Performance Analysis in Construction and Cement Sectors After the February 6, 2023 Earthquake: A Research Using the CRITIC-TOPSIS Method

Yıl 2025, Sayı: 38, 19 - 38, 20.01.2025

Yusuf Akpınar , Nazan Güngör Karyağdı

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1435923

Öz

After the February 6, 2023 earthquake disaster, especially the construction of shelters and the completion of infrastructure works are among the priority issues. It is of great importance to determine and analyze the financial performance of companies operating in the construction and cement sectors, which have important functions for the recovery of the country's economy and the earthquake region. It is thought that the study will contribute to the literature by using the CRITIC-based TOPSIS method in terms of comparatively revealing the financial impacts on both the construction and cement sectors after the earthquake on February 6, 2023. Evaluating the financial performance of the companies operating in these sectors, determining their position in the sector and determining their position in terms of their financial status compared to their competitors will provide important information about the state of the sector. Therefore, the financial performances of construction and cement firms whose shares are traded on BIST are the subject of this study. The construction and cement sectors are expected to be financially successful in order to get out of the difficult conditions caused by the earthquake as soon as possible. Therefore, the success levels of the financial performance of the firms in these sectors were measured and ranked using CRITIC-based TOPSIS method. In the calculations based on the third quarter (9-month) financial data of the last three years, it was observed that the post-earthquake period 2023/9 was the most successful period for most of the firms in terms of financial performance evaluation.

Anahtar Kelimeler

Financial performance, Earthquake, Construction industry, Cement industry, CRITIC-based TOPSIS.

6 Şubat 2023 Depremi Sonrasında İnşaat ve Çimento Sektörlerinde Performans Analizi: CRITIC-TOPSIS Yöntemiyle Bir Araştırma

Öz

6 Şubat 2023’te yaşanan deprem felaketi sonrasında özellikle barınma konutlarının inşaası ve altyapı çalışmalarının tamamlanabilmesi öncelikli konu başlıklarındandır. Ülke ekonomisinin ve deprem bölgesinin yeniden ayağa kaldırılması adıan önemli fonksiyonları olan İnşaat ve Çimento sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların finansal performanslarının belirlenmesi ve analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu sektörlerde faaliyette bulunan firmaların finansal performanslarının değerlendirilmesi, sektördeki konumlarının tespit edilmesi ve finansal durumları açısından rakiplerine göre konumlarının belirlenmesi sektörün durumu hakkında önemli bilgiler verecektir. Bu nedenle bu çalışmada hisseleri BİST’te işlem gören İnşaat ve Çimento firmalarının finansal performansları araştırma konusunu oluşturmaktadır. Deprem nedeniyle oluşan bu zor şartlardan bir an önce çıkılabilmesi için inşaat ve çimento sektörlerinin finansal olarak da başarılı seviyede olması beklenmektedir. Dolayısıyla sektörlerde firmaların finansal performanslarının başarı seviyeleri CRITIC tabanlı TOPSIS yöntemiyle ölçülmüş ve sıralama yapılmıştır. Son üç yılın üçüncü çeyrek (9 aylık) finansal verileri esas alınarak yapılan hesaplamalarda deprem sonrası 2023/9 döneminin finansal performans değerlemesinde firmaların büyük kısmı açısından en başarılı dönem olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Finansal performans, Deprem, İnşaat sektörü, Çimento Sektörü, TOPSIS

Kaynakça

• Akar, S. (2013). Doğal afetlerin kamu maliyesi üzerine etkisi: Türkiye örneği. Marmara Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Akgemci, A. (2023). Kahramanmaraş merkezli depremlerin firmaların finansal performansı üzerindeki etkisi: İnşaat sektöründe bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 47-60
• Artekin, A. Ö. (2023). Türkiye’de İnşaat Sektörü, İstihdam ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: GMM Yaklaşımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26 (2), 491-503.
• Bardakçı, H., ve Demirtaş, F. (2023). Doğal afetlerin dış ticarete etkisi: 2023 Türkiye depremleri ve sonuçlarının değerlendirilmesi. Avrasya Dosyası, 14(1), 171-191.
• Bourdeau-Brien, M., ve Kryzanowski, L. (2017). The impact of natural disasters on the stock returns and volatilities of local firms. The Quarterly Review of Economics and Finance, 63, 259-270.
• Bozdoğan, T., Odabaş, A. ve Çetin, Ö. O. (2023). Financial performance of BIST-cement companies Analysis by TOPSIS and ELECTRE methods. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (78), 491-510.
• Bulğurcu, B. (2019). Çok nitelikli fayda teorisi ile CRITIC yöntem entegrasyonu: Akıllı teknoloji tercih örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 1930-1957.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., ve Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the CRITIC method. Computers & Operations Research, 22, 763-770
• Doğan, Ö. ve Doğan, Ö. (2023). İnşaat sektörü finansal performansının entropi tabanlı topsis yöntemi ile değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 52, 1-18. https://doi.org/10.52642/susbed.1335889
• Ege, İ. ve Yaman, S. (2018). TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile ölçülen finansal performansın pay getirilerine etkisi: BİST çimento-beton işletmeleri üzerine bir panel veri uygulaması, Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 75-96.
• Finnet, (2000). Sektör Oran Analizleri, Erişim adresi: https://finnet2000.ziraatyatirim.com.tr/Finnet2000Plus/FinansalAnaliz/SektorOranAnalizleri (Erişim tarihi 26.12.2024).
• Forcael, E., González, V., Opazo, A., Orozco, F. ve Araya, R .(2017). Modeling the performance impacts caused by an earthquake to the construction industry: Case study on the 2010 Chile earthquake, Revista de la Construcción, 16 (2), 215-228.
• Güreşçi, E. (2023). Kahramanmaraş Depremi Sonrası Yeni Bir Tartışma Konusu Olarak Deprem Göçü, M.Öztürk ve M.Kırca (Ed.) Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler, (1. Baskı, 47-60) içinde Özgür yayınları.
• Hacıfettahoğlu, Ö. ve Perçin, S. (2020). Bütünleşik ÇKKV Yaklaşımı İle Finansal Boyutta Türk İnşaat Firmalarının Performansının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 543-567
• Kabak, M., Sağlam, F. ve Aktas, A. (2017). Farklı uzaklık hesaplama yaklaşımlarının TOPSIS üzerinde kullanılabilirliğinin incelenmesi. Journal of The Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 32(1), 35-43.
• Karancı, N. A., Kalaycıoğlu, S., Erkan, B. B., Özden, T. A., Çalışkan, İ. ve Özakşehir, G. (2011). Tabanlı-Van ve Edremit-Van Depremleri İnceleme Raporları. Ankara.
• Kaya, A., Pamucar, D., Gürler, H. E., ve Ozcalici, M. (2024). Determining the financial performance of the firms in the Borsa Istanbul sustainability index: integrating multi criteria decision making methods with simulation. Financial Innovation, 10(1), 21.
• Kılıçarslan, A. ve Uçar, M. (2023). Dönemsel finansal oranlar üzerinden Borsa İstanbul şirketlerinin performans analizi. International Journal of Economic and Administrative Academic Research, 3(2), 2023, 1-23
• Kızıl, E. (2019). Borsada işlem gören şirketlerin finansal performansları ile borsa performansları arasındaki ilişki: BİST taş, toprak endeksindeki çimento firmaları üzerine bir uygulama. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(1), 51-67.
• Kocarık, B. ve Gacar, A. (2017). Topsis Yöntemi: Halka Açık İnşaat Şirketlerinin Finansal Performansları Üzerine Bir Uygulama. H. Kapucu, & Ç. Bektur içinde, Current Debates In Accounting&Finance Volume 3 (s. 317-328). London: IJOPEC Publication Limited.
• Özçalıcı, M., Kaya, A. ve Gürler, H. E. (2022). "Long-Term Performance Evaluation of Deposit Banks with Multi-Criteria Decision Making Tools: The Case of Turkey" Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, Issue 50, Denizli, p. 87-114
• Özkan, T. (2020). TOPSIS ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile BIST Çimento Sektörü Şirketlerinin Finansal Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 69-85.
• Ruiz, J. L. ve Barrero, M. (2014). The effect of the 2010 chilean natural disasters on the stock market. Estudios de Administración, 21(1), 31-48.
• Sabırsız, E. ve Şöhret, M. (2024). 6 Şubat depremlerinin Türkiye ekonomisi üzerindeki makroekonomik, sosyal ve çevresel etkileri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1)- Deprem Özel Sayısı- 571-597.
• Say, S. ve Doğan, M. (2023). Depremlerin hisse senedi getirileri üzerindeki etkisi: 2023 yılı Kahramanmaraş depremi örneği. Social Sciences Research Journal (SSRJ), 12(1), 90-97.
• Saygılı, E. E. ve Şahin, Y. (2018). Finansal performans ile hisse senedi yatırımcı kararları arasındaki ilişki: bıst çimento sektöründe TOPSIS uygulaması. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1), 16-45.
• Scholtens, B. ve Voorhorst, Y. (2013). The Impact of Earthquakes on the Domestic Stock Market. Earthquake Spectra, 29(1), 325-337.
• Shelor, R., Anderson, D., ve Cross, M. (1990). The impact of the California earthquake on real estate firms’ stock value. Journal of Real Estate Research, 5(3), 335-340.
• Şahin, İ. E. ve Karacan, K. B. (2019). BIST’te işlem gören inşaat işletmelerinin çok kriterli karar verme yöntemleri ile finansal performans ölçümü. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 3(2), 162-172.
• Şahin, İ. ve Kılınç, T. (2016). Türkiye’de 1980-2014 yılları arasında görülen depremlerin ekonomik etkileri. İktisadi Yenilik Dergisi, 4(1), 33-42.
• T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. (2004). Deprem Şurası Sonuç Bildirgesi. İstanbul.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). Çimento sektör raporu. Erişim adresi: https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan-program/CimentoSektorRaporu2021.pdf.
• Tulum, S. (2021). BIST’de işlem gören inşaat işletmelerinin finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile analizi. Kocatepe İİBFD, 23(2), 154-170.
• Türk Çimento, (2024a). İstatistikler, Erişim adresi: https://www.turkcimento.org.tr/tr/istatistikler/aylik-veriler (Erişim Tarihi: 05.01.2024)
• Türk Çimento, (2024b). Çimento ve Klinker İstatistikleri, Erişim adresi: https://www.turkcimento.org.tr/tr/haber_detay/cimento-ve-klinker-istatistikleri (Erişim Tarihi: 05.01.2024)
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2024). İnşaat ve Konut, Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Insaat-ve-Konut-116 (Erişim tarihi: 06.01.2024)
• Yavuz, F, (2023) Depremin Tarıma Etkileri Üzerine, Kriter Dergi. Yıl 7, sayı 77, mart, https:// kriterdergi.com/dosya-deprem-ve-afet-yonetimi/depremin-tarima-etkileri-uzerine
• Yıldırım, H., ve Alola, A. (2020). Do earthquakes affect stock market index? OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10. Yıl Özel Sayısı, 4768-4780.