SERBEST BÖLGELERİN DIŞ TİCARETTEKİ ÖNEMİ VE TÜRKİYE’DEKİ SERBEST BÖLGELERİN ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 6, 31 - 53, 02.01.2017

Ayhan Demirci , Dilara Berrak Tarhan

Öz

Tarih boyunca bütün devletler, siyasi ilişkilerin dışında, ürettikleri mal ve hizmetlerin ticareti yoluyla, diğer devletlerle ekonomik ve ticari ilişkiler de kurmuşlardır. Bu yolla önemli bir ekonomik girdi sağlayan ve kendi ülkelerinde ekonomik refahı yükseltmeyi amaçlayan ülkeler, küreselleşme olgusuyla birlikte artan rekabet ortamında kendi ticaret hacimlerini geliştirebilmek için ülke sınırları içerisinde belirledikleri yerlerde dış ticaret muafiyetleri sağlamışlardır. Bu kapsamda Türkiye de 2008 yılında yürürlüğe giren 5810 Sayılı Kanun’un birinci maddesine göre serbest bölgeler  oluşturmuş ve dış ticaretin olumlu gelişmesine katkı sağlamıştır. Serbest bölgelerin ticari katkısı, etkinliklerinin de son derece önemli olmasını zorunlu kılmaktadır. Serbest bölgelerin etkinliklerinin ölçüldüğü ve referans kümeleri ile etkinliklerinin artırılması yönünde önerilerde bulunulan bu çalışmada, çoklu girdi-çıktı durumlarında literatürde sıklıkla kullanılan nonparametrik bir yöntem olan Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. Karar Verme Birimi (KVB) olarak Türkiye’de mevcut 18 serbest bölge seçilmiş ve etkinlik skorları belirlenerek, olumlu katkılar için önerilerde bulunulmuştur.

Kaynakça

• Alptekin, Erdem, “Türkiye’deki Serbest Bölgelerin Profili”, İzmir Ticaret Odası AR-GE Bülteni, Eylül 2012.
• Atik, A.Hakan, “Serbest Bölge ve Türkiye’de Serbest Bölgeler”, Kalkınma Ajansı Araştırma Müdürlüğü GA/98-1-1, Ocak 1998
• Aydagün, Alper, “Veri Zarflama Analizi”, Hava Harp Okulu Havacılık ve Uzay Teknolojileri Enstitüsü, HUTEN Yıl Sonu Semineri, İstanbul 2003.
• Bakhshoodeh, Mohammed, Thomson, Kenneth J., “Input and Output Technical Efficiencies of Wheat Production in Kerman, Iran”, Agricultural Economics, 24, 2001.
• Bakırcı, Fehim, “Firma Etkinliğini Etkileyen Faktörler: Türk Tekstil Sektöründe Bir VZA ve Tobit Model Uygulaması”, EKEV Akademi Dergisi, 11 (30), (Kış 2007).
• Barros, Carlos Pestana, Perrigot, Rozenn, “Analysing Technical and Allocative Efficiency in The French Grocery Retailing Industry”, The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, Vol. 18, No. 4, 361-380, September 2008.
• Biesebroeck, Johannes Van, “Robustness of Productivity Estimates”, The Journal of Industrial Economics, LV (3), September 2007.
• Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E., “Evaluating Program and Managerial Efficiency: An Application of Data Envelopment Analysis to Program Follow Through”, Management Science, 27 (6), USA June 1981.
• Charnes, Abraham, Cooper, William W., Lewin, Arie Y., Seiford, Lawrence M., Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Application, Kluwer Academic Publishers, USA 1997.
• Chu, Mei Tai, Shyu, Joseph Z., Khosia, R., “Mesuring The Relative Performance For Leading Fabbles Firms by Using Data Envelopment Analysis”, Journal of Intelligent Manufactoring, 19, 2008.
• Erdoğan, Selim, “Serbest Bölgeler: Dünya’da ve Türkiye’de”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 1988, Sayı 4.
• Erkan, Hüsnü, Tatlıdil, Rezzan, “Serbest Bölgelerde Uygulanacak Teşvik Tedbirlerinin Sektörlere Katkıları Yönünden Değerlendirilmesi”, T.O.B.B. Yayınları, Ankara, 1990.
• Fodor, Michael, “Benefits and Costs”, OECD Observer Magazine, No. 275, November 2009.
• Golany, B., Roll, Y., “An Aplication Procedure For DEA”, International Journal of Management Science, 17 (3), 1989.
• Hansson, Helena, “The Links Between Management’s Critical Success Factors and Farm Level Economic Performance on Dairy Farms in Sweden”,Food Economics, Acta Agriculturae Scandinavica Section C, 4, 2007.
• Kaini, Adiqa Kausar, “An Empirical Analysis of TFP Gains in The Agricultural Crop-Sub-Sector of Punjab: A Multi-Criteria Approach”, European Journal of Scientific Research, 24 (3), 2008.
• Karacaer, Ş., “Antalya Yöresindeki 4 ve 5 Yıldızlı Otellerde Toplam Etkinlik Ölçümü: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması”, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haziran 1998.
• Kontodimopoulos, Nick, Moschovakis, Giorgos, Aletras, Vassilis, Niakas, Dimitris, “The Effect of Environmental Factors on Technical and Scale Efficiency of Primary Health Care Providers in Greece”, Cost Effectiveness and Resource Allocation, BioMed Central Publishes, 2007.
• Mok, Vincent, Yeung, Godfrey, Han, Zhaozhou, Li, Zongzhang, “Leverage, Technical Efficiency and Profitability: An Application of DEA to Foreign-Invested Toy Manufactoring Firms in China”, Journal of Contemporary China, 16 (51), 2007.
• Pasiouras, Fotios, Liadaki, Aggeliki, Zopounidis, Constantin, “Bank Efficiency and Share Performance: Evidence From Greece”, Applied Financial Economics, 18, 2008.
• Pereira, Artura, Economies of Scale in Blood Banking: A Study Based on Data Envelopment Analysis, Vox Sanguinis, 90, 2006.
• Ramanathan, R., An Introduction to Data Envelopment Analysis – A Tool For Performance Measurement, Sage Publications, California US 2003.
• Sengupta, Jati K., Fanchon, Philip, Efficiency, Market Dynamics and Industry Growth, Palgrave Macmillan, London UK, 2009.
• Sinha, Ram Pratap, “Business Efficiency of Public Sector Commercial Banks: A Data Envelopment Approach”, ICFAI Journal of Applied Economics, ISFAI University Press, 2008.
• Sowlati, Taraneh, “Use of Nonparametric Statistical Tests in Defining The Number of Periods to Include in An Intertemporal DEA Analysis”, International Transactions in Operational Research, 14:203-215, 2007.
• Sung, Nakil, “Information Technology, Efficiency and Productivity: Evidence From Korean Local Goverments”, Applied Economics, 39/2007.
• Şevkli, Mehmet, Koh, S.C. Lenny, Zaim, Selim, Demirbağ, Mehmet, Tatoğlu, Ekrem, “An Application of Data Envelopment Analytic Hierarchy Process for Supplier Selection: A Case Study of BEKO in Turkey”, International Journal of Production Research, 45 (9), 1 May 2007.
• URL 1 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/11/20081125-1.htm, Erişim Tarihi: 21.07.2016.
• Zzadeh, A., Ghaderi, S.F., Javaheri, Z., Saberi, M., “A Fuzzy Mathematical Programming Approach to DEA Models”, American Journal of Applied Sciences, 5 (10), 2008.