Bir İlm-i Kırâat İcâzetnâmesi: Mehmet Rüştü Âşıkkutlu’nun Öğrencisi Safvan Çakıroğlu’na Verdiği İcâzetnâme

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 439 - 461, 10.01.2023

Yaşar Akaslan

https://doi.org/10.5281/zenodo.7513523

Öz

İslâm eğitim-öğretim geleneğinde, ders müfredâtını ya da belli bir içeriğe tekabül eden kitabı tamamlayan öğrenciye, hocası tarafından verilen icâzetnâme daima ehemmiyet arz etmiştir. Kırâat ilminde oldukça önemsenen icâzet müessesesi, Müslümanların on dört asrı aşkın bir süredir bu sahaya yönelttiği ilginin bariz göstergesidir. Hz. Peygamber’den (sav) itibaren, Kur’ân-ı Kerim’in telaffuz boyutunun herhangi bir değişikliğe uğramaksızın kimler vasıtasıyla nakledildiğini gösteren bu yazılı tarihî belgeler, bir fem-i muhsinden, Kur’ân-ı Kerim’in fonetik boyutunun muhafaza edilmesi suretiyle tâlim edilerek alındığının kanıtıdır. Zira bu alanda, kırâati hocasından bizzat ahzetmeyen kimsenin kırâat ilmini vermesine itibar edilmez. Bu çerçevede ülkemizin son dönemde yetiştirdiği önemli kırâat üstâdlarından Safvan Çakıroğlu (ö. 2014), pek çok kurrâ hâfız yetiştirerek onlara icâzet vermiştir. Vefatının ardından birçok öğrencisi, Çakıroğlu’nun kırâat tedris yöntemini kendisinden tahsil ettiği şekliyle sonrakilere nakletmiş, hâlihazırda aynı usûl ile bu eğitimi sürdürmektedir. Bu durum, Çakıroğlu’nun icâzetnâmesinin incelenmeyi hak ettiğini göstermekte olup bir gelenek oluşturması itibarıyla da elinizdeki çalışmanın çıkış noktasını teşkil etmektedir. Makalede, bir altyapı olması sadedinde kırâat ilmi açısından icâzet geleneğine temas edilip Çakıroğlu’nun icâzetnâmesinin metni ve tercümesine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

İcâzet, Kur’ân-ı Kerim, kırâat, eğitim-öğretim, Safvan Çakıroğlu

A Qiraah Science Authorization: Vested of Mehmet Rüstü Asikkutlu to Its Student Safvan Cakiroglu

Öz

In the Islamic education tradition, the proficiency authorızatıon given by the teacher is always important to the student who completes the curriculum or specific book. The authorization tradition, which is very important in the qıraah discipline, is an important indicator of the interest of Muslims in this branch that has been going on for more than fourteen centuries. These written historical documents showing that the reading dimension of the Qur’an was transferred from the Prophet through no change, are proof of the fact that the phonetic dimension of the Qur’an was taken from education by preserving it. Because, in this discipline, it is not respected that anyone who does not learn from the master himself personally gives the science of qiraah. In this framework, Safvan Cakiroglu, one of the important trainers of our country, has given many students a certificate of authorization. After his death, many of his students carry out their teaching activities as taught by Cakiroglu. This shows that Cakiroglu’s authorization deserves to be examined. As it constitutes a tradition, it constitutes the starting point of the work you have. In our study, the tradition of authority in terms of infrastructure will be mentioned and the text and translation of Cakiroglu’s authorization will be included.

Anahtar Kelimeler

Authorization, Qur’an, qiraah, education, Safvan Cakiroglu

Kaynakça

• Âcurrî, Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyn b. Abdillah. Ahlâku hameleti’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Amr b. Abdüllatîf. Beyrut: Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Akaslan, Yaşar. Kırâat İlminde Didaktik Şiirler. Ankara. İlâhiyât Yayınları, 2019.
• Akaslan, Yaşar. “Kur’ân’ın Cem‘i Meselesine Süyûtî Vechesinden Bir Bakış”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (2020). 139-168.
• Akdemir, Mustafa Atilla. Kırâat İlmi Eğitim ve Öğretim Metotları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Akpınar, Cemil. “İcâzet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/393-400. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Âlûsî, Şehâbüddîn Mahmûd. Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. Beyrut: ty.
• Âşıkkutlu, Emin. “Âşıkkutlu, Mehmet Rüştü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/6. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Âşıkkutlu, Emin. “Mehmet Rüştü Âşıkkutlu (Hayatı, Şahsî ve İlmî Kişiliği)”. I. Uluslarası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu (8-10 Ekim 2015). edt. Şenol-Betül Saylan. İstanbul: Melisa, 2016. 225-260.
• Atay, Hüseyin. Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1983.
• Bedir, Murteza. “er-Risâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/117-119. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn. Şu‘abü'l-îmân. Thk. Ebû Hacer Muhammed b. Saîd Besyûnî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh: Tâcü’l-lüğa ve sıhâhü’l-‘Arabiyye. Thk. Ahmed Abdülğafûr Attâr. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyin, 1990.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Aşere, Takrîb ve Tayyibe Üstâdı Mehmet Rüştü Âşıkkutlu İle Bir Mülakat”. Hakses Mecmuası 126 (1975): 16-18.
• Çetin, Abdurrahman. Ebû Amr ed-Dânî ve Kırâat İlmindeki Yeri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Çetin, Abdurrahman. “et-Teysîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/57. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Çollak, Fatih. Kırâat Âlimlerinden İmâm Şâtıbî ve “eş-Şâtıbiyye” Adlı Eseri. İstanbul: Özener Matbaası, 2002.
• Çollak, Fatih. “eş-Şâtıbiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/377-379. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. Câmi‘u’l-beyân fi’l-kırââti’s-seb‘i’l-meşhûre. Thk. Muhammed Sadûk Cezâirî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed Bennâ. İthâfu fuzalâi’l-beşer bi’l-kırââti’l-erba‘ate ‘aşer. Thk. Şa‘bân Muhammed İsmail. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1987.
• Ebû Şâme, Makdisî. Mürşidü’l-vecîz. Thk. Tayyar Altıkulaç. Beyrut: Dâru Sâdır, 1975.
• Fırat, Yavuz. “Kırâat İlmi ve Tarîkler”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2011): 37-55.
• Fırat, Yavuz. Tecvîd ve Kırâat İlmi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2018.
• Garbetoğlu, Nuri. “Kur’ân’a Vakfedilmiş Bir Hayat: Şeyhu’l-kurrâ Safvan Çakıroğlu”. Diyanet Aylık Dergi. 289 (2015): 72-73.
• Gökdemir, Ahmet. Ali b. Süleymân el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tarîki Kurrâları. İstanbul: Ravza Yayınları, 2018.
• Günaydın, Mehmet. “Kırâat Âlimi Mehmet Rüştü Âşıkkutlu’nun (1901-1980) Din Eğitimi ve Öğretimine Katkıları”. Dini Araştırmalar Dergisi 2/6 (2000): 183-197.
• el-Hindî, Alâüddîn Ali Müttakî. Kenzü’l-‘ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-ef‘âl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekir. Kitâbü’s-Seb‘a fi’l-kırâât. Thk. Şevkî Dayf. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1972.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed. Müncidü’l-mukriîn ve mürşidü’t-tâlibîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1980.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. Ali Muhammed Dabbâ‘. Beyrut: Dâru'l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed. Tahbîru’t-Teysîr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Drs-Thk. Ahmed Muhammed Müflih Kudât. Amman: Dâru’l-Furkân, 2000.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn. Letâifü’l-işârât li fünûni’l-kırâât. Thk. Âmir Seyyid Osman-Abdüssabûr Şâhin. Kahire: Meclisü’l-‘alâ li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye Lecnetü’l-İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, 1972.
• Kazancı, Asiye Şenat. “Endülüslü Kırâat Âlimi Dânî ve “Teysîr”i”. Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 10 (2010): 179-186.
• Kılıç, Mustafa. “İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014), 69-106.
• Koyuncu, Recep. Kırâat İlmi Takrib Usûlü. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2021.
• Muhammed Emin Efendi. ‘Umdetü’l-hullân fî îzâhi Zübdeti’l-‘irfân. İstanbul: Âsitâne, ts.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb. Sünenü’l-kübrâ. Thk. Hasen Abdülmün‘im Şelebî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’ân’da “Seb‘i Mesânî” Kavramı”. Diyanet İlmi Dergi. 38/1 (2002): 103-127.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Sarı, Mehmet Ali. “İcâzet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/400-401. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahman. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2008.
• Temel, Nihat. Kıraat ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2009.
• Yüksel, Ali Osman. İbn Cezerî ve Tayyibetü’n-Neşr. İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.