Türkiye’nin İhracat Hacmi ile İhracat Kredileri Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 2, 432 - 448, 31.12.2023

Gülay Selvi Hanişoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin ihracat hacmi ile Türk Eximbank (Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.) ve Türkiye’de yerleşik mevduat bankalarının kullandırdıkları krediler arasındaki nedensellik ilişkisinin araştırılmasıdır. İhracat kredileri, ülkelerin ihracat kapasitesinin arttırılması için yerel firmalara sağlanan önemli desteklerden biridir. Türkiye’de ihracatçılara doğrudan finansman destekleri Türk Eximbank ve bankalarca kullandırılan ihracat kredileri ile sağlanmaktadır. Kullandırılan ihracat kredileri ile ihracat hacmi arasındaki nedensellik ilişkisinin araştırıldığı çalışmamızda öncelikle konu ile ilgili literatür incelenmiştir. Daha sonraki bölümde ihracat desteği sağlamak amacıyla kurulmuş olan Türk Eximbank uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir. Türk Eximbank’ın yanı sıra mevduat bankalarının kullandırdığı ihracat kredileri, sigorta ve garanti destekleri açıklanmıştır. Çalışmada nedensellik analizi Türk Eximbank ve mevduat bankaları için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Değişkenlerin durağanlık analizleri Dickey Fuller Unit test ile yapılmıştır. Nedensellik ilişkinin analizi ise Toda-Yamamoto yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İhracat kredileri ile ihracat hacmi arasındaki nedensellik ilişkininin analizi için 2003-2021 dönemine ait veriler kullanılmıştır. Türkiye’nin ihracat hacmi ile Türk Eximbank tarafından kullandırılan kısa vadeli ve orta uzun vadeli ihracat kredileri arasında çift yönlü anlamlı nedensellik etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Mevduat bankaları tarafından kullandırılan ihracat kredileri ile ihracat hacmi arasında yıllık veriler kullanılarak yapılan analizde anlamlı bir nedensellik ilişkisi olmadığı, aylık veriler kullanılarak yapılan analizde kredi hacminden ihracat hacmine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Finansal Kuruluşlar, Eximbank, İhracat Hacmi, ihracat kredileri, İhracat Kuruluşları

Teşekkür

Makale Sunuş Formunda Hakem önerileri belirtilmiştir.

Analysis of the Causality Relationship Between Export Performance of Turkey Export Loans

Öz

The present study analyzes the causality relationship between the export volume of Turkey and Export Loans, which is extended by Turk Eximbank (Export Credit Bank of Türkiye) and Turkish deposit banks. Export credits are financial instruments used to support local firms export capacity to improve Turkey’s export capacity. After reviewing the related literature, the study continues explaining Turk Eximbank, the official export credit institution. Besides Turk Eximbank, deposit banks also extend export credits, insurance and guarantee programs. The causality relationship analysis is done separately for the Turk Eximbank and deposit bank loans. In the study, the Dickey Fuller Unit test is used for stationary purposes. The causality relationship was analyzed using the Toda-Yamamoto model between the export volumes of Turkey and export loans for the period of 2003-2021. As a result, two ways significant effects are observed between Turkey’s export volume and short term, medium and long term credits which is extended by Turk Eximbank. Concerning the causality analysis between the total export credits which is extended by deposit banks and export volume, it was concluded that there was no significant causality relationship with annual data. On the other hand, our results have shown one-way relationship between the loan volume and the export volume with monthly data.

Anahtar Kelimeler

Banking, Financial Institutions, Eximbank, Export Volume, Export Credits, Toda-Yamamoto

Kaynakça

• Akgündüz, Y. E., Kal, S. H. & Torun, H. (2018). Do Subsidised Export Loans Increase Exports? The World Economy, 2200-2215. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/twec.12580, Erişim tarihi: 24.07. 2022.
• Atukeren, E. (2011). Granger-Nedensellik Sınamalarına Yeni Yaklaşımlar. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 137-153. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30438, Erişim tarihi: 11.08.2022.
• Berne Union. (2022). Berne Union Members. Erişim Adresi: https://www.berneunion.org/Members, Erişim Tarihi: 09.04.2022.
• Berne Union. (2022). How Credit Insurance Supports Trade and the Real Economy. London. Erişim adresi: https://www.berneunion.org/, Erişim tarihi: 09.04.2022.
• Bülbül, S. E. & Demiral, A. (2016). Türkiye Ekonomisinde Ekonomik Büyüme, İhracat ve Eximbank Kredileri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 2002-2015. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(46), 21-39. doi:DO1: 10.14783/od.v12i46.1000010002
• Choi, H. & Kim, K. (2021). Effect of Export Credit Insurance on Export Performance: An Empirical Analysis of Korea. Asian Economic Journal, 35(4), 413–433. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/asej.12252 Eğilmez, M. (2013, Aralık 01). Kendime Yazılar-Türkiye'nin Dışticareti. Erişim adresi: https://www.mahfiegilmez.com/2013/12/turkiyenin-dsticareti.html, Erişim tarihi: 05.05.2023.
• Gilman, M. G. & Wang, J. Y. (2003). Official Financing Recent Developments and Seleceted Issues. International Monetary Fund. Washington, D.C., U.S.A. Erişim adresi: file:///C:/Users/gulayselvi/Downloads/[9781589062283%20-%20Official%20Financing]%20Official%20Financing%20(1).pdf, Erişim tarihi: 09.04.2022.
• Güneş, R. & Uğur, A. (2007). KOBİ'lerin İhracat Finansmanında Eximbank Kredileri: Malatya İlinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 12(2), 21-40.
• Hanişoğlu, G. S. & Altınbaş, H. (2022). Türkiye Bankacılık Sektöründe Takipteki Alacaklar. Doğus Üniversitesi Dergisi, 23(1), 351-370.
• Haykır, Ö. & Aydın, M. (2019). Türkiye'de Banka Kredilerinin İhracat Üzerine Etkileri: Ekonometrik Analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 515-533.
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/910466 Mudugal, S. D. (2020). Role of Exim Bank for Development of International Business - A Study. International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 7(2), 528- 535.
• Schminke, A. & Biesebroeck, J. V. (2016). The Impact of Export Promotion on Export Market Entry. (No 316). Belgium. Erişim adresi:https://www.nbb.be/doc/oc/repec/reswpp/wp316en.pdf, Erişim tarihi: 28.07. 2022.
• Shekhar, S. & Jena, N. K. (2021). Export Financing by Exim Bank of India and Its Impact on Export performance: An Empirical Assessment. İlkogretim Online - Elementary Education Online, 20(5). doi:10.17051/ilkonline.2021.05.233.
• Singh, T. (2010). Does International Trade Cause Economic Growth? A Survey. The World Economy, 33(11), 1517-1564. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-9701.2010.01243.x?casa_token=fqbSrHBd-n4AAAAA%3AOZA_OiK5B23UMcDwcNa2752CIEMBJ24C3ePhfPJ7AdEBoubdOpk01tym--mFzLLNsw7z09187kgif_o
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• TÜİK (2022). Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kucuk-ve-Orta-Buyuklukteki-Girisim-Istatistikleri-2021-45685, Erişim Tarihi: 16.06.2023.
• TÜİK (2023). Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2022. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Aralik-2022-49633#:~:text=%C3%96zel%20ticaret%20sistemine%20g%C3%B6re%2C%202022,milyar%20956%20milyon%20dolara%20y%C3%BCkseldi, Erişim Tarihi: 16.06.2023.
• Türkiye İhracat Kredi Bankası. (2022). Türk Eximbank Tarihçe. Erişim adresi: https://www.eximbank.gov.tr/content/files/d24882ab-3498-4d65-909a-4f56662eeeed/turk-eximbank-tarihce Erişim tarihi: 01.08.2022.
• Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (2022). Anasayfa/Finansal Bilgiler/Faaliyet Raporları. Erişim adresi: https://www.eximbank.gov.tr/tr/finansal-bilgiler/faaliyet-raporlari, Erişim tarihi: 15.08.2022.
• Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (2022). Ürün ve Hizmetlerimiz. Erişim adresi: https://www.eximbank.gov.tr/tr/urun-ve-hizmetlerimiz, Erişim tarihi: 15.08.2022.
• Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (2022). Hakkımızda. Türk Eximbank: Erişim adresi: https://www.eximbank.gov.tr/tr, Erişim tarihi: 09.04.2022.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). İstatistik Veri Portalı. Ankara.
• Ulaşan, B. (2017). Ekonomik Büyüme için Serbest Dış Ticaret mi, Korumacılık mı? Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/blog/tr/main+menu/analizler/ekonomik_buyume_icin_serbest_dis_ticaret_korumacilik, Erişim tarihi: 05.05.2022.
• Ünvan, Y. A. & Nahmatli, U. (2021). Causality Relationship between Import, Export and Exim Bank Loans: Turkish Economy. Computational Statistics and Applications from IntechOpen. içinde doi:10.5772/intechopen.101733.