العوامل المؤثرة في اختلاف التدين بين مجتمعين: دراسة مقارنة بين طلاب جامعتي إسطنبول والأردنية

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 990 - 1010, 25.07.2021

Hamza Ferhan

Öz

تهدف الدراسة التي بين أيدينا إلى تسليط الضوء على العوامل المؤثرة في التدين من خلال عينتين مختارتين من بلدين مختلفين في الجغرافيا ومتفقين في الدين، وهما تركيا والأردن، وكانت الفئة المستهدفة هي فئة الطلاب الجامعي، وتم اختيار طلبة جامعة إسطنبول والجامعة الأردنية. ومن أجل جمع البيانات من الطلاب قام الباحث بصياغة استبيان يحتوي على 37 فقرة تناسب العينتين، ومقسم على أبعاد التدين الخمسة المشهورة في أدبيات علم الاجتماع الحديث وهي: العقيدة والعبادات والمعاملات والمعرفة والعاطفة، وتم تطبيقه على 1055 طالبا من كلا الجامعتين ومن مختلف التخصصات عن طريق العينة العنقودية، وذلك خلال الفصل الدراسي الثاني في سنة 2018. وقد تم التركيز في هذه المقالة على العوامل البنيوية الأساسية التي أظهرت النتائج في رسالة الدكتوراة المستخلصة منها أنها هي المؤثرة في ظهور النتائج مختلفة بين العينتين. وأهم هذه العوامل المؤسسة السياسية والتشريعية والتعليمية. كما يدخل في هذه العوامل ظاهرة الحداثة الغربية، وأخيرا اللغة والعادات والأعراف. وقد تمت مقارنة نتائج بحثنا بنتائج أبحاث سابقة طبقت على طلاب جامعات في إسطنبول وأنقرة من أجل التأكد من تغير النتائج وفقا لتغير ظروف العوامل البنيوية التي تم التركيز عليها.

Anahtar Kelimeler

التدين, الحياة الدينية, العوامل المؤثرة في التدين, الشباب الجامعي, الحداثة

İki Toplum Arasında Dindarlık Farkını Etkileyen Faktörler: İstanbul Üniversitesi ve Ürdün Üniversitesi Öğrencileri Arasında Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Öz

Elimizdeki çalışma, Türkiye ve Ürdün olmak üzere coğrafyası farklı ve din konusunda fikir birliğine varan iki ülkeden seçilmiş iki örnek üzerinden dindarlığı etkileyen faktörlere ışık tutmayı amaçlamaktadır. Hedef kitle Ürdün Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesindeki öğrenciler olarak belirlenmiştir. Araştırmacı öğrencilerden veri toplamak için iki örneğe uygun, modern sosyoloji literatüründe yer alan inanç, ibadet, aktarım, bilgi ve duygu gibi beş dindarlık boyutundan oluşan 37 paragraflık bir anket hazırlamıştır. Anket, hem üniversitelerden hem de farklı disiplinlerden 1055 öğrenciye örneklem üzerinden 2018 yılının ikinci yarıyılında uygulanmıştır. Bu makalenin odak noktası, iki örneklem arasında farklı sonuçların ortaya çıkmasını etkilediğini gösteren doktora tezindeki sonuçların gösterdiği temel yapısal faktörler olmuştur. Bu faktörlerden en önemlisi siyasi, yasama ve eğitim kurumlarıdır. Bu faktörlere ayrıca Batıli modernleşme olgusu ve son olarak da dil, âdetler ve örfler dahildir. Araştırma sonuçlarımız, üzerinde durulan yapısal faktörlerin değişen koşullarına göre sonuçların değiştiğinden emin olmak için İstanbul ve Ankara'daki üniversite öğrencilerine uygulanan önceki araştırma sonuçlarıyla karşılaştırıldı.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Dini Hayat, Dindarlığı Etkileyen Faktörler, Üniversite Gençliği, Modernleşme

Factors Influencing the Difference in Religiosity Between Two Communities: A Comparative Study Between Students of Istanbul University and the University of Jordan

Öz

The study aims to shed some light on the factors affecting religiosity, study was performed on two samples from two countries, the selected countries are varied geographically, however, they have the same religion, namely Turkey and Jordan. The targeted study group was university students. Students were selected Istanbul University and the University of Jordan. A questionnaire containing 37 paragraphs that would fit both samples were distributed to the students for data collection, the questionnaire questions were divided into five dimensions of religiosity which are famous in modern sociology literature, namely: belief, worship, transactions, knowledge and emotion. The questionnaire was filled by 1055 students from both universities from different majors, sample cluster method was used for data analysis, during the second semester of the academic year of 2018. The focus of this study was the main result which were thoroughly discussed on a PhD dissertation. The obtained result analysis shows a significant difference between the two study samples. Several factors were shown to induce differences, the major factors were political, legislative and educational institution. Other influencing factors are phenomenon of Western modernity, language, customs and habits. The research results were compared with other research results which were applied to university students in Istanbul and Ankara to shows that the results would change by changing conditions of the structural factors under focus.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Dini Hayat, Dindarlığı Etkileyen Faktörler, Üniversite Gençliği, Modernleşme

Kaynakça

• Akgül, Mehmet. Din sosyoljisi: El Kitabı. Ed. Niyazı Akyüz -İhsan Çapçıoğlu, Ankara: Grafikler Yayınları, 2012.
• Aydınalp, Halil. “Türkiye'de Dini Yapı: Örnek Alanlar Üzerinden Bir Tasvir”, Dindarlık Olgusu sempozyum tebliğ ve müzakereleri. Editör: Hayati Hökelekli. 301-319. Bursa, Kurav Yayınları, 2006.
• Bahçekapılı, Mehmet vd. Türkiye’de Din Eğitiminin Dönüşümü (1997-2012) Raporu. İstanbul: İlke İlim Kültür Eğitim Derneği, İlke yayınları, 2012.
• Çapçıoğlu, İhsan. Modernleşen Türkiye'de Din ve Toplum. İstanbul: Otto yayınları, 2011.
• Çapçıoğlu, İhsan. Sosyo-Politik Tutumlar Ve Dindarlık İlişkisi- İlahiyat Fakülteleri Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Ersözlü, Selda. Modernliğin Bireyciliği İle Yaşam Politikalarında Beliren Bireyselleşmenin Yansımaları Arasındaki Farkın İlişkiselliği Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. Ankara: ayraç Yayınları, 2000.
• Glock, Charles. “Dindarlığın Boyutları Üzerine”, Çev. M. Emin Köktaş, Din Sosyolojisi. Der. Yasin Aktay. 252-274. Ankara: Vadi Yayınları, 2. Baskı, 1998.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul, İnsan Yayınları, 2000.
• Koştaş, Münir. Üniversite Öğrencilerinde Dine Bakış. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Köktaş, M. Emin. “Türk Modernleşmesinin Din Sorunu”, Türkiye'nin Çagdaşlaşma Problemi Ve İslam Sempozyumu: Yayına haırlayan: Mehmet Demirci 3-4 Mayıs. İzmir,1997. (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000), 141-152.
• Lüküslü, Demet. Türkiye’de Gençlik Miti 1980 Sonrası Türkiye Gençliği, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Öcal, Mustafa. Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi literatürü. Türkiye Araştmnaları Literatiir Dergisi 6/12 (2008), 399-430.
• Tekin, Mustafa. “Değişen Dindarlığın Dünyevileşme Boyutu”. Eski Yeni Dergisi 10 (2008), 14-20.
• Tekin, Mustafa. “Türkiye Toplumunun Dinî Hayatında Postmodern Tezahürler”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2011), 5-28.
• Thalgi, Mohammad. Ürdün’de Din Eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi, 2007.
• Uslu, İbrahim (Proje Koordinatörü). Türkiye'de Aile Yapısı Araştırması. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2011.
• United Nations. World Youth Report 2005, United Nations Publication, 2005.
• United Nations. Youth Civic Engagement, New York, 2015.
• Uysa, Veysel. Psiko-sosyal Açıdan Oruç, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1994.
• كورو، أحمد. العلمانية وسياسات الدولة تجاه الدين: الولايات المتحدة، فرنسا، تركيا. بيروت: الشبكة العربية للأبحاث والنشر، 2012.
• http://www.sarayanews.com/index.php?page=article&id=13779.