Bu makale, giriş ve
üç kısımdan oluşmaktadır. Girişte, illet kavramının tanımı, çeşitleri, tanıma
yolları ve şartları ele alınmakta, faiz kavramı inceledikten sonra faizin
illeti üzerinde durulmaktadır.
Sözlükte pek çok anlamı olan illetin terim anlamı olarak “asıl ile fer
arasında hükmün eşitlenmesini sağlayan ortak, kapsayıcı mana veya vasıf”
tanımlaması en çok tercih edilenidir. Usulcüler nezdinde illetin pek çok şartı
mevcuttur.
Faiz, sözlükte bir
şeyin artması, çoğalması, gelişmesi anlamındadır. Terim olarak özel ve genel olmak
üzere iki farklı anlamda kullanılmaktadır. Özel anlamda faizin buyû’ (satış) ve
duyûn (borç) olmak üzere iki çeşidi vardır. Borç faizine, Kur’ân ribası
denildiği gibi, nesie, cahiliyye, kredi ribası da denilmektedir. En tercih
edilen tanıma göre “kredi borçlarında anamal karşılığında şart koşulan her
türlü fazlalık, borç faizidir”. Satış ribası ise, fazlalık ribası ve vade
ribası olmak üzere iki kısım olup Hz. Peygamber’in altı sınıf malla (altın,
gümüş, buğday, arpa, hurma ve tuz) örneklendirdiği hadisle sabit olan ribadır.
Genel anlamda ise riba her türlü fasit veya batıl akitler için
kullanılmaktadır. Literatürde riba için başka isimlendirmeler de bulunmaktadır.
Hadiste sayılan altı
çeşit malda vade faizinin haram olduğunda icma vardır. Fazlalık faizi de
çoğunluğa göre haramdır. Çoğunluğa göre faiz yasağı her iki çeşidiyle bu altı
çeşit dışındaki mallar için de geçerlidir. Hadiste sayılan mallarda faiz
yasağına gerekçe olan illet hususunda da fukaha farklı görüşler benimsemiştir.
Bize göre semeniyet faizin illetini teşkil etmektedir.
Arâyâ, ariyye
kelimesinin çoğuludur. Farklı tanımlar bulunmakla birlikte ağaçtaki tahmini
miktardaki yaş hurmanın kuru hurma karşılığında satılmasıdır. Ağaçtaki taze hurmanın aynı miktardaki kuru hurma
karşılığında satılması anlamındaki müzâbene İslâm hukukunda yasak olduğu halde
bunun bir türü olan arâyâya zaruret dolayısıyla izin verilmiştir. Altı cins
malla ilgili hadiste hurmanın faiz kapsamına girmesine sebep olan husus, onun
para niteliğine sahip olmasıdır. Araya örneğinde ruhsata konu olmasının sebebi
ise aynı zamanda yiyecek niteliğinde olmasıdır.
This article consists of introduction and three parts. In the
introduction, the definition, types, ways of recognition and conditions of the
concept of illa, the concept of illa is emphasized after examining the concept
of interest.
Illa has a
lot of meanings, but as a term: partner that ensures equalization of judgment
between asl and fer, inclusive meaning or qualification definition that
provides equalization between asl and fer is most preferred. Scholars have many
conditions with illa.
The interest means, that something
increases or thrives. As a term it has a special and a general meaning. The
specific meaning is in selling and taking debts. Debt interests could be called
qur’anic interests. The most common use is in taking credit in every kind of
interest or excess. In selling interests there is two categories in six kind of
goods which is also meant in a hadith (gold, silver, wheat, barley, dates and
salt). In generally interests is in every kind of fāsid
(fulfilling the necessary
conditions for its formation, a legal act does not observe the conditions of
validity) and bāṭil (denotes the act which
lacks one of the elements essential for the existence of any legal activity) contracts.
There are ijma where interest rate is prohibited in six kinds of goods mentioned in hadith. Surplus
interest is also forbidden by the majority. According to the majority, the
interest prohibition applies to goods other than these six types with both
types. Scholars also adopted different views on the issue of illa, which is the
reason for the ban on interest in the goods mentioned in the hadith. In our
view, semeniyet constitutes the illa of the interest.
Arāyā is the pluralform of ariyya. There is
a lot of different definitions but the most valuable one is to change between
mourning date and dry dates. Even it is forbidden to change between the
mourning and dry dates it is because of the allowed need (arab.ʿarāyā). In the
hadith related to six types of goods, the point that causes the date to be
included in the interest is that it has the quality of money. The reason for
being subject to permit (ruhsat) in the example of Araya is that it is also
food.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 20 Temmuz 2020 |
Gönderilme Tarihi | 12 Mayıs 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 6 Sayı: 2 |
A Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 2017'den bu yana TR DİZİN ULAKBİM tarafından taranmaya başlamıştır. Ayrıca, Citefactor, Rootindex, DRJI index, ResearchBib, Sobiad İndex, Scientific Indexing Services, İdealonline ve Eurasian Scientific Journal Index gibi ulusal ve uluslararası indexler tarafından da taranmaktadır. İsam ve Base Bielefeld Academic Search tarafından taranmaktadır.