Halk Egemenliği ve Milli Egemenlik Teorileri Bağlamında Anayasacılık

Yıl 2021, Cilt: 79 Sayı: 2, 599 - 635, 29.07.2021

Sabahattin Nal Furkan Çirkin

Öz

Bu makale, anayasacılığa egemenlik teorileri bağlamında yeni bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktadır. Anayasacılık, iktidarın sınırlandırılmasını amaçlayan bir anlayışa dayanmaktadır. Ancak bu sınırlandırma devletin kendi içinde olmalıdır. Anayasacılık, dışarıdan bir müdahaleyle gelen sınırlandırmayı içermemektedir. İlk olarak egemenliğin kaynağını tanrıda gören teokratik egemenlik teorileri, hiçbir şekilde anayasacılıkla bağdaşmamaktadır. Aslında egemenliğin kaynağı ne kadar geniş bir tabana yayılırsa egemenliği kullanan iktidar da o kadar çok sınırlandırılır. Bu bakımdan anayasacılık, geçmiş ve geleceği de kapsayan millet kavramına dayanan milli egemenlik teorisiyle sıkı bir ilişki içindedir. Milli egemenlik teorisine göre egemenliğin kaynağı ile onu kullanan iktidar birbirinden oldukça uzaklaşmakta ve anayasacılığın amacı olan iktidarın sınırlandırılması düşüncesi sağlıklı bir şekilde ortaya konulmaktadır. Günümüz demokrasilerinde anayasacılığın amacı, halkın çoğunluğunun iktidarını sınırlandırmak ve bireylerin haklarını çoğunluğa karşı güvenceye almak şeklinde okunabilir. Bu bakımdan somut bireylerin toplamından oluşan halka dayanan ve halkın çoğunluğunun genel iradesini en üstün sayan halk egemenliği teorisi, anayasacılık düşüncesiyle bağdaşmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anayasacılık, Egemenlik teorileri, Milli egemenlik, Halk egemenliği, İktidarın sınırlandırılması

Destekleyen Kurum

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Constitutionalism in the Context of Popular Sovereignty and National Sovereignty Theorie

Öz

This article aims to bring a new perspective to constitutionalism in the context of sovereignty theories. Constitutionalism is based on an idea that aims to limit power; however, this limitation must be within the state as constitutionalism does not include external limitations. The theory of theocratic sovereignty, which posits that the source of sovereignty comes from God, is incompatible with constitutionalism. Indeed, the more widely the source of sovereignty is, the more restricted power is. In this respect, constitutionalism is closely related to the theory of national sovereignty, which is based on the concept of nation as including the past and future. According to the theory of national sovereignty, power is far from the source of sovereignty; thus, the idea of limiting power, which is the aim of constitutionalism, is realized in a healthy way. The aim of constitutionalism can be considered as limiting the power of the majority and securing the rights of individuals against it. In this respect, the theory of popular sovereignty, which is based on the people and regards the general will of the majority as supreme, is incompatible with the idea of constitutionalism.

Anahtar Kelimeler

Constitutionalism, Sovereignty theories, National sovereignty, Popular sovereignty, Limitation of the power

Kaynakça

• Akad M, Vural Dinçkol B ve Bulut N, Genel Kamu Hukuku (16. Bası, Der Yayınları 2020).
• Aleinikoff TA, ‘Sovereignty Studies in Constitutional Law: A Comment’ (2000) 17 (2) Constitutional Commentary 197-203 <https://core.ac.uk/download/pdf/217203098.pdf> Erişim Tarihi 01.01.2021.
• Anayurt Ö, Anayasa Hukuku Genel Kısım: Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar (3. Bası, Seçkin Yayınevi 2019).
• Andrew E, ‘Jean Bodin on Sovereingty’ (2011) 2 (2) Republics of Letters: A Journal for the Study of Knowledge, Politics and the Art 75-84 <https://arcade.stanford.edu/sites/default/ files/article_ pdfs/roflv02i02_Andrew_060111_0.pdf> Erişim Tarihi 01.01.2021.
• Aristotales, Politika (Mete Tunçay çev, 22. Bası, Remzi Kitabevi 2020).
• Arslan R, Siyaset Bilimine Giriş (Dora Yayınevi 2016).
• Atar Y, Türk Anayasa Hukuku (13. Bası, Seçkin Yayınları 2020).
• Başgil AF, Esas Teşkilat Hukuku Cilt 1 (Baha Matbaası 1960).
• Beard CA, An Economic Interpretation of the Constitution of the United States (Simon Schuster 1986).
• Butzer KW, Early Hydraulic Civilization in Egypt: A Study in Cultural Ecology (Chicago Press 1976) <oi.uchicago.edu> Erişim Tarihi 01.01.2021.
• Delice A, ‘Bürokrasi: Monarşiden Cumhuriyete Değişmeyen İktidar’ (2014) (17) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 41-61.
• Dinçkol, B, ‘Çoğunluk Tiranisine Karşı Bir Çözüm Yolu: Tocqueville’nin Siyasal Kuramı’ (2004) 3 (5) İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi 149-163.
• Doğan A, ‘Hobbes’un Mutlak Egemenlik Hakkındaki İkilemi’ (2004) (35) Liberal Düşünce 117-126.
• Ekiz S, ‘Jean Bodin’in Siyaset Felsefesinde Devlet ve Egemenlik’ (2020) 22 (2) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 633-691.
• Elster J, ‘Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process’ (1995) 45 (2) Duke Law Journal 364-396 < https://core.ac.uk/download/pdf/190850377.pdf> Erişim Tarihi 02.01.
• Erdoğan M, Anayasal Demokrasi (13. Bası, Siyasal Kitabevi 2017).
• Eren A, Anayasa Hukuku Dersleri: Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku (2. Bası, Seçkin Yayınevi 2020).
• Eroğlu H, ‘Milli Egemenlik İlkesi ve Anayasalarımız’ (1984) 1 (1) Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 137-163.
• Eroğul C, Anatüzeye Giriş: ‘‘Anayasa Hukuku’’na Giriş (7. Bası, İmaj Yayıncılık 2004).
• Eroğul C, Devlet Nedir? (İmge Kitabevi 1990).
• Finn JE, Constitutions in Crisis: Political Violance and the Rule of Law (Oxford University Press 1991).
• Friedrich CJ, Sınırlı Devlet (Mehmet Turhan çev, Gündoğan Yayınları 1999).
• Gözler K, Anayasa Hukukuna Giriş (29. Bası, Ekin Yayınevi 2020).
• Gözler K, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi Cilt 1 (Ekin Yayınevi 2011).
• Gözler K, Devletin Genel Teorisi (10. Bası, Ekin Yayınevi 2020).
• Gözler K, Kurucu İktidar (Ekin Kitabevi 1998).
• Işık A, ‘Sieyes Hala Yaşıyor mu?’ (2016) 22 (1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Hukuk Araştırmaları Dergisi 183-199.633
• İbni Haldun, Mukaddime Cilt I (Turan Dursun çev, Onur Yayınları 1977).
• Jessop B, ‘The State: Past, Present, Future’ (2016) 7 Journal of Ritsumeikan Social Sciences and Humanities 73-86 <http://www.ritsumei.ac.jp/acd/re/k-rsc/hss/book/pdf/ vol07_08.pdf > Erişim Tarihi 20.12.2020.
• Kaboğlu İÖ, Anayasa Hukuku Dersleri: Genel Esaslar (15. Bası, Legal Yayınevi 2020).
• Kapani M, Kamu Hürriyetleri (7. Bası, Yetkin Yayınları 1993).
• Kapani M, Politika Bilimine Giriş (BB101 Yayınları 2019).
• Keskin E, Anayasa Hukukunda Anayasacılık Düşüncesi: Gelişimi ve Temel Unsurları (Adalet Yayınevi 2020).
• Kılıç Cepdibi A, ‘İrade ve Egemenliğin Politik Alana Yansımasının Tiranik Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme’ in Saim Üye, Nadire Özdemir, Zeynep İspir, Funda Kaya, Elif Çağla Yıldız (edr) Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi: 28. Kitap (İstanbul Barosu Yayınları 2019).
• Koçak M, Batı’da ve Türkiye’de Egemenlik Anlayışının Değişimi: Devlet ve Egemenlik: Eski Kavramlar-Yeni Anlamlar (Seçkin Yayınları 2006).
• Korkut L, ‘Ulus Devletin Ortaya Çıkışından Günümüze Kadar Kamu Hukukunda Egemenlik Kavramsallaştırmaları’ (2015) 2 (1) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 31-78.
• Kubalı HN, Anayasa Hukuku Dersleri: Genel Esaslar ve Siyasi Rejimler (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1969).
• Küçük A, ‘Egemenlik (Hakimiyet), Halk Egemenliği ve Milli Egemenlik Tartışmaları ve Egemenlik Anlayışında Esaslı Dönüşüm’ (2015) 0 (6) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 311-361.
• Lakoff S, ‘Liberty, Equality, Democracy: Tocqueville’s Response to Rousseau’ in George Feaver, Frederick Rosen (edr) Lives, Liberties and the Public Good: New Essays in Political Theory for Maurice Cranston (Palgrave Macmillan 1987).
• Meriç C, Umrandan Uygarlığa (28. Bası, İletişim Yayınları 2015).
• Meriç C, Saint- Simon: İlk Sosyolog, İlk Sosyalist (21. Bası, İletişim Yayınları 2019).
• Morgan ES, Inventing the People: the Rise of Popular Sovereignty in England and America (W. W. Norton and Company 1989).
• Nock AJ, ‘Kriminal Bir Örgüt Olarak Devlet’ Mustafa Erdoğan (çev) (2021) <https://www. sosyalbilimler.org/wp-content/uploads/2021/02/Albert-Jay-Nock-Kriminal-Bir-Orgut-
• Olarak- Devlet.pdf> Erişim Tarihi 12.02.2021. Norton A, ‘Pentecost: Democratic Sovereignty in Carl Schmitt’ (2011) 18 (3) Constellations 389- 402 <https://doi.org/10.1111/j.1467-8675.2011.00653.x> Erişim Tarihi 25.12.2020.
• Oppenheimer F, Devlet (Alaeddin Şenel, Yavuz Sabuncu çevr, Phoneix Yayınevi 2005).
• Ormanoğlu HD, ‘Modern Devletin Bir Unsuru Olarak Egemenlik ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’ (2018) 9 (4) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 245-274.
• Özbudun E, Anayasalcılık ve Demokrasi (2. Bası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2015).
• Özçelik S, Anayasa Hukuku 1: Umumi Esaslar (Beta Yayınevi 1984).
• Öztürk A, ‘Egemenliğin Cumhuriyetçi Yapı Sökümü: Machiavelli, Rousseau ve Ulus Devlet’ (2020) (58) Muhafazakâr Düşünce 85-106.
• Paine T, İnsan Hakları (Mehmet Osman Dostel çev, İletişim Yayınları 2017).
• Prokhovnik R, ‘Internal/ External: The State of Sovereignty’ (1996) 2 (3) Contermporary 7-20 <https://doi.org/10.1080/13569779608454737> Erişim Tarihi 20.12.2020.
• Sabine G, Yakınçağ Siyasal Düşünceler Tarihi (Özer Ozankaya çev, Cem Yayınevi 2013).634
• Sancar M, ‘Anayasal Demokrasi: Demokrasinin Sınırı mı, Güvencesi mi?’ in Ozan Ergül (ed) Demokrasi ve Yargı (Türkiye Barolar Birliği Yayınları 2005).
• Sarıca M, 100 Soruda Siyasi Düşünce Tarihi (Milenyum Yayınları 2017).
• Sarıca M, 100 Soruda Fransız İhtilali (Gerçek Yayınevi 1981).
• Sartori G, ‘Constitutionalism: A Preliminy Discussion’ (1962) 56 (4) The American Political Science Review 853-864.
• Saygılı A, ‘Jean Bodin’in Egemenlik Anlayışı Çerçevesinde Kralın İki Bedeni Kuramına Kısa Bir Bakış’ (2014) 63 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 185-198.
• Schmitt C, Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty (George Schwah çev, The University of Chicago Press 2005).
• Shinoda H, ‘Conflicting Notions of National and Constitutional Sovereignty in the Discourses of Political Theory and International Relations: A Genealogical Perspective’ (Doktora Tezi, London School of Economics and Political Science 1998) <https://core.ac.uk/ download/pdf/46519243. pdf> Erişim Tarihi 20.12.2020.
• Sieyes E, ‘Tiers Etat Nedir?’ Süheyp Derbil (çev) (1951) 8 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 126-207.
• Şahin A, ‘Siyasal Düşünceler Tarihinde ‘Sınırlı Devlet’ Fikrinin Kadimliği ya da Genel Kamu Hukuku Bağlamında İnsan, Özgürlük ve Devlet İktidarı Algısındaki Evrilme’ (2011) 15 (3) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 311-362.
• Şenel A, Siyasal Düşünceler Tarihi: Tarihöncesinde İlkçağda Ortaçağda ve Yeniçağda Toplum ve Siyasal Düşünüş (7. Bası, Bilim ve Sanat Yayınları 2019).
• Tanilli S, Dünyayı Değiştiren On Yıl: Fransız Devrimi Üstüne (Sayı Yayınları 1989).
• Tarhan G, ‘Rousseau ve Sieyes’de Egemenlik Kuramı’ (2009) 2 (4) ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar 1-23.
• Teziç E, Anayasa Hukuku (24. Bası, Beta Yayınevi 2020).
• Tocqueville A, Çoğunluğun Zorbalığı (İnci Malak Uysal çev, Can Yayınları 2020).
• Turhan M, ‘Anayasacılık ve Kuvvetler Ayrılığı Kuramı’ in Hayrettin Ökçesiz (ed) Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 2. Kitap (Afa Yayıncılık 1995).
• Uygun O, Devlet Teorisi (7. Bası, On İki Levha 2020).
• Uygun O, Hukuk Teorileri (2. Bası, On İki Levha 2020).
• Versteeg M, ‘Popüler Olmayan Anayasacılık’ Şafak Evran Topuzkanamış (çev) (2018) 20 (1) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 125-197.
• Versteeg M ve Zackin E, ‘American Constitutional Exceptionalism Revisited’ (2014) 81 (4) University of Chicago Law Review 1641-1707 < https://www.jstor.org/stable/43151587> Erişim Tarihi 31.12.2020.
• Vinx L, ‘Carl Schmitt and the Problem of Constitutional Guardianship’ in Matilda Arvidsson, Panu Minkkinen, Leila Brannström (edr), The Contemporary Relevance of Carl Schmitt: Law, Politics, Theology (Routledge 2015) 34-49 <https://www.repository.bilkent. edu.tr/handle/11693/50886> Erişim Tarihi 15.01.2021.
• Yıldırım Y, ‘Fransız Devrimi’nde Yurttaşlık ve Etkilerine Dair Bir Değerlendirme’ (2019) 21 (Ek Sayı) Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 251-271.
• Yayla A, ‘Anayasacılık, Anayasal Demokrasi ve İdeolojiler’ (2012) (66) Liberal Düşünce 13-22.
• Yayla A, Siyasî Düşünce Sözlüğü (2. Bası, Adres Yayınları 2003).635
• Yücel B, ‘Westphalia Anlaşmasından Nice Anlaşmasına: Egemenlik Kavramının Tarihsel Seyri ve Bir Prototip Olarak Avrupa Birliği’ (2006) 10 (1-2) Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 165-202.
• Zengyuan P, ‘A Comparative Perspective on the United States and Chinese Constitutions’ (1989) 30 (4) William and Mary Law Review 867-880 <https://scholarship.law.wm.edu/ cgi/viewcontent. cgi?article=2021&context=wmlr> Erişim Tarihi 15.12.2020.
• Zheng Q, ‘Chinese Political Constitutionalism and Carl Schmitt’ <https://ssrn.com/ abstract=3414042> Erişim Tarihi 16.01.2021.
• Amerika Hakkında: Amerika Birleşik Devletleri Anayasası, https://photos.state.gov/libraries/ turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf Erişim tarihi 16.12.2020.
• Britannica Dictionary, https://www.britannica.com/topic/constitutionalism Erişim tarihi 19.01.2021.
• Constitution of United States of America, constituteproject.org/constitution /United_States_of_ America_1992 Erişim tarihi 15.12.2020.
• Declaration of Human and Civic Rights, https://www.conseil-constitutionnel.fr/sites /default/files/ as/root/bank_mm/anglais/cst2.pdf Erişim tarihi 29.12.2020.
• Law Dictionary, www. dictionary.thelaw.com Erişim tarihi 10.11.2020.
• TDK Sözlük, Erişim, www.sozluk.gov.tr Erişim tarihi 10.11.2020.