: Es Yayınları.
• Billig, M. (2002). Banal Milliyetçilik, C. Şişkolar, (Çev.), Gelenek Yayınlar, 1. Basım, İstanbul.
• Bora, T. (1995). Milliyetçiliğin Kara Baharı, (2. Baskı). İstanbul: Birikim Yayınları.
• Canyaş, O. (2015). CHP’nin Sosyal Demokrasi Serüveni, Alternatif Politika, 7 (1), 6-31.
• CHP’de ‘değişim’ kurultayı: 13 yıllık Kılıçdaroğlu dönemi kapandı, yeni Genel Başkan Özgür Özel, (2023). Euronews, https://tr.euronews.com/2023/11/04/chp-38-olagan-kurultayi-yeni-genel-baskan-ve-parti-meclisi-belirleniyor adresinden 09.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• CHP’de “değişim” sözde kaldı! Özgür Özel de Kavala ve Demirtaş’a selam gönderdi, (2023). 24TV, https://www.yirmidort.tv/gundem/chpde-degisim-sozde-kaldi-ozgur-ozel-de-kavala-ve-demirtasa-selam-gonderdi-129099 adresinden 09.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• Çağla, C. (2015). Yeni Başlayalar İçin Siyaset Bilimi, (Birinci Baskı). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Dönmez, Y. ve Bico, C. (2008). Bülent Ecevit, T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 4: Milliyetçilik içinde, (ss.448-453). (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji, 1. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ecevit, B. (1973). Ortanın Solu, (Beşinci Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ecevit, B. (2008). Ortanın Solu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Erdoğan, C. (2017). Cumhuriyet Halk Partisi’nin Tek Parti Dönemi Sonrası İdeolojik Evrimi: Özgürlükçü Muhalefet, Ortanın Solu ve Demokratik Sol (1950-1980), Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (53), 299-318.
• Ete, H. (2010). CHP’deki Değişim Lider Değişimi mi, Siyaset Değişimi mi?, SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Analiz, (22), https://www.academia.edu/6371510/CHPdeki_De%C4%9Fi%C5%9Fim adresinden 01.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Ete, H. ve Eşkinat, D. (2013). Siyaset Arayışından Arayış Siyasetine CHP: Cumhuriyet Halk Partisi (2010-2013). SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Analiz, (65), https://www.academia.edu/6371533/Siyaset_Aray%C4%B1%C5%9F%C4%B1ndan_Aray%C4%B1%C5%9F_Siyasetine_CHP adresinden 01.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin Yorumlanması, Yerel Bilgi, (1. Baskı). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Hamsici, M. (2023). CHP’nin ideolojisi: Nasıl bir geçmişten geliyor? Nasıl bir geleceğe gidiyor?, BBC NEWS, https://www.bbc.com/turkce/articles/cy7yy1dy755o adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Heywood, A. (2013), Siyasi İdeolojiler, (5. Baskı). Ankara: Adres Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2023). CHP’de değişimin ve dönüşümün parametreleri, Politikyol, https://www.politikyol.com/chpde-degisimin-ve-donusumun-parametreleri/ adresinden 13.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Keçeci, Ö. E. (t.y.) Türkiye Cumhuriyeti Siyasetinde Bülent Ecevit (12 Eylül 1980'e Kadar), https://www.academia.edu/26808726/T%C3%9CRK%C4%B0YE_CUMHUR%C4%B0YET%C4%B0_S%C4%B0YASET%C4%B0NDE_B%C3%9CLENT_ECEV%C4%B0T_12_Eyl%C3%BCl_1980e_Kadar_ adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Kerestecioğlu, İ. Ö. (2010). Milliyetçilik: Uyuyan Güzeli Uyandıran Prensten Frankeştayn’ın Canavarına, H. B. Örs, (Der.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde, (ss.309- 350). (4. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kılıçdaroğlu, K. (2010). Kılıçdaroğlu: Hazır mısınız?, NTV, https://www.ntv.com.tr/turkiye/kilicdaroglu-hazir-misiniz,dKO8a_f2Ok-9imOBlDuJAg adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Koç, A. (2017). 1965 Genel Seçimleri Öncesinde ‘Ortanın Solu’ Söyleminin Ortaya Çıkışı, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 36-50.
• Kömürcü, D. (2011). Kılıçdaroğlu sonrası CHP, İktisat Dergisi, (515-516), 37-47.
• Mardin, Ş. (1997). İdeoloji, Toplu Eserleri 3, (4. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2005). Bu ülke, (26. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Metiner, M. (2023). CHP’de ne mi değişti?, YeniŞafak, https://www.yenisafak.com/yazarlar/mehmet-metiner/chpde-ne-mi-degisti-4572786 adresinden 09.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• Miş, N. (2020). CHP’deki Yeni Ayrışmaların 2023’e Muhtemel Etkileri, Kriter Dergisi, 5 (49). https://kriterdergi.com/siyaset/chpdeki-yeni-ayrismalarin-2023e-muhtemel-etkileri adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Örmeci, O. (2010). Son 50 Yıla Damga Vurmuş Bir İsim: Deniz Baykal, Politika Dergisi, https://www.politikadergisi.com/makale/son-50-yila-damga-vurmus-bir-isim-deniz-baykal adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Övür, M. (2011). 12 Eylül’den 12 Haziran’a Siyasi Partiler: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Analiz, (40).
• Özdemir, H. (2008). Siyasal Tarih (1960-1980). (S. Akşin, Yay. Yön.), Türkiye Tarihi 4.Cilt- Çağdaş Türkiye 1908-1980 içinde, (ss.227-292). (10. Baskı). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Sağlar, F. (2009). Baykal ve çelişki!.., Birgün, https://www.birgun.net/makale/baykal-ve-celiski-10447 adresinden 18.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Selçuk, K. (2023). CHP’nin 100 yılı ve kimlik arayışı, T24, https://t24.com.tr/haber/chp-nin-100-yili-ve-kimlik-arayisi,1129043 adresinden 13.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Şen, A. F. ve Yenigün Altın, Ş. (2019). Sosyal Demokrasiden Yeni Sağa CHP’nin Söylemsel Dönüşümü: Bir Siyasal Söylem Çözümlemesi Denemesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (3), 434-461.
• Tarih unutmaz! 14 Mayıs seçimleri sonrası 'bozkurt' olan Kemal Kılıçdaroğlu ve avanelerinin özerklik naraları! Tıpkı Demirtaş ve Kandil gibi... (2023). Takvim, https://www.takvim.com.tr/galeri/guncel/tarih-unutmaz-14-mayis-secimleri-sonrasi-bozkurt-olan-kemal-kilicdaroglu-ve-avanelerinin-ozerlik-naralari-tipki-demirtas-ve-kandil-gibi/72 adresinden 09.11.2023 tarihinde alınmıştır.
• Tosun, T. (2009). 22 Temmuz’dan 29 Mart’a Siyasal Partiler: Statüko ile Değişim Arasında CHP, SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı) Analiz, (4).
• Tosun, T. (2020). CHP’de Sosyal Demokrat Kimlikle Merkez Kimliğin Eşgüdümü, Perspektif, https://www.perspektif.online/chpde-sosyal-demokrat-kimlikle-merkez-kimligin-esgudumu-2/ adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır
• Tuncer, E. (2011). Ortanın Solundan Demokratik Sola ve Sosyal Demokrasiye, TESEV, http://www.tesav.org.tr/wp-content/uploads/2018/02/30.-ortaninsolundandemokratiksolavesosyaldemokrasiye.pdf adresinden 05.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Turan, E. (2011). Siyaset Bilimine Giriş, (Birinci Baskı), Konya: Palet Yayınları.
• Türkiye Genel Seçim Tarihi (2023), Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/secim/genel-secim adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Türköne, M. (2014). Siyaset, (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş Yeni Baskı). İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Uğur, F. (2019). Değişim kanlı mı olacak kansız mı?, Haber7com, https://www.haber7.com/yazarlar/fuat-ugur/2825945-degisim-kanli-mi-olacak-kansiz-mi adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.
• Vincent, A. (2006). Modern Politik İdeolojiler, A. Tüfekçi, (Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Yayla, A. (2016). Siyaset Bilimi, (Üçüncü Baskı). Ankara: Adres Yayınları.
• Yetkin, M. (2023). Kılıçdaroğlu’nun Geniş Cephe Siyaseti; İdeoloji ve Politika, Yetkin report, https://yetkinreport.com/2023/03/27/kilicdaroglunun-genis-cephe-siyaseti-ideoloji-ve-politika/ adresinden 12.09.2023 tarihinde alınmıştır.