İlahiyat Araştırmalarında Takip Edilecek Adımlara Dair Pratik Çözüm Önerileri: İslam Hukuku Örneği

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 181 - 210, 10.01.2023

Aydın Taş

https://doi.org/10.5281/zenodo.7513184

Öz

Akademik çalışmaların ve özellikle lisansüstü tezlerin zamanında bitirilebilmesi ve kaliteli bir çalışma ortaya çıkması açısından araştırma süreçlerine dair tekniklere uyulması önem arz etmektedir. Özellikle yüksek lisans eğitimine başlayan öğrencilerin önemli bir kısmının tez aşamasını tamamlayamadıkları gözlemlenmektedir. Bu sorunun ortaya çıkmasında -başka nedenler yanında- araştırma tekniklerine uygun çalışılmamasının etkili olduğu kanaatindeyiz. Bu nedenle makalemizde araştırma süreçlerini ana hatlarıyla belirttikten sonra itina gösterilmesi gereken önemli hususlara dikkat çekmeye ve pratik çözümler sunmaya çalıştık. Bu bağlamda sırasıyla araştırma konusunu belirlemek, kaynakları tespit etmek, teknik ve yöntemi belirlemek, taslak plan hazırlamak, çalışma planı yapmak, kaynakları okumak, not almak, notları düzenlemek, özet çıkarmak, yazmak ve yazıyı düzeltmek üzerinde durduk. Araştırmada İslam Hukuku örneğinde tespit ettiğimiz hususların başta ilahiyat lisansüstü eğitimi alan öğrencileri olmak üzere tüm lisansüstü öğrencilere tez çalışmalarında yol göstereceğini umuyoruz.

Anahtar Kelimeler

İlahiyat, Temel İslam Bilimleri, İslam Hukuku (Fıkıh), Bilimsel Araştırma, Pratik Çözüm Önerileri

Practical Solution Suggestions Regarding the Steps to be Followed in Theological Studies: The Example of Islamic Law

Öz

It is important to comply with the techniques of research processes in order to complete academic studies and especially postgraduate theses on time and to produce a quality study. Especially, we see that a significant part of the students who started their graduate education could not complete the thesis stage. In addition to other reasons, we believe that not working in accordance with research techniques is effective in this. For this reason, in our article, after outlining the research processes, we tried to draw attention to the important points that need attention and to offer practical solutions. In this context, we focused on determining the research topic, identifying the sources, determining the technique and method, preparing a draft plan, making a study plan, reading the resources, taking notes, organizing the notes, summarizing, writing and editing the text, respectively. We hope that the issues we have identified in the example of Islamic Law in the research will guide all postgraduate students, especially those who receive graduate education in Theology, in their thesis studies.

Anahtar Kelimeler

Theology, Basic Islamic Sciences, Islamic Law (Fiqh), Scientific Research, Practical Solution Suggestions

Kaynakça

• Ardoğan, Recep (ed.). İslam İlimlerinde Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Klm Yayınları, 2018.
• Arslantürk, Zeki. Sosyal Bilimciler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri. İstanbul: İFAV, 2. Basım, 1995.
• Arslantürk, Zeki. Uygulamalı Sosyal Araştırma Kavramlar Metotlar Teknikler Bilgisayar Uygulamaları SPSS. 4 Cilt. Çamlıca Yayınları, 2016.
• Ataöv, Türkkaya. Bilimsel Araştırma El Kitabı. Balkanoğlu Matbaacılık, 1969.
• Aziz, Aysel. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., 13. Basım, 2020.
• Bekar, İpek Pınar. “Tez Hazırlama Süreci”. Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri. Erişim 22 Eylül 2022. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/20396/mod_resource/content/4/DBB411-3.Hafta.pdf
• Çabuk, Vâhid. İslam Ansiklopedisi İndeksi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994.
• Çelik, Ahmet. “Üçüncü Bölüm Bilimsel Araştırma Türleri ve İzlenecek Yollar”. İslam İlimlerinde Araştırma Yöntem ve Teknikleri. haz. Recep Ardoğan. 101-122. Klm Yayınları, 2018.
• Duman, Soner. “Modern Zamanların En Kaliteli Eserleri”. facebook. 20 Ekim 2018. Erişim 19 Kasım 2018. https://www.facebook.com/groups/mektebiusul/permalink/895943950610346/
• Ertuğrul, Halit. Bilimsel Çalışmalarda Yeni Teknikler. İstanbul: Nesil Yayınları, 4. Basım, 2004.
• Garibce (Mehmet Erdoğan). “Bir Bernameci Şahane Yok Artık Cehle Bahane”. garibce.blogspot.com.tr. 13 Kasım 2013. Erişim 05 Eylül 2015. http://garibce.blogspot.com.tr/2013/11/bir-bernameci-sahane-yok-artk-cehle.html
• Güney, Necmeddin. “Bilgisayar Ortamındaki İslâmî İlimler Konulu Arapça Program ve CD’ler Üzerine”. Marife 5/2 (Güz 2005), 153-185.
• Güney, Necmeddin. “İslam Hukuku Alanında Hazırlanan Lisansüstü Tezlerde Sıkça Karşılaşılan Sorunlar ve Bazı Çözüm Önerileri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 26 (Ekim 2015), 405-422.
• Güngör, Özcan - Yılmaz, Şeyma. “Bilimsel Araştırma Aşamaları”. Bilimsel Araştırma Süreçleri Yöntem, Teknik ve Etiğe Giriş El Kitabı. haz. Özcan Güngör. 93-109. Grafiker Yayınları, 2018.
• Hamzaoğlu, Onur. “Bilimsel Yöntem Nedir; Bilimsel Yöntem İle ‘Araştırma Teknikleri’ Arasındaki Farklar Nelerdir?” 50 Soruda Bilim ve Bilimsel Yöntem. haz. Alaeddin Şenel. 45-46. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı, 13. Basım, 2017.
• İSAM, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. “İSAM Kütüphanesi”. 23 Temmuz 2022. http://www.isam.org.tr/
• İSAM, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi. “Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi”. 23 Temmuz 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Yayınları, 35. Basım, 2020.
• Kavakçı, Yusuf Ziya. İslâm Araştırmalarında Usûl. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, ts.
• MÜSBE, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Lisansüstü Tez ve Proje Yazım Kılavuzu 2006-2007. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 6. Basım, 2006.
• Öğmüş, Harun. İlâhiyat Araştırmaları Kılavuzu. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2021.
• Öz, Şaban. Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Neva Yayınları, 2015.
• Polat, Fethi Ahmet. “Tefsir Ana Bilim Dalı Lisansüstü Seminer ve Tezlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ve Yazım İlkeleri Üzerine”. Marife 5/1 (Bahar 2005), 213-225.
• Ramazan, Yasin. “Akademi Günlüğü: Akademik Okuma-Yazma Rehberi”. Wordpress. 23 Şubat 2021. https://akademigunlugu.wordpress.com/
• Ramazan, Yasin. Araştırmanın Alfabesi Yeni Başlayanlar ve Yeniden Başlamak İsteyenler İçin Akademi Kültürü. İstanbul: Babil Kitap, 2021.
• Seyidoğlu, Halil. Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı. İstanbul: Güzem Yayınları, 12. Basım, 2020.
• Tayşir, Eyüp Aygün. Bu Tez Nasıl Bitecek? Lisansüstü Öğrencileri İçin Araştırma Kılavuzu. İstanbul: İletişim Yayınları, 3. Basım, 2020.
• TÜBİTAK ULAKBİM, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi. “DergiPark Akademik”. 23 Temmuz 2022. https://dergipark.org.tr/tr/
• Türkdoğan, Orhan. Çağdaş Bilimsel Araştırma Metodolojisi ve Sorunları. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2012.
• Usta, Aydın. “Sorunsaldan Sonuçlara Bilimsel Araştırma Süreci: Bir Araştırma Raporu Modeli Örneği”. ODÜ [Ordu Üniversitesi] Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 3/5 (Haziran 2012), 135-161.
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. “YÖK Ulusal Tez Merkezi”. 23 Temmuz 2022. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. “Yükseköğretim Akademik Arama”. 23 Temmuz 2022. http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• harf.com. “Câmiu’l-fıkhı’l-İslâmî el-isdâru’r-râbi‘”. Erişim 26 Ağustos 2022. http://www.harf.com/cms.aspx?ContentID=399