Hapis Hakkı ile Güvence Altına Alınan Alacağın Devredilmesi Hâlinde Hapis Hakkının Devralana Geçip Geçmeyeceği Sorunu

Year 2023, Volume: 81 Issue: 3, 675 - 698, 04.01.2024

Hayrunnisa Altın Şahin

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.3.0003

Abstract

Hapis hakkı, alacaklıya borçlunun rızası ile zilyedi olduğu taşınır eşya veya kıymetli evrakı alıkoyma ve paraya çevirme yetkisi veren bir sınırlı ayni haktır. Hapis hakkının alacağa bağlı hak olarak alacağı teminat altına alma işlevi bulunmaktadır. Genel hapis hakkının şartları Türk Medeni Kanunu’nun 950-953. maddelerinde düzenlenmektedir. Hapis hakkının doğması için alacaklının alacağının muaccel olması, alacaklının hapis hakkına konu eşyaya borçlunun rızası ile zilyet olması ve hapis hakkına konu eşya ile alacak arasında bağlantının bulunması gerekir. Hapis hakkı, alacaklının yükümlülükleri, borçlunun talimatı veya kamu düzeni ile bağdaşmayan hâllerde kullanılamaz. Hapis hakkı ile güvence altına alınan alacağın devredilmesi hâlinde hapis hakkının devralana geçip geçmeyeceği tartışmalıdır. Bazı yazarlar, hapis hakkının alacakla birlikte devralana geçişini tamamen veya sadece ticari hapis hakkı yönünden reddetmektedirler. Bazı yazarlar ise hapis hakkının alacakla birlikte devralana geçeceğini savunmaktadırlar. Bu görüşlerin gerekçelerinde, hapis hakkının niteliği, alacağı devralanın hapis hakkının şartlarını taşıyıp taşımadığı, hapis hakkının Türk Borçlar Kanunu madde 189/I uyarınca devralana alacakla birlikte geçen bağlı haklardan olup olmadığı gibi pek çok husus incelenmektedir. Bu çalışmada, hapis hakkı ile güvence altına alınan alacağın devredilmesi hâlinde hapis hakkının alacakla birlikte devralana geçmesinin mümkün olup olmadığı konusundaki görüşler değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, hapis hakkının ayrıma tabi olmaksızın Türk Borçlar Kanunu madde 189/I uyarınca devralana geçeceği savunulmaktadır. Hapis hakkının devralana geçmesi için alacağın devrinden önce doğması yeterlidir. Hapis hakkının şartları devralan bakımından aranmamalıdır.

Keywords

Hapis Hakkı, Teminat, Zilyetlik, Alacak, Bağlantı, Alacağın Devri, Devralan, Bağlı Hak

The Issue of Whether the Special Lien is Transferred to the Assignee in Case of the Assignment of the Claim Secured by the Special Lien

Abstract

Special lien is a limited real right that authorizes the creditor to retain and realize chattels and securities that have come into his or her possession with the debtor’s consent. As an accessory right, a special lien serves to secure the claim. The conditions of the general special lien are regulated under Articles 950-953 of the Turkish Civil Code no. 4721. For the special lien to arise, the creditor’s claim must be due, the creditor must possess the retained object with the debtor’s consent, and there must be a connection between the retained object and the claim. Special lien may not be exercised in cases that are incompatible with the obligations of the creditor, the instructions of the debtor, or public policy. Whether the special lien is transferred to the assignee when the claim secured by the special lien is assigned remains debatable. Some authors argue that the special lien is not transferred to the assignee, whereas others state that only the commercial special lien is not transferred to the assignee. Meanwhile, some authors agreed that the special lien is transferred to the assignee. In the justifications of these opinions, many issues are examined: the legal nature of the special lien, whether the assignee of the claim fulfills the conditions of the special lien, and whether the special lien is one of the accessory rights that can be transferred to the assignee pursuant to Article 189/I of the Turkish Code of Obligations no. 6098. In this study, opinions are evaluated on whether the special lien can be transferred to the assignee in the case of the assignment of the claim secured by the special lien. In this context, it is accepted that the special lien is transferred to the assignee without distinction according to Article 189/I of the Turkish Code of Obligations. It is sufficient for the special lien to arise prior to the claim’s assignment. The conditions of the special lien are not required to be fulfilled by the assignee.

Keywords

Special Lien, Security, Possession, Claim, Connection, Assignment of Claims, Assignee, Accessory Right

References

• Acar F, Rehin Hukuku Dersleri (2. Baskı, Vedat Kitapçılık 2017). google scholar
• Akçaal M, Eşya Hukuku (Yetkin 2021). google scholar
• Becker H, BK - Berner Kommentar Band/Nr. VI/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR (2. Auflage, Stâmpfli Verlag AG 1945). google scholar
• Berger B, Allgemeines Schuldrecht (3. Auflage, Stâmpfli Verlag 2018). google scholar
• Brander O, Das Retentionsrecht nach schweizerischem Zivilrecht (Buchdruckerei Dr. J. Weiss 1933). google scholar
• Bucher E, Schweizerisches Obligationenrech Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht (Schulthess Polygraphischer Verlag AG 1979). google scholar
• Cansel E, Türk Hususî Hukukunda Hapis Hakkı (Yeni Desen Matbaası 1961). google scholar
• Çetiner B, Hapis Hakkı (Filiz Kitabevi 2010). google scholar
• Davran B, Rehin Hukuku Dersleri (Fakülteler Matbaası 1972). google scholar
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. Baskı, Yetkin 2021). google scholar
• Eren F ve Dönmez Ü, Eren Borçlar Hukuku Şerhi Cilt:3 (Yetkin 2022). google scholar
• Ergüne MS, Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu (2. Baskı, Filiz Kitabevi 2022). google scholar
• Esener T ve Güven K, Eşya Hukuku (7. Baskı, Yetkin 2017). google scholar
• Furrer A und Müller-Chen M, Obligationenrecht Allgemeiner Teil (3. Auflage, Schulthess 2018). google scholar
• Furrer A, Müller-Chen M ve Çetiner B, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (On İki Levha 2021). google scholar
• Gauch P, Schluep WR, Schmid J und Emmenegger S, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band II (11. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2020). google scholar
• Geiger H, Begriff undArten der Konnexitat im Retentionsrecht nach Schweiz Recht (Buchdruckerei Zofinger Tagblatt AG 1920). google scholar
• Girsberger D und Hermann JL, Basler Kommentar, Obligationenrecht I (Art. 1-529 OR), Fünfter Titel: Die Abtretung von Forderungen und die Schuldübernahme (7. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag 2020). google scholar
• Gözübüyük Ş, ‘Federal Mahkeme Kararları’ (1955) 46(4) Adalet Dergisi 400-404. google scholar
• Guhl T und Koller A, Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts (9. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2000). google scholar
• Gümüş MA, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri (Yetkin 2021). google scholar
• Higi P, ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2b, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), Die Miete, Zweite Lieferung, Art. 266-268b OR (4. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG 1995). google scholar
• Hrubesch-Millauer S, Graham-Siegenthaler B und Roberto V, Sachenrecht (5. Auflage, Stâmpfli Verlag 2017). google scholar
• İmre Z, ‘Hapis Hakkı Üzerine Bir Tetkik’ (1952) 18(3-4) İstanbul Hukuk Mecmuası 742-781. (‘Hapis Hakkı’) google scholar
• İmre Z, ‘Gayrimenkuller Üzerinde Hapis Hakkı Dermeyan Edilebilir mi?’ (1952) 26(3) İstanbul Barosu Dergisi 129-145. (‘Gayrimenkuller’) google scholar
• Jabornegg P, Zurückbehaltungsrecht und Einrede des nicht erfüllten Vertrages (Juristische Schriftenreihe 1982). google scholar
• Kara E, ‘Genel Olarak Türk Hukukunda Hapis Hakkı’ (2016) 11 Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 101-120. google scholar
• Kendigelen A, ‘Anonim Ortaklık Payı (Pay Senedi) Üzerinde Hapis Hakkı ve Bu Hakka Konu Oluşturan Paya İlişkin Oy Hakkının Kime Ait Olduğu Sorunu’ (1997) 19(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 105-140. google scholar
• Kılıçoğlu AM, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. Baskı, Turhan Kitabevi 2021). (Borçlar Hukuku) google scholar
• Kılıçoğlu AM, Eşya Hukuku (Turhan Kitabevi 2021). (Eşya Hukuku) google scholar
• Koç N, ‘Vedia Alanın Ödemezlik Def’i ve Hapis Hakkı’ iç Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını 2000) 425-438. google scholar
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil (4. Auflage, Stâmpfli Verlag 2017). google scholar
• Köprülü B ve Kaneti S, Sınırlı Aynî Haklar (2. Baskı, Fakülteler Matbaası 1982-1983). google scholar
• Nef UC, Grundzüge des Sachenrechts (vdf Hochschulverlag AG an der ETH Zürich 2004). google scholar
• Nomer HN ve Ergüne MS, Eşya Hukuku (9. Baskı, On İki Levha 2022). google scholar
• Oftinger K und Bâr R, ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. IV/2c, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Sachenrecht, Die beschrankten dinglichen Rechte, Das Fahrnispfand, Art. 884-918 ZGB (3. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG 1981). google scholar
• Oğuzman MK ve Öz MT, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2 (17. Bası, Vedat Kitapçılık 2022). google scholar
• Oğuzman MK, Seliçi Ö ve Oktay-Özdemir S, Eşya Hukuku (24. Baskı, Filiz Kitabevi 2022). google scholar
• Öz T, İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu Cilt: 2-3 (Madde 83-206) (edr. Turgut Öz, Faruk Acar, Emre Gökyayla ve Murat Develioğlu, Vedat Kitapçılık 2019). google scholar
• Özmert S, ‘II - İsviçre Federal Mahkeme Kararları’ (1958) 3(4) İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 205-208. google scholar
• Rampini C, Schulin H und Vogt NP, Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch (Art. 457-977 ZGB - Art. 1-61 SchlT ZGB) 23. Titel: Das Fahrnispfand (6. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag 2019). google scholar Sarı S, Alıkoyma Hakkı (Alfa 1997). google scholar
• Sarp E, ‘Hapis Hakkı’ (2014) 38(94) Bursa Barosu Dergisi 77-91. google scholar
• Schmid J und Hürlimann-Kaup B, Sachenrecht (6. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2022). google scholar
• Schwenzer I, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil (7. Auflage, Stâmpfli Verlag 2016). google scholar
• Sirmen AL, Eşya Hukuku (8. Baskı, Yetkin 2020). google scholar
• Spirig E, ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. V/1k, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR), Die Abtretung von Forderungen und die Schuldübernahme, Erste Lieferung, Art. 164-174 OR (3. Auflage Schulthess Polygraphischer Verlag AG 1993). google scholar
• Studer F, Das Retentionsrecht in der Zwangsvollstreckung (Schulthess Juristische Medien AG 2000). google scholar
• Şen Doğramacı H, ‘Kira Bedelinin Ödenmesini Teminat Altına Almaya Yönelik Hukuki Çareler’ (2019) 5(2) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 291-311. google scholar
• Tandoğan H, ‘Hapis Hakkının Temliki’ (1954) 11(3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 222-230. google scholar
• Tolun O, ‘Ticarî Hapis Hakkı’ (1956) 47(3) Adalet Dergisi 315-341. google scholar
• Tuor P, Schnyder B, Schmid J und Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch (14. Auflage, Schulthess Juristische Medien AG 2015). google scholar
• Turan R, ‘Teminat Altına Alınmış Alacakların Devri’ (2021) 45 Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 53-75. google scholar
• von Büren B, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil (Schulthess & Co. AG 1964). google scholar
• von Tuhr A und Escher A, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts Band II (3. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG 1984). google scholar
• Yavuz C, Acar F ve Özen B, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler Birinci Cilt (11. Baskı, Beta 2022). google scholar
• Zobl D, BK - Berner Kommentar Band/Nr. IV/2/5/2, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Sachenrecht, Die beschrankten dinglichen Rechte, Das Fahrnispfand, Art. 888-906 ZGB (2. Auflage, Stâmpfli Verlag AG 1996). google scholar