Küçük Paşa Romanında Mekân

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 12 - 28, 30.04.2023

Ayşegül Kayar Muslu

Öz

Roman türünün Türk edebiyatındaki ilk örneklerinde genellikle İstanbul çevresindeki şehir hayatının ele alındığı görülmektedir. Mekânın zamanla İstanbul dışına taşınması, özellikle taşra ve köylerin konu edilmesiyle birlikte köy romanı olarak adlandırılan roman türü gelişmiştir. Köyü konu alan ilk örneklerden sonra kaleme alınan Ebubekir Hazım Tepeyran’ın Küçük Paşa isimli romanı da köy romanı kategorisinde değerlendirilmesi gereken eserlerden biridir. Yazarın ifadesiyle romanda Osmanlı köylerinin gönül parçalayıcı durumu çocuk bir kahramanın gözünden anlatılmıştır. Eser, Karabibik’ten sonra köyü bütün olarak ele alan bir roman olarak değerlendirilmektedir. Romanda köy yaşamına yönelik eğitim, sağlık hizmetleri, yol ve ulaşım, zorlu doğa koşulları, yakacak ihtiyacı ve maddi imkânsızlıklar gibi sorunlar anlatılmaktadır. Romanın baş kahramanı olan küçük çocuğun yedi yaşına kadar İstanbul’da yaşadıktan sonra köy hayatına geçmesi ise köy ve şehir hayatını karşılaştırabilmek bakımından imkân sağlamaktadır. Küçük Paşa romanı, mekân olarak köyün insan karakteri üzerindeki etkisini göstermek açısından önemli bir eserdir. Bilhassa köyün gerek doğal koşullar gerekse devlet yönetiminden kaynaklı içinde bulunduğu durum, köylü halkın kişilik özelliklerini açıklayıcı bir niteliğe sahiptir. Köylerin içinde bulunduğu durum, köylünün geri kalmışlığının nedenlerini açıklayıcı bir şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küçük Paşa, Ebubekir Hazım Tepeyran, köy, roman, mekân

Kaynakça

• Andı, M. F. (1996). Türk romanında köye açılma ve Mehmed Celal'in romanları. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 2, 29-38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fsmiadeti/issue/6479/85677
• Argunşah, H. (2006). Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Türk romanı, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(8), 23-100. https://dergipark.org.tr/tr/pub/talid/issue/43477/530615
• Eziler Kıran, A. ve Kıran, Z. (2011). Yazınsal okuma süreçleri (4. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Hayber, A. (1998). Ebûbekir Hâzım Tepeyran (1. Baskı). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kaplan, R. (1997). Cumhuriyet dönemi Türk romanında köy (3. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Kavcar, C. (1976). Türk roman ve hikâyesinde köye ilk açılma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 317-325. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001442
• Korkmaz, R. (2015). Yazınsal okumalar. Kesit Yayınları.
• Kudret, C. (1971). Türk edebiyatında hikâye ve roman I (1859-1959) (3. Baskı). Bilgi Yayınevi.
• Nâbizâde Nâzım. (2006). Karabibik (Yay. Haz. Korkmaz ve F. Korkmaz). Çağrı Yayınları.
• Narlı, M. (2013). Romanlar ve taşralar: Türk romanında taşra algıları üzerine bir değerlendirme. Bilig, 64, 285-316. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/25367/267753
• Narlı, M. (2002). Romanda zaman ve mekân kavramı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(7), 91-106. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50349/652093
• Okay, O. (1990). Sanat ve edebiyat yazıları. Dergâh Yayınları.
• Özgül, M. K. (2013). Babil’le ebabil. Kitabevi.
• Paşabey-Zâde, Ömer Âli Bey (1997), Türkmen Kızı (Yay. Haz. M. K. Özgül). Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.
• Tepeyran, E. H. (1910/2018). Küçük Paşa (6. Baskı). İnkılap Yayınları.
• Tepeyran, E. H. (2017). Eski Şeyler (Birinci Cilt) (Yay. Haz. İ. Özen ve T. Özen). Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Tonga, N. (2013). Ebubekir Hâzım Tepeyran’ın Küçük Paşa romanına yansıyan köy hayatı. Gazi Türkiyat, 13, 121-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziturkiyat/issue/6726/90429.