Türkiye'de Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 157 - 175, 17.05.2024

Murat Sağır , Sümeyya Kaplan

https://doi.org/10.17336/igusbd.1159671

Öz

Ekonomik büyümeyi artıran nedenlerin başında beşeri sermaye stoğuna yapılan yatırımlar gelmektedir. Bu yatırımlardan biri de sağlık harcamalarıdır. Bir ülkedeki sağlık harcamalarının artması, eğitimin etkisiyle bilinçli toplumun sağlık hizmetlerinden daha verimli yararlanmasına ve dolayısıyla o toplumun gelişmesine ve refah seviyesinin artmasına pozitif katkı sağlayacaktır. Çalışmada Türkiye’de 2000-2018 dönemlerine ait ekonomik büyüme ve sağlık harcamaları değişkenleri arasındaki uzun dönem ilişki Auto Regressive Distributed Lag, (ARDL, Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model) testi ile incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda ekonomik büyüme ile sağlık harcamaları arasında pozitif ve anlamlı uzun dönemli bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birim Kök Testleri, Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, ARDL, Zivot-Andrews Testi

The Relationship Between Health Expenditures and Economic Growth in Turkey

Öz

Investments in human capital stock are the leading factors that increase economic growth. One of these investments is health expenditures. An increase in health expenditures in a country will contribute positively to the conscious society to benefit from health services more efficiently with the effect of education, and therefore to the development of that society and to increase the level of welfare. In the study, the long-term relationship between the variables of economic growth and health expenditures for the 2000-2018 periods in Turkey is examined with the Auto Regressive Distributed Lag (ARDL). As a result of the analysis, it was observed that there is a positive and significant long-term relationship between economic growth and health expenditures.

Anahtar Kelimeler

Unit Root Tests, Economic Growth, Health Expenditures, ARDL, Zivot-Andrews Test

Kaynakça

• AKAR, S. (2014). Türkiye’de sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının nisbi fiyatı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 1-311.
• AY, A., KIZILKAYA, O., & KOÇAK, E. (2013). Sağlık göstergeleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 163-172.
• AYUBA, A. J.(2014). The relationship between public social expenditure and economic growth in Nigeria: An empirical analysis. International Journal of Finance and Accounting, 3(3), 185-191.
• BALTAGI, B.H., & MOSCONE, F. (2010). Health care expenditure and income in the OECD reconsidered: Evidence from panel data. Economic Modelling, 27(4), 804-811.
• BOZKURT, H. (2010). Eğitim, sağlık ve iktisadi büyüme arasındaki ilişkiler: Türkiye için bir analiz. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 5, 7-27.
• BOZMA, G., BAŞAR, S., & KÜNÜ (2016). Eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Igdir University Journal of Social Sciences, (10), 189-204.
• BROWN, R. L., DURBIN, J., & EVANS, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological),37(2), 149-163.
• ÇEŞTEPE, H., & GENÇEL, H. (2019). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye için nedensellik analizi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 139-146.
• ÇETİN, M., & ECEVİT, E. (2010). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir panel regresyon analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 11(2), 166-182.
• DICKEY, D. A. & W. A. FULLER. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association 74: 427–431.
• DİNÇER, H., & YÜKSEL, S. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemlerinin finans sektöründeki uygulamasına yönelik yapılmış çalışmaların analizi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1-16.
• ELMI, ZM., & SADEGHI, S. (2012). Health care expenditures and economic growth in developing countries: panel co-integration and causality. Middle-East Journal of Scientific Research, 12(1), 88-91.
• ERDİL, E., & YETKİNER, H. (2004). A panel data approach for income-health causality. The Economics of Health Reforms (Eds. Yfantopoulos, J. N.), ISBN: 960-88672-0-7, Chapter 38, 701–724, 2009.
• ESEN E., YILDIRIM, S., & KOSTAKOĞLU, SF. (2012). Feldstein-Horioka hipotezinin Türkiye ekonomisi için sınanması: ARDL modeli uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 251-267.
• FULLER, W. A. (2009). Introduction to statistical time series. John Wiley & Sons.
• GRANGER, C. W., & NEWBOLD, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of econometrics, 2(2), 111-120.
• GREENE, W. H. (2008). The econometric approach to efficiency analysis. The measurement of productive efficiency and productivity growth, 1(1), 92-250.
• HANSEN, P., & KING, A. (1996). The determinants of health care expenditure: a cointegration approach. Journal of health economics, 15(1), 127-137.
• HARTWIG, J. (2010). Is health capital formation good for long-term economic growth?–Panel Granger-causality evidence for OECD countries. Journal of macroeconomics, 32(1), 314-325.
• HUSZ, M. (1998); Human capital, endogenous growth, and government policy, Peter Lang Pub. Inc., Frankfurt am Main, New York.
• KAR, M., & AĞIR, H. (2006). Türkiye'de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: eşbütünleşme yaklaşımı ile nedensellik testi, 1926-1994. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 51-68.
• KILIÇ, N. Ö., AÇDOYURAN, B., & BEŞER, M. (2018). G-8 ülkelerinde askeri harcamalar ve ekonomik büyüme ilişkisi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 13(2), 136-146.
• KIYMAZ, H., AKBULUT, Y., & DEMİR, A. (2006). Tests of stationarity and cointegration of health care expenditure and gross domestic product. The European Journal of Health Economics, 7(4), 285-289.
• KIZIL, B. C., & CEYLAN, R. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Journal of Yaşar University, 13(50), 197-209.
• KİBRİTCİOĞLU, A. (1998). İktisadi büyümenin belirleyicileri ve yeni büyüme modellerinde beşeri sermayenin yeri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 53(1), 207-230.
• LUCAS JR, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of monetary economics, 22(1), 3-42.
• MACKINNON, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of applied econometrics, 11(6), 601-618.
• MACKINNON, J.G. (1991) Critical values for cointegration tests, ENGLE, R.F. & C.W.J. GRANGER (ed.),Long-run Economic Relationships içerisinde, Oxford Universitesi Yayınevi, Oxford.
• MANKIW, N.G., D. ROMER & D.N. WEIL (1992), A contribution to the empirics of economic growth, The Quarterly Journal of Economics, 107 (2), 407-437.
• MEHRARA, M. & MUSAI, M. (2011): Health expenditure and economic growth: an ARDL approach for the case of Iran. Journal of Economics and Behavioral Studies, 3(4),249-256.
• NARAYAN, S., NARAYAN, P. K., & MISHRA, S. (2010). Investigating the relationship between health and economic growth: Empirical evidence from a panel of 5 Asian countries. Journal of Asian Economics, 21(4), 404-411.
• PESARAN, M. H., & SHIN, Y. (1999). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis. S. Strom içinde, Econometrics and Economic Theory in the 20th century: The Ragnar Frish Centennial Symposium (s. 371-413). Cambridge: Cambridge University Press
• PESARAN, M. H., SHIN, Y., & SMITH, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• PHILLIPS, P. C., & LORETAN, M. (1991). Estimating long-run economic equilibria. The Review of Economic Studies, 58(3), 407-436.
• PHILLIPS, PCB & P. PERRON (1988). Zaman serisi regresyonunda birim kök testi. Biyometrik, 75,335–346.
• PRADHAN, R. P. (2011). Effects of health spending on economic growth: A time series approach. Decision, 38(2), 68.
• RINGEL, J. S., HOSEK, S. D., VOLLAARD, B. A., & MAHNOVSKI, S. (2002). The elasticity of demand for health care. A review of the literature and its application to the military health system.
• RODRIGUEZ SANTANA, I., MASON, A. R., GUTACKER, N., KASTERIDIS, P., SANTOS, R., & RICE, N. (2021). Need, demand, supply in health care: working definitions, and their implications for defining access. Health Economics, Policy and Law.
• SAVAŞAN, F., & ÇETİNTAŞ, H. (2009). Kamu sağlık-eğitim harcamaları ve büyüme. 24. Türkiye Maliye Sempozyumu Tebliğler Kitabı, Devletin Değişen Rolü Bağlamında Türkiye’de Kamu Harcamalarının Sektörel Analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, 193-212.
• SELİM, S., UYSAL, D., & ERYİĞİT , P. (2014). Türkiye’de sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin ekonometrik analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13-24.
• SEVÜKTEKİN, P. D., & MEHMET, Ç. D. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. Bursa: Dora Yayıncılık Ltd. Şti.
• ŞANTAŞ, G., DEMİRGİL, B., & ŞANTAŞ, F. (2019) Sağlık harcamaları-gelir dağılımı ilişkisine yönelik ekonometrik bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 412-427.
• ŞEN, A. & BİNGÖL, N. (2018). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(1), 89-106.
• TATOĞLU, F. Y. (2011). The relationships between human capital investment and economic growth: A panel error correction mode. Journal of Economic and Social Research, 13(1), 77-90.
• TIRAŞ, H. H., & AĞIR H. (2018). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: panel nedensellik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(4), 1558-1573.
• TIRAŞOĞLU, M., & YILDIRIM, B. (2012). Yapısal kırılma durumunda sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 111-117.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TÜİK). (08.12.2021). Sağlık Harcamaları İstatistikleri. Erişim Tarihi:05.08.2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2020-37192 URL1, Erişim Tarihi:05.08.2022, http://apps.who.int/nha/database.
• WANG, K. M. (2011). Health care expenditure and economic growth: Quantile panel-type analysis. Economic Modelling, 28(4), 1536-1549.
• YUMUŞAK, İ. G., & YILDIRIM, D. Ç. (2009). Sağlık harcamaları iktisadi büyüme ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 4(1), 57-70.
• ZIVOT, E., & ANDREWS, D. W. K. (2002). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 20(1), 25-44.