EKONOMİK KRİZLERİN TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ VE REKABET GÜCÜ ÜZERİNE ETKİSİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 18, 01.03.2019

Hüseyin Uslu

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de ekonomik krizlerin, dış ticaret ve rekabet gücü üzerindeki etkileri, 1990:M01-2018:M06 dönemi için araştırılmıştır. Serilerin durağanlığı; ADF ve PP birim kök testleriyle incelenmiş ve serilerin I 1 oldukları görülmüştür. Eşbütünleşme ilişkileri; Johansen testiyle sınanmış ve serilerin eşbütünleşik oldukları görülmüştür. Uzun ve kısa dönem analizleri VECM yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve dünyadaki kişi başına düşen milli gelir artışlarının, Türkiye’nin ihracatını kısa dönemde etkilemediği, uzun dönemde arttırdığı, reel efektif döviz kurundaki artışların Türkiye’nin ihracatını kısa dönemde etkilemediği, uzun dönemde azalttığı, Türkiye’deki kişi başına düşen milli gelir ve reel efektif döviz kuru artışlarının ithalatı kısa dönemde de uzun dönemde de arttırdığı, uzun dönemdeki etkilerin daha büyük olduğu görülmüştür. 1994 krizinde Türkiye’nin ihracatının ve ithalatının kısa dönemde azaldığı, uzun dönemde etkilenmediği, 2001 krizinde dış ticaretin kısa dönemde etkilenmediği, uzun dönemde arttığı, 2008 krizinde ise ithalatın kısa dönemde azaldığı, ihracatın ise uzun dönemde arttığı belirlenmiştir. Modellerin hata düzletme mekanizmaları çalışmaktadır. Nedensellik ilişkileri Granger testiyle incelenmiş ve dünyadaki kişi başına düşen milli gelir ile Türkiye’nin ihracatı, Türkiye’deki kişi başına düşen milli gelir ile Türkiye’nin ithalatı ve Türkiye’nin ihracatı ile ithalatı arasında iki yönlü, reel efektif döviz kurundan ithalata ve Türkiye’deki kişi başına düşen milli gelirden reel efektif döviz kuruna doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir. Reel efektif döviz kuru ile ihracat arasında ise herhangi bir nedensellik ilişkisine ulaşılamamıştır

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Krizler, İhracat, İthalat, Rekabet Gücü, Zaman Serisi Analizi

Econometric Analysis of the Impacts of Economic Crisis on Foreign Trade and Competitive Power of Turkey

Öz

In this study, effects of the economic crisis on international trade and competitive power in Turkey are investigated for 1990:M01-2018:M06 period. Stationarity of the series are examined by ADF and PP unit root tests and the series are found to be I 1 . Cointegration relationships are tested by Johansen test, and the series are found to be cointegrated. Long and short term analysis are performed by VECM method and it is seen that per capita GDP growth of the world does not affect the exports of Turkey in the short term and increase in the long term, while the increase in real effective exchange rate does not affect Turkey's exports in the short term and reduce it in the long term. It is also seen that increases in per capita national income and real effective exchange rate in Turkey improve imports in both short and long term, while the impacts in long term is greater. It is determined for Turkey that 1994 crisis decreased both exports and imports in the short term but did not affect them in long term, while foreign trade is not affected in the short term and is increased in the long term in 2001 crisis. In 2008 crisis, import declines in short term and export inclines in long term. Error correction mechanism of the models operates. Causality relationships are investigated by Granger test and it is determined that two-way causality between per capita income of the world and Turkey’s export, between per capita national income of Turkey and export of Turkey, between export and import of Turkey exist, while there is one-way causality relationship from real effective exchange rate to imports and from per capita national income of Turkey to real effective exchange rate. Furthermore, no causality relationship can be estimated between real effective exchange rate and exports

Anahtar Kelimeler

Economic Crisis, Export, Import, Competition Power, Time Series Analysis