Adalet Bakanlığı Personelinin Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 14, 51 - 66, 02.07.2021

Bulent Tansel

Öz

Araştırmanın amacını, Adalet Bakanlığı’na bağlı kurumlarda çalışan personelin yaşam ile iş doyumu ve tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi 272’si (% 53.9) kadın, 233’ü (% 46.1) erkek, 505 personelden oluşmaktadır. Araştırmada; kişisel bilgi formu, Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE), Minnesota İş Doyumu (MİDÖ) ve Yaşam Doyum Ölçekleri (YADÖ) kullanılmıştır. Mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler Pearson Korelasyon testi ile çalışanların iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin, yaşam doyumu düzeylerini nasıl etkilediğini belirlemek amacıyla regresyon analizi uygulanmıştır. Duygusal tükenme ile duyarsızlaşma arasında pozitif, anlamlı ilişkinin olduğu, duygusal tükenme ile iş doyumu arasında, duygusal tükenme ile yaşam doyumu arasında negatif, anlamlı ilişki olduğu gözlenmiştir. Çalışanların duyarsızlaşma ile kişisel başarı arasında; duyarsızlaşma ile iş doyumu arasında, duyarsızlaşma ile yaşam doyumu arasında negatif, anlamlı ilişkiler olduğu incelenmiştir. Kişisel başarı-iş doyumu, ile kişisel başarı-yaşam doyumu arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çalışan personelin yaşam doyumu düzeylerini artırmada, stresin giderilmesi, mesleki doyumlarının sağlanmasına yönelik politikaların geliştirilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Adalet Bakanlığı Personeli, İş Doyumu, Yaşam Doyumu, Tükenmişlik.

Kaynakça

• Akdoğan, M. (2009). Büyük Ölçekli İşletmelerde Çalışan Ofis İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Kişisel, Örgütsel ve Kişilerarası Faktörlere Göre Yordanması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksoy, S. (2012). Samsun’da Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Yapısal Eşitlik Modellemesi ile İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, B. (2010). Çalışanlarda Çatışma Çözme Yöntemlerinin Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve İstanbul Emniyet Müdürlüğünde Bir Araştırma, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atamtürk, E. (2010). Aile Mahkemeleri Uygulamalarında Yaşanan Sorunların Aile Mahkemesi Uzmanlarının Tükenmişlik Düzeylerine ve İş Doyumlarına Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M., Kahraman, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14):118.
• Ay, M. ve Avşaroğlu, S. (2010). Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi, Uluslararası İnsan bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, ss. 1170-1181.
• Aydın, İ. (2008). İş Yaşamında Stres, Pegem Yayınları, 3.Baskı, Ankara.
• Baduroğlu, G.E. (2010). Hâkim ve Cumhuriyet Savcılarında Psiko-Somatik Hastalıklar ve Tükenmişlik Sendromu, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltaş, A. ve Baltaş Z. (1993). “Stres ve Başa Çıkma Yolları” Remzi Kitapevi, 13. Baskı İstanbul.
• Cummins, R. A. (2003). Normative life satisfaction: Measurement issues and a homostatic model. Social Indicators Research, 64, 225-256.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, ss. 155-160.
• Çapulcuoğlu, U. (2012). Öğrenci Tükenmişliğini Yordamada Stresle Başa Çıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik ve Anne-Baba Tutumları Değişkenlerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirkol, İ. (2006). Avukatlarda İş Doyumu, Tükenmişlik ve Denetim Odağının Bazı Demografik Değişkenler Bağlamında İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dalkılıç, O.S. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Nobel Yayınları, 2.Basım, Ankara.
• Diener, E., Emmons, R., Larsen, R. J., ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.
• Erdwins, C. J., Buffardi, L. C., Casper, W. J., O'Brien, A. S. (2001). “The Relationship of Women's Role Strain to Social Support, Role Satisfaction, and Self-effıcancy”, Family Relations, Vol.50, No.3, pp. 230-238.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uyarlanması”, 7. Psikoloji Kongre Kitabı, Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları, ss.143-154.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issue, 30, 159-165.
• Gündüz, B., Erkan, Z. ve Gökçakan, N. (2007). Polislerde Tükenmişlik ve Görülen Psikolojik Belirtiler, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, ss. 283-298.
• Gündüz, B., Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, ss.38-55.
• Gürbüz, H. ve Karapınar, M. (2014). Bankacılık Sektöründe Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerinin Maslach Kriterlerine Göre Ölçülmesi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 10, Sayı 23, ss. 267-278.
• Gürses, İ. (2006). Avukatların Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Sakarya Örneği, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Helvacı, İ. ve Turhan, M. (2013). Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Silifke’de Görev Yapan Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, ss.58-68.
• International Wellbeing Group (2013). Personal wellbeing index-adult (PWI-A): 5th Edition. Centre on Quality of Life, Deakin University, Melbourne: Australia, ss.1-40.
• İlgün, E. (2010). İnfaz Koruma Memurlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 1, 29-32.
• Kahraman, G., Engin, E., Dülgerler, Ş. ve Öztürk, E. (2011). Hemşirelerde İş Doyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4 (1), 12-18.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayıncılık, 9. Basım, Ankara, ss.53-70.
• Karlıdağ, R.; Ünal, S.; Yoloğlu, S. (2000). Hekimlerde İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyi, Türk Psikiyatri Dergisi, Cilt 11 (1), ss. 49-57.
• Kavlu, İ. (2008). Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, Ş. (2010). Ankara İlinde Çalışan Polislerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, N., Kaya, H., Ayık, S.E., Uygur, E. (2010). Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, ss. 401-419.
• Kebapçı, A. (2010). Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keser A. (2005). “İs Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama”, Çalışma ve Toplum, Cilt:4, ss. 77-96.
• Kutsal, D. (2011). Lise öğrencilerinin Tükenmişliklerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maden- Turgut, E. (2010). İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi ve İstanbul’da ki devlet üniversitesi hastanelerinde ameliyat bölümü hemşirelerine yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maslach, C. (Eds.) (1981). The burnout syndrome, pp. 30-53. Park Ridge, IL: London House.
• Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, Vol: 2, pp. 99–113.
• Maslach, C. ve Leiter, M.P. (1997). The Truth About Burnout, San Francisco: Jose-Bass Publishers.
• Nalbant, A. ve Akman Karabeyoğlu, Y. (2011). Çocuklarla Çalışan İnfaz Koruma Memurlarına Yönelik Hazırlanan Kişilerarası İlişkiler Psiko-eğitim Programının Etkisi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 11, Sayı 21, ss. 223-250.
• Okyay, N. (2009). Emniyet Teşkilatına Bağlı Okullardan Mezun Olup Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğünde Görev Yapan Polislerin Psikolojik Hizmet Algıları, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Oran, B.N. (1989). A Study on Job Satisfaction of a Group of Academical Staff in Marmara University, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öcal, Ö. (2008). İş-Aile Çatışması, İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisini belirlemeye yönelik tekstil işletmesi çalışanlarında bir araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkanan, A. (2009). Örgüt İklimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özyurt, A., Hayran, O. ve Sur, H. (2006). Predictors of burnout and job satisfaction among Turkish physicians, QJM Advance Access publishes, doi 10, 1093, ss.2-9.
• Pines, A. M. ve Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• Sevimli, F. ve İşcan, Ö.F. (2005). “Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu”, Ege Akademik Bakış Ekonomi, İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimleri Dergisi; Cilt:5, ss.1-2.
• Sümer, D. (2005). İnsan Kaynakları Eğitim Fonksiyonunun Mesleki Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve Otomotiv Yan Sanayinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şanlı, S. ve Akbaş, T. (2009). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (2), ss.73-86.
• Şeker, B.D. ve Zırhlıoğlu, G. (2009). Van Emniyet Müdürlüğü Kadrosunda Çalışan Polislerin Tükenmişlik, İş Doyumları ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (4), ss. 1-26.
• Şimşek, E. (2011). The effects of organizational communication and personality traits on life satisfaction, Unpublished Doctoral Thesis, Anadolu University, Eskişehir.
• Tatlıcı, M. (2006). Atletizm Antrenörlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tevrüz, S. (1996). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Türk Psikologlar Derneği ve Kalite Derneği Ortak Yayıncılık, ss. 43-55.
• Torun, A. (1996). Stres ve Tükenmişlik, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Dergisi, 1, 43-51.
• Ünal, S., Karlıdağ, R. ve Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi, Klinik Psikiyatri Dergisi, (4), ss.113-118.
• Yelboğa, A. (2007). Bireysel Demografik Değişkenlerin İş Doyumu ile İlişkisinin Finans Sektöründe İncelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2).
• Yıldırım, F. (1996). Banka Çalışanlarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile Örgütsel Adalet İlişkisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 62 (1), ss. 203-222.
• Yılmaz Boylu, A. (2012). Adalet Bakanlığı’na Bağlı Kurumlarda Çalışan Personelin Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Cinsiyet ve Hizmet Süresi Değişkenlerine Göre İncelenmesi, Adalet Dergisi, Sayı:44, ss. 123-141.
• Yiğit, R. (2012). Çevik Kuvvet Görevlilerinin Benlik Saygıları ile Yaşam Doyumu ve Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, ss. 61-75.
• Yiğit, R.; Dilmaç, B.; Deniz, M.E. (2011). İş ve Yaşam Doyumu: Konya Emniyet Müdürlüğü Alan Araştırması, Polis Bilimleri Dergisi, 13 (3), ss.1-18.