TÜRKİYE’DE FONKSİYONEL MALİYE BAKIŞ AÇISIYLA FİYAT İSTİKRARI VE TAM İSTİHDAM

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 2, 449 - 472, 31.12.2023

Aylin İdikut Özpençe , Emrah Noyan

Öz

Günümüz ekonomilerinin önemli sorunlarının başında ekonomik istikrarın sağlanamaması veya sürdürülebilir hale getirilememesi gelmektedir. Fonksiyonel maliye yaklaşımı, piyasa başarısızlıkları gibi bünyesinde aksaklık bulunan piyasanın kendi başına ekonomik istikrar sağlayıcısı olmasının mümkün olmadığını ve kamu kesimi faaliyetlerinin bu alanda kalıcı çözümler üretebileceğini ifade etmektedir. Kamu kesiminin aktör olarak piyasaya yön vermesi ekonomik istikrarı sağlayabilecektir. Piyasada kendiliğinden meydana gelen olumsuz bir durum her zaman piyasa tarafından çözüme kavuşturulamaz. Bu gibi durumlarda ekonomide istikrarın sağlanması için kamu kesiminin ekonomiye müdahale etmesi gerekir. Kamu kesiminin harcama, vergi gibi araçlarla müdahalesinin sonuçları ise ülkeden ülkeye dönemden döneme farklılık içerir. Dolayısıyla bu müdahalelerin ekonometrik olarak analiz edilmesi gerekmektedir. Çalışma bu sebeple Türkiye’de 2008:2-2022:10 arası tüketici fiyat endeksi, işsizlik, toplam kamu harcamaları ve toplam kamu gelirleri verileriyle fonksiyonel maliye yaklaşımının işlerliğini wavelet uyum analizi ile araştırmıştır. Analiz sonucunda Türkiye’de ekonomik istikrarın belirleyicilerinin piyasa olduğu fakat kamu kesiminin bir aktör olarak uzun dönemde ekonomik istikrara yön verebileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fiyat İstikrarı, Tam İstihdam, VAR Modeli

Kaynakça

• Abouelfarag, H. A. & Qutb, R. (2020). Does Government Expenditure Reduce Unemployment in Egypt?. Journal of Economic and Administrative Sciences, 37(3), 355-374.
• Abubakar, A. B. (2016). Dynamic Effects of Fiscal Policy on Output and Unemployment in Nigeria: An Econometric Investigation. CBN Journal of Applied Statistics, 7(2), 101-122.
• Adam, A. & Kammas, P. (2007). Tax Policies in a Globalized World: Is it Politics After All?. Public Choice, 133(3), 321-341.
• Akbulut, H. (2017). Enflasyon ve Faiz Oranlarının Vergi Gayreti ile İlişkisi: Türkiye’de Uygulanan Gelir Vergisi İçin Ampirik Bir Uygulama. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(630), 55-65.
• Akçacı, T. & Karapınar Kocağ, E. (2013). Kamu Harcamalarının Enflasyonist Etkisinin Ekonometrik Analizi. International Journal of Social Science, 6(8), 1-18.
• Akgül, A. (2022). Türkiye’de Enflasyon ile Vergi Gelirleri İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(2), 455–478.
• Altıntaş, H. & Alancıoğlu, E. (2019). Kamu Tüketim Harcamaları İstihdam İlişkisi: OECD Ülkeleri için Dinamik Panel Eşik Etki Analizi. A. Şit & C. Telek (Ed), Ekonomi ve Finans Alanında Ampirik Çalışmalar (ss. 63-85) içinde. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Altunöz, U. (2018). Enflasyon ve Bütçe Açıkları Arasındaki İlişki Bağlamında Olivera-Tanzi ve Patinkin Etkisinin Türkiye’de Geçerliliği. Vergi Dünyası Dergisi, (438), 21-33.
• Anichebe, A. S. (2015). Implications of Tax Policy on Inflation in Nigeria (1981- 2012). Developing Country Studies, 5(21), 103-113.
• Aslan, A. & Kula, F. (2010). Kamu Sektör Büyüklüğü-İşsizlik İlişkisi: Abrams Eğrisi’nin Türkiye Ekonomisi İçin Testi. Maliye Dergisi, (159), 155-166.
• Bakırtaş, İ. (2003). Kamu Harcamalarının Temel Makroekonomik Göstergelerle İlişkisi ve Nedenselliği (1983-2000 Türkiye Örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 41-66.
• Barro, R. J. (1987). Government Spending, Interest Rates, Prices, and Budget Deficits in the United Kingdom, 1701-1918. Journal of Monetary Economics, (20), 221-247.
• Beşer, M. K. (2007). Boostrap VAR Modeller ve Türkiye’de Tanzi Etkisi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 89-108.
• Colander, D. (2002). Functional Finance, New Classical Economics and Great Great Grandsons. Middlebury College Economics Discussion Paper, 2(34), 1-16.
• Combes, J. M. & Grossmann, A. (1987). Wavelets Time-Frequency Methods and Phase Space. Heidelberg, Berlin: Springer-Verlag.
• Çavuşoğlu, A. T. (2005). Vergi Gelirleri ve Kamu Harcamaları Açısından Enflasyon: Tanzi ve Ters Tanzi Etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 35-52.
• Durkaya, M. & Ceylan, S. (2016). İşsizliğin Azaltılmasında Kamu Kesimi Büyüklüğünün Rolü. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 53(615), 23-40.
• Erdoğan, S. & Erdoğan, A. (2018). Türkiye’de Tanzi ve Patinkin Etkilerinin VAR Yöntemiyle Analizi (2006-2017). Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-10.
• Ergeç, E. H. & Ersin, İ. (2019). Türkiye’de Kamu Harcamaları ve Sektörel İstihdam İlişkisi. Bil Türk Ekonomi ve İlişkili Çalışmalar Dergisi, 1(2), 150-168.
• Ezirim, C., Muoghalu, M. I. & Elike U. (2008). Inflation Versus Public Expenditure Growth in the US: An Empırıcal Investıgatıon. North American Journal of Finance and Banking Research, 2(2), 26-40.
• Feldmann, H. (2006). Government Size and Unemployment: Evidence from Industrial Countries. Public Choice, 127(3-4), 451-467.
• Forstater, M. (1999). Functional Finance and Full Employment: Lessons from Lerner for Today. Journal of Economic Issues, 33(2), 475-482.
• Fouladi, M. (2010). The Impact of Government Expenditure on GDP, Employment and Private Investment a CGE Model Approach. Iranian Economic Review, 15(27), 53-76.
• Gökalp, M. F. & Avcı, M. (2002). Türkiye Ekonomisi’nde Mali Disiplinsizlik Olgusu. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, (7), 7-21.
• Göker, Z. (2014). P. Abba Lerner’in Bakış Açısıyla Fonksiyonel Maliye ve Vergiye Dayalı Para Yaklaşımı ile İlişkisi. Sakarya İktisat Dergisi, 3(2), 62-84.
• Göze Kaya, D., Durgun Kaygısız, A. & Altuntepe, N. (2015). Türkiye’de Kamu Harcamalarının Toplam İstihdama Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Economics and Administrative Sciences, 17(1), 83-96.
• Güneş, H. (2020). Kamu Harcamalarının Ekonomik Büyüme ve Enflasyona Etkisi: 28 OECD Ülkesi İçin Bir Panel Veri Analizi. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5(2), 1-15.
• Güvenek, B., Alptekin, V. & Çetinkaya, M., (2010). Enflasyon ve Dolaylı Vergilerden Elde Edilen Gelirler Arasındaki İlişkinin VAR Yöntemiyle Analizi. Kamu-İş Dergisi, 11(3), 1-28.
• Harahap, M., Sinaga, B. M., Manurrung, A. H. & Maulana, T. N. A. (2018). Impact of Policies and Macroeconomic Variables on Tax Revenue and Effective Tax Rate of Infrastructure, Utility, and Transportation Sector Companies Listed in Indonesia Stock Exchange. International Journal of Economics, and Financial Issues, 8(3), 95-104.
• Helms, L. J. (1985). The Effect of State and Local Taxes on Economic Growth: A Time Series-Cross Section Approach. The Review of Economics and Statistics, 67(4), 574-582.
• Hotunluoğlu, H. & Arslaner, H. (2016). Türkiye’de İşsizlik Oranının Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi. Conference: International Congress on European Union Relations. Economics, Finance and Econometrics (EUREFE’16), Aydın, 1634-1644.
• Kocaman, M. & Biçerli, M. K. (2021). Para ve Maliye Politikalarının İşsizlik Üzerindeki Asimetrik Etkileri: Türkiye Uygulaması. Maliye Dergisi, 181, 19-44.
• Lee, Y. & Gordon, R. H. (2005). Tax Structure and Economic Growth. Journal of Public Economics, 89(5-6), 1027-1043.
• Lerner, A. P. (1943). Functional Finance and The Federal Debt. Social Research, 10(1), 38-51.
• Lerner, A. P. (1947). Money as a Creature of the State. The American Economic Review, 37(2), 312-317.
• Magazzino, C. (2011). The Nexus between Public Expenditure and Inflation in The Mediterranean Countries. MPRA Paper No: 28493, 1-20.
• Memon, I. A., Kalhoro, M. S. & Payne, A. (2013). Wavelet Coherence Analysis of Change Blindness, Mehran University Research Journal of Engineering & Technology, 32(1), 103-110.
• Meyer, Y. (1993). Wavelets: Algorithms & Applications. Philadelphia: SIAM (Society for Industrial and Applied Mathematics).
• Mohammed, S. D., A. Wasti, S. K., Lal, I. & Hussain, A. (2009). An Empirical Investigation Between Money Supply, Government Expenditure, Output & Prices: The Pakistan Evidence. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, (17), 60- 68.
• Nalyanya, K., Byaruhanga, J., Rutto, R. & Simiyu, E. (2020). Effects of Inflation on Tax Revenue Performance in Kenya. International Journal of Economics, Business and Management Research, 4(5), 111-122.
• Onuoha, F. C. & Okorie G. (2020). Impact of Disaggregated Public Expenditure on Inflation Rate in Selected African Countries: A Panel Cointegration Analysis. West African Journal of Monetary and Economic Integration, 20(1), 1-21.
• Pal, D. & Mitra, S. K. (2019). Oil Price and Automobile Stock Return CoMovement: A Wavelet Coherence Analysis, Economic Modelling, 76, 172-181.
• Saraireh, S. (2020). The Impact of Government Expenditures on Unemployment: A Case Study of Jordan. Asian Journal of Economic Modeling, 8(3), 189-203.
• Şahin, M. & Özenç, Ç. (2007). Kamu Harcamaları ile Makroekonomik Değişkenler Arasındaki Nedensellik İlişkileri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 199-225.
• Ulusoy, A. & Yiğit, N. (2016). Türkiye’de Kamu Harcamaları Enflasyon İlişkisinin Ampirik Analizi: 1990-2015 Dönemi. KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 375-390.
• Uslu, H. (2021). Türkiye'de Kayıt Dışı İstihdamın Vergi Geliri ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Ampirik Bir Analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 1222-1250.
• Ünal, U. (2015). The Unemployment Effects of Fiscal Policy in Netherlands. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 143-153.
• Vacha, L. & Barunik, J. (2012), Co-movement of Energy Commodities Revisited: Evidence from Wavelet Coherence Analysis. Energy Economics, 34(1), 241-247.
• Wang, S. & Abrams, B. A. (2011). The Effect of Government Size on The Steady‐State Unemployment Rate: A Dynamic Perspective. University of Delaware, Department of Economics Working Paper No: 12-45. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Burton-Abrams-2/publication/254404881_The_Effect_of_Government_Size_on_the_Steady-State_Unemployment_Rate_A_Dynamic_Perspective/links/00463538f2f7fdfc8a000000/The-Effect-of-Government-Size-on-the-Steady-State-Unemployment-Rate-A-Dynamic-Perspective.pdf, Erişim tarihi: 12.11.2022.
• Zirgulis, A. & Sarapovas, T. (2017). Impact of Corporate Taxation on Unemployment. Journal of Business Economics and Management, 18(3), 412-426.