ÇAM BURNU (ORDU) İLE GÜL BURNU (GİRESUN) ARASI KIYI ÇİZGİSİNİN ZAMANSAL DEĞİŞİMİ VE KIYI KULLANIMI

Yıl 2022, Sayı: 45, 320 - 348, 25.01.2022

Cüneyt Aktaş , Muhammet Bahadır

https://doi.org/10.32003/igge.1016311

Cited By: 1

Öz

Kıyı çizgisinde doğal ve beşerî faktörlerden kaynaklanan değişimler meydana gelmektedir. Bu değişimlerden doğal yapıdaki bozulma çeşitli sorunlara sebep olabildiğinden, değişimin tespiti ve sürecin izlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada Çam Burnu (Ordu) ile Gül Burnu (Giresun) arasında kıyı çizgisinin zamansal değişimi ve değişim sonrası kıyı kullanımı incelenmiştir. Anolog hava fotoğrafları, ortofoto görüntüler ile Google Earth Pro yazılımının sunduğu yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri çalışmanın temel veri kaynaklarını oluşturmuştur. ArcGIS 10.8.1 yazılımı kullanılarak bu görüntülerden 1956, 1975, 2013 ve 2020 yıllarına ait kıyı çizgileri üretilmiştir. Daha sonra çakıştırma yapılarak kıyı çizgisinde görülen ilerleme ve gerilemeler dönemsel olarak belirlenmiştir. Özellikle Karadeniz Sahil Yolu Projesi kapsamında birçok koy doldurulmuş, kıyıya dik uzanan sırtlar kazılarak yarılmıştır. Doldurma yoluyla deniz tabanı morfolojisi, kazıp yarma işlemleriyle de kıyı topografyası değişime uğramıştır. İnceleme sahasında doğal kıyıların yapay kıyıya dönüştüğü tespit edilmiştir. Bu değişimde en fazla insana ait faaliyetler etkili olmuştur. Dalga ve akıntı sistemleri ile aşınım ve birikim alanlarında değişimler yaşandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kıyı Çizgisi Değişimi, Kıyı Kullanımı, Kıyı Jeomorfolojisi, Antropojenik Jeomorfoloji, Ordu, Giresun

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Proje Yönetim Ofisi

Proje Numarası

PYO.FEN.1904.17.017

TEMPORAL CHANGE OF SHORELINE AND COASTAL USAGE BETWEEN ÇAM CAPE (ORDU) WITH GÜL CAPE (GİRESUN)

Öz

Due to natural and human reasons, changes occur in the shoreline. It is important to detect the change and to monitor the process in the shoreline due to the deterioration in the natural structure. In this study, the temporal change of the shoreline between Çam Cape and Gül Cape and the use of the coastal after this change were examined. In the study, analog aerial photographs, orthophoto images and high resolution satellite images provided by Google Earth Pro software were used. With these images, shorelines for the years 1956, 1975, 2013 and 2020 were produced using ArcGIS 10.8.1 software. By superimposing these data, the areas where progress and regression are seen on the shoreline are determined periodically. In particular, many coves were filled with the Black Sea Coastal Road Project and steep ridges were excavated and split. Seafloor morphology has changed with the filling processes. With the digging operations, the coastal topography has changed. It has been determined that natural coasts have turned into artificial coasts in the study area. In addition, the changes in the wave and current systems have affected the erosion and accumulation areas.

Anahtar Kelimeler

Shoreline Change, Coastal Usage, Coastal Geomorphology, Anthropogenic Geomorphology, Ordu, Giresun

Proje Numarası

PYO.FEN.1904.17.017

Kaynakça

• Albuquerque, M., Espinoza, J., Teixeira, P., de Oliveira, A., Corrêa, I., & Calliari, L. (2013). Erosion or coastal variability: An evaluation of the DSAS and the change polygon methods for the determination of erosive processes on sandy beaches. Journal of Coastal Research, 65, 1710-1714.
• Alesheikh, A. A., Ghorbanali, A., & Nouri, N. (2007). Coastline change detection using remote sensing. International Journal of Environmental Science & Technology, 4(1), 61-66.
• Altun, E. (2013). 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları Giresun-G40 paftası no:186. Ankara: MTA Yayını.
• Apaydın, A., & Durmaz, M. (2020). Giresun-Piraziz arasında Karadeniz sahil yoluna bağlı kıyı çizgisi değişimi ve güncel plaj oluşumları. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 9(1), 150-166.
• Ataol, M., Kale, M. M., & Tekkanat, İ. S. (2019). Assessment of the changes in shoreline using digital shoreline analysis system: A case study of Kızılırmak Delta in northern Turkey from 1951 to 2017. Environmental Earth Sciences, 78(19), 1-9.
• Aydın, M., & Uysal, M. (2013). Kıyı çizgisi değişiminin uydu görüntüleri yardımıyla izlenmesi: Sakarya-Karasu. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(3), 24-32.
• AYGM. (2016). Kıyı yapıları planlama ve tasarım teknik esasları. T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü.
• Aykut, N. O. (2019). İnsansız hava araçlarının kıyı çizgisinin belirlenmesinde kullanılabilirliğinin araştırılması. Geomatik Dergisi, 4(2), 141-146.
• Bahadır, M. (2012). Eber ve Akşehir göllerinin bütünleşik kıyı alanları yönetimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 10(1), 63–90.
• Bahadır, M. (2013). Akşehir Gölü’nde alansal değişikliklerin uzaktan algılama teknikleri ile belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 246– 275.
• Balık, İ., & Topçu, T. (2013). Ordu ili balıkçı barınakları ve sorunları. Ordu Üniversitesi Mavi Yaşam Araştırma Bülteni, 4(2), 8-14.
• Baştuğ, İ. (2013). Fotoğraf ve kartpostallarla yüz yıl önce Ordu şehri. İstanbul: Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
• Bekdemir, Ü., & Güner, İ. (1999). Giresun Limanı ve hinterlandı. Türk Coğrafya Dergisi, 34, 597–624.
• Benassai, G. (2006). Introduction to coastal dynamics and shoreline protection. UK: Wit Press.
• Bera, R., & Maiti, R. (2019). Quantitative analysis of erosion and accretion (1975-2017) using DSAS-A study on Indian Sundarbans. Regional Studies in Marine Science, 28, 1-17.
• Beyazıt, I., Öztürk, D., & Kılıç, F. (2014). Kızılırmak Deltası kıyı çizgisinin zamansal değişimi. 5. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2014)'te sunulmuştur. İstanbul, Türkiye.
• Bheeroo, R. A., Chandrasekar, N., Kaliraj, S., & Magesh, N. S. (2016). Shoreline change rate and erosion risk assessment along the Trou Aux Biches-Mont Choisy beach on the northwest coast of Mauritius using GIS-DSAS technique. Environmental Earth Sciences, 75(5), 444.
• Çakaroz, D., Öztürk, B., & Özelkan, E. (2018). Umurbey deltası kıyı çizgisinin zamansal değişiminin uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri ile belirlenmesi. TÜCAUM 30. YIL Uluslararası Coğrafya Sempozyumu'nda sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Carter, R. W. G., & Woodroffe, C. D. (1994). Coastal evolution Late Quaternary shoreline morphodynamics. UK: Cambridge University Press.
• Çoban, H., Koç, Ş., & Kale, M. M. (2020). Çoruh Deltası (Gürcistan/Batum) kıyı çizgisi değişimi (1984-2019). Lnternational Journal of Geography and Geography Education, 42, 589-601.
• Dervişoğlu, T., & Işık, A. (2011). Ey gidi Giresun. Ankara: Özyurt Matbaacılık.
• DSİGM. (2013). Türkiye akarsularında süspanse sediment gözlemleri (2006-2012). Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü. https://cdniys.tarimorman.gov.tr/api/File/GetFile/425/KonuIcerik/767/1 115/DosyaGaleri/t%C3%BCrkiye-akarsular%C4%B1nda- s%C3%BCspanse-sediment-g%C3%B6zlemleri-2006-2012.pdf adresinden edinilmiştir.
• Erdem, F., Derinpınar, M. A., Nasirzadehdizaji, R., Oy, S., Şeker, D. Z., & Bayram, B. (2018). Rastgele orman yöntemi kullanılarak kıyı çizgisi çıkarımı İstanbul örneği. Geomatik Dergisi, 3(2), 100-107.
• Evcimen, Ö. (2018). 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları serisi Giresun-F41 ve G41 paftaları No:241. Ankara: MTA Yayını.
• Güney, Y., & Polat, S. (2015). Uzaktan algılama verileri ile kıyı çizgisi değişiminin belirlenmesi: Aliağa ve Çandarlı örneği. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 8(1), 11-17.
• Harita Genel Müdürlüğü [@harita_türkiye]. (2019, 5 Ağustos). Batlama Çayı/Giresun 1952. Instagram. https://www.instagram.com/p/B0xp- V3JS8H/ adresinden edinilmiştir.
• Kadıoğlu, Y., & Güner, Ö. (2018). Kıyı çizgisi değişimine etkileri açısından Yoroz Burnu-Sera Deresi arasındaki kıyı sanat yapıları (2002-2016). Studies of The Ottoman Domain (Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları), 8(15), 41–54.
• Kadıoğlu, Y., Güner, Ö., & Özkan, G. (2019). Kocadere deltasında (Muğla/ Ören) kıyı çizgisi değişimi (1964-2014). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 379-385.
• Kale, M. M., Ataol, M., & Tekkanat, İ. S. (2019). Assessment of shoreline alterations using a Digital Shoreline Analysis System: A case study of changes in the Yeşilırmak Delta in northern Turkey from 1953 to 2017. Environmental Monitoring and Assessment, 191(6), 1-13.
• Keskin, İ. (2011). 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları Perşembe-F39 ve Giresun-G39 paftaları No: 152. Ankara: MTA Yayını.
• Kılar, H., & Çiçek, İ. (2018). Göksu Deltası kıyı çizgisi değişiminin DSAS aracı ile belirlenmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(1), 89-104.
• Kılar, H., & Çiçek, İ. (2019). Kıyı çizgisinin gelecekteki konumunun belirlenmesinin önemi: Göksu deltası örneği, Mersin (Türkiye). Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 193-216.
• Kıyı Kanunu. (1990, 17 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 3621). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3621.pdf adresinden edinilmiştir.
• Köle, M. M., Ataol, M., & Erkal, T. (2016). Eber ve Akşehir gölleri’nde 1990- 2016 yılları arasında gerçekleşen alansal değişimler. TÜCUAM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu'nda sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Kopar, İ., & Sevindi, C. (2013). Tortum Gölü’nün (Uzundere-Erzurum) güneybatısında aktüel sedimantasyon ve siltasyona bağlı alan-kıyı çizgisi değişimleri. Türk Coğrafya Dergisi, 60, 49–66.
• Kuleli, T., Guneroglu, A., Karsli, F., & Dikhan, M. (2011). Automatic detection of shoreline change on coastal Ramsar wetlands of Turkey. Ocean Engineering, 38(10), 1141-1149.
• Nassar, K., Mahmod, W. E., Fath, H., Masria, A., Nadaoka, K., & Negm, A. (2019). Shoreline change detection using DSAS technique: Case of North Sinai coast, Egypt. Marine Georesources & Geotechnology, 37(1), 81-95.
• Oyedotun, T. D. (2014). Shoreline geometry: DSAS as a tool for historical trend analysis. Geomorphological Techniques, 3(2.2), 1-12.
• Öztürk, D., & Sesli, F. A. (2015). Kızılırmak lagünlerinin kıyı çizgisinde meydana gelen değişimlerin analizi. TUFUAB VIII. Teknik Sempozyumu'nda sunulmuştur. Konya, Türkiye.
• Sesli, F. A. (2006). Sayısal fotogrametri ile kıyı alanlarındaki değişimin izlenmesi. Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, 2(95), 11- 17.
• Süme, V., & Yüksek, Ö. (2018). Doğu Karadeniz kıyılarında balıkçılık kıyı yapılarının sığlaşmasının incelenmesi. Mühendislik Mimarlık Fakülte Dergisi, 33(3), 843-852.
• Tağıl, Ş., & Cürebal, İ. (2005). Altınova sahilinde kıyı çizgisi değişimini belirlemede Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 51-68.
• Terlemez, İ., & Yılmaz, A. (1980). Ünye-Ordu-Koyulhisar-Reşadiye arasında kalan yörenin stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 23(2), 179- 191.
• Thieler, E. R., & Danforth, W. W. (1994). Historical shoreline mapping (II): Application of the digital shoreline mapping and analysis systems (DSMS/DSAS) to shoreline change mapping in Puerto Rico. Journal of Coastal Research, 10(3), 600–620.
• To, D. V., & Thao, P. T. P. (2008). A shoreline analysis using DSAS in Nam Dinh coastal area. International Journal of Geoinformatics, 4(1), 37–42.
• Topuz, M. (2018). Sarıkum Lagünü (Sinop) kıyı çizgisinde meydana gelen değişimlerin uzaktan algılama teknikleriyle incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, 481–493.
• Tulan, H., & Yalçıner Erçoşkun, Ö. (2019). Dolgu havalimanlarının çevresel etkileri: Hong Kong Havalimanı ve Ordu-Giresun Havalimanı karşılaştırması. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 104- 116.
• Türk, H. (2015). Ordu Giresun Havalimanı (mekan seçimi ve muhtemel etkileri). (Yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun).
• Turoğlu, H. (2005). Trabzon-Sarp arası, Karadeniz sahil yolu inşaatının jeomorfolojik etkileri. Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına)'da sunulmuştur. İstanbul, Türkiye.
• Turoğlu, H. (2009). 3621 sayılı kıyı kanunu ve onun uygulama problemleri. Türk Coğrafya Dergisi, 53, 31-40.
• Turoğlu, H. (2019). Yapay kıyıların jeomorfolojik tanımlanması: Diliskelesi kıyıları Örneği (Kocaeli, Türkiye). Coğrafya Dergisi, 39, 11-17.
• Uzun, A. (2000). Karadeniz sahil yolunun doğal kıyılar üzerindeki etkileri ve ulaşım sorununa coğrafi bir bakış. OMÜ Fen Ed. Fak. Dergisi, Coğrafya Serisi, 1, 59-80.
• Uzun, A. (2006). Samsun deltaları ve beklenen değişimler. C. Yılmaz (Ed.), Geçmişten geleceğe Samsun içinde (Cilt1, s. 541–548). Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Eğitim Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Uzun, A., Zeybek, H. İ., & Yılmaz, C. (2011). Atakum kıyılarında inşası devam eden dolgu ve sanat yapılarının akıntı desenine etkisi ve kıyı morfolojisinde beklenen değişmeler. Samsun Sempozyumu 2011'de sunulmuştur. Samsun, Türkiye.
• Uzun, M. (2020). Hersek Deltasında (Yalova) kıyı çizgisi-kıyı alanı değişimleri ve etkileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 27-42.
• Yılmaz, C. (2008). Karadeniz sahil yolunun kıyı kentleri üzerine etkileri. TÜCAUM V. Coğrafya Sempozyumu (16-17 Ekim 2008)'de sunulmuştur. Ankara, Türkiye.
• Yılmaz, C. (2005). Kızılırmak Deltasında meydana gelen erozyonun coğrafi analizi. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu'nda sunulmuştur.
• Yüksek, Ö. (2008). Samsun’un batı kıyılarındaki erozyonun incelenmesi. TMMOB Samsun Kent Sempozyumu'nda sunulmuştur. Samsun, Türkiye.
• Zeybek, H. İ., Uzun, A., Yılmaz, C., Bahadır, M., & Dinçer, H. (2013). Kızılırmak Deltası’nda kıyı çizgisi değişikliklerinin CBS ve uzaktan algılama teknikleriyle değerlendirilmesi. III. Ulusal Sulak Alanlar Kongresi 23-25 Ekim 2013'te sunulmuştur. Samsun, Türkiye.
• Zeybek, H. İ., Uzun, A., Yılmaz, C., & Özdemir, S. (2010). Kızılırmak delta bütçesine yapılan müdahalelerin delta sahası ve morfolojisi üzerine etkileri. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu'nda sunulmuştur. Afyon: Türkiye.