Aliyyü’l-Kârî’nin Teşehhütte Şehâdet Parmağıyla İşaret Etmek Konusundaki et-Tedhîn li’t-Tezyîn alâ vechi’t-tebyîn Adlı Risâlesinin Çevirisi

Yıl 2022, Sayı: 39, 253 - 263, 30.06.2022

Çevirmen: Orazsahet Orazov , Çevirmen: Hatice Atalay

Öz

Bu çalışma Hanefî âlimlerinden Aliyyü’l-Kârî el-Herevî’nin (ö. 1014/1605) et-Tedhîn li’t-Tezyîn alâ vechi’t-tebyîn adlı risâlesinin tercümesidir. Risâlede tahiyyâtta işaret parmağının kaldırılması meselesi incelenmektedir. Aliyyü’l-Kârî et-Tedhîn’den önce, yine aynı konuda Tezyînü’l-ibâre li tahsîni’l-işâre adlı bir risâle daha kaleme almış olup et-Tezyîn’de tahiyyâtta parmakla işaret edileceği konusunu cumhur ulemânın görüşlerini de kapsayacak şekilde delilleri ile ortaya koymaya çalışmıştır. Bu minvalde tahiyyâtta işaret yoktur, diyenleri eleştirmiştir. Karşı görüşte olan Hanefî âlimlerinden Fıkhu’l-Keydânî müellifi Lütfullah el-Keydânî’yi (ö. 750/1349) ise ağır bir şekilde eleştirmiştir. Bu eleştiriler üzerine Aliyyü’l-Kârî dönemin önde gelen âlimlerinden olduğunu ifade ettiği bir zatın mezkûr eseri okuduktan sonra aklına takılan bazı soruları kaleme aldığı bir mektubu kendisine yolladığını söylemiştir. Aliyyü’l-Kârî ise bu mektuba cevap olarak et-Tedhîn li’t-Tezyîn alâ vechi’t-tebyîn adlı risâlesini kaleme aldığını belirtmiştir. Aliyyü’l-Kârî bu risalede tahiyyâtta parmakla işaretin bulunmadığını söyleyen Hanefîlere ait görüşleri sıraladıktan sonra bunlara karşı kendi görüşünü ortaya koymuştur. Kendi görüşünü açıklaması sırasında ise özellikle “mutlak müctehid”, “mezhepte müctehid”, “meselede müctehid” ve teklifi hükümlerden “mekruh” kavramlarını izah etmiş, son olarak da el-Keydânî’yi ağır ithamlarla hedef almıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Aliyyü’l-Kârî, el-Keydânî, Müctehid, Mekruh, Teşehhütte işaret etmek

Translation of Alī al-Qārī’s Treatise al-Tadhīn li al-Tazyīn alā wajh al-tabyīn on Pointing the Index Finger in the Tashahhud

Öz

This study is the translation of the treatise titled al-Tadhīn li al-Tazyīn alā wajh al-tabyīn of Ali al-Qārī al-Harawī (d. 1014/1605), one of the Hanafī scholars. The issue of raising the index finger in the tahiyyāt is examined in the treatise. Before he wrote al-Tadhīn, Ali al-Qārī wrote another treatise on the same subject called Tazyīn al-ibāra li tahsīn al-ishāra, and in that treatise he presented his evidences and the opinions of the majority of scholars in a comprehensive manner on the subject of raising the index fingers while reciting tahiyyāt, and criticized those who say that there is no raising the index finger in tahiyyāt. He heavily criticized the Hanafi jurist Lutfullāh al-Kaydānī (d. 750/1349), who is the author of Fiqh al-Kaydānī, and one of opponents who held the extreme point of view. Upon these criticisms, Ali al-Qārī stated that he received a letter from one of the leading scholars of his time, without mentioning his name, who read the aforementioned al-Tazyīn which raised certain questions in his mind. As a response to this letter, Ali al-Qārī wrote his treatise titled al-Tadhīn li al-Tazyīn alā wajh al-tabyīn. In conclusion, in his treatise titled al-Tadhīn, after listing the views of the Hanafis who were against raising the index finger in tahiyyāt Ali al-Qārī discussed the concepts of “absolute mujtahid”, “mujtahid in the madhhab”, “mujtahid in issues” and “makruh” one of the defining rules in Islamic jurisprudence and finally severely criticized al-Kaydānī.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Ali al-Qārī, al-Kaydānī, Mujtahid, Makruh, Raising the Index finger in Tashahhud

Kaynakça

• Aliyyü’l-Kârî. et-Tedhîn li’t-Tezyîn alâ vechi’t-tebyîn. nşr. Osman Cuma. Taif: Damîriyye, Dâru’l-Fârûk, ts.
• Aliyyü’l-Kârî. Tezyînü’l-ibâre li tahsîni’l-işâre ve bi zeylihi “et-Tedhîn li’t-tezyîn alâ vechi’t-tebyîn” ve maahu “Refʿu’t-tereddüd an akdi’l-esâbii inde’t-teşehhüd” li’bni Âbidîn. nşr. Osman Cuma. Taif: Damîriyye, Dâru’l-Fârûk, ts.
• Apaydın, Yunus. “Sahâbî Sözünün Hukûkî Değeri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4 (1990), 323-353.
• Gafîs, Yûsuf. Kitâbü şerhi’t-Tahâviyye, 29/4, erişim: 15.10.2021. https://al-maktaba.org/book/32816/320
• Keydânî, Lütfullah en-Nesefî, Fıkhu’l-Keydânî. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Ali Ulvi Ermiş Koleksiyonu,(1924), no. 535.
• Kuhistânî, Şemsüddîn. Şerhu Fıkhi’l-Keydânî. Kazan: Kazan Üniversitesi Matbaası, 1887.
• Orazov, Orazsahet. “Ali el-Kârî el-Herevî’nin et-Tedhîn li’t-Tezyîn alâ vechi’t-tebyîn Adlı Risâlesi ve Lütfullah en-Nesefî el-Keydânî’ye Karşı Eleştirisi”. Uluslararası Orta Asya’dan Anadolu’ya İslâmî İlimler Sempozyumu. ed. Murat Şimşek vd. 659-672. Karabük: Karabük Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Özel, Ahmet. “Ali el-Kârî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/403-405. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Süheym, Abdullah b. Muhammed. Cüzʾ fîhi tahrîcü hadisi ashâbî ke’n-nücûmi bi eyyihim iktedeytüm ihtedeytüm ve’l-kelâm alâ ilelih ve esânîdih. Erişim: 26.11.2021 https://www.alukah.net/sharia/0/119691/
• Zeylaî, Ebû Muhammed Osmân b. Alî. Tebyînü’l-ḥaḳâik şerh Kenzi’d-dekâik. 6 cilt. Pakistan-Multân: Mektebetü’l-İmdâdiyye, ts.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf. Nasbu’r-râye li ehâdîsi’l-Hidâye. 5 cilt. Cidde: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 2008.