BORSA İSTANBUL’DA PAZARTESİ SENDROMU: GETİRİ, İŞLEM HACMİ VE KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU BİLDİRİMLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 154 - 184, 12.03.2023

Cihan Yılmaz

Öz

Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da haftanın günü (pazartesi) anomalisinin var olup olmadığını test etmek ve olası bir etkiyi getiri, işlem hacmi ve kamuyu aydınlatma platformu (KAP) bildirimleri çerçevesinde incelemektir. Bu amaç kapsamında, 2010:1-2021:12 dönemleri arasında BIST 100 endeksi getirisi, 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin Borsa İstanbul’un tümünde gerçekleşen günlük işlem hacmi ve Borsa İstanbul’da işlem gören tüm şirketlerin KAP bildirimi sayıları analiz edilmiştir. BIST 100 endeksinde pazartesi günlerinde haftanın diğer günlerine nazaran istatistiksel olarak anlamlı bir volatilite ortaya çıkıp çıkmadığını test etmek için Otoregresif Koşullu Değişen Varyans (ARCH) ailesi modelleri (ARCH, GARCH, EGARCH ve TGARCH) kullanılmıştır. Getiri değişkeninin yanı sıra, pazartesi günlerindeki toplam işlem hacmi verisi haftanın diğer günleri ile kıyaslanmıştır. Son olarak, literatürdeki benzer çalışmaların ileri sürdüğü biçimde özellikle olumsuz içerikli şirket bildirimlerinin haftanın son işlem gününün kapanışının ardından kamuoyuyla paylaşıldığı için haftanın ilk işlem günlerinde düşük getiri ortaya çıktığı görüşünün doğruluğunu araştırmak maksadıyla ilgili dönemlerde yapılan KAP bildirimleri haftanın günlerine göre tasnif edilmiş ve muhtemel bir pazartesi günü etkisi bu çerçevede yorumlanmıştır. Yapılan analiz neticesinde elde edilen bulgular, Borsa İstanbul’da 2010:1-2021:12 dönemlerinde bir pazartesi günü etkisinin var olduğunu göstermektedir. EPH’nin açıklayamadığı bu olgunun, yatırımcıların haftanın ilk günündeki ruh hallerinden kaynaklanan toplam işlem hacmi verileri ile şirketlerin KAP bildirimlerinin zamanlamasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı davranışsal finans perspektifinde değerlendirilmiş, bu çerçevede sonraki çalışmalar için farklı bakış açıları ve öneriler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal finans, Anomali, Takvimsel anomali, Pazartesi günü etkisi, Borsa İstanbul

Kaynakça

• Abraham, A. ve Ikenberry, D. (1994). The Individual Investor and the Weekend Effect. The Journal of Financial and Quantitative Analysis, 29 (2): 263-277.
• Aggarwal, R. ve Rivoli, P. (1989). Seasonal and Day-of-the-Week Effects in Four Emerging Stock Markets. The Financial Review, 24 (4): 541-550.
• Aktaş, H. ve Kozoğlu, M. (2007). Haftanın Günleri Etkisinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda GARCH Modeli ile Test Edilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (514): 37-45.
• Antony, A. (2019). "Behavioral Finance and Portfolio Management: Review of Theory and Literature". Journal of Public Affairs, 20 (1): 1-7.
• Ariss, R., Rezvanian, R. ve Mehdian, S. (2011). Calendar Anomalies in the Gulf Cooperation Council Stock Markets. Emerging Markets Review, 11: 293-307.
• Atakan, T. (2008). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Haftanın Günü Etkisi ve Ocak Ayı Anomalilerinin ARCH-GARCH Modelleri ile Test Edilmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2): 98-110.
• Balaban, E. (1995). Day of the Week Effects: New Evidence from an Emerging Stock Market. Applied Economic Letters, 2 (5): 139-143.
• Barak, O. (2008). "İMKB’de Aşırı Reaksiyon Anomalisi ve Davranışsal Finans Model Kapsamında Değerlendirilmesi". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1): 207-229.
• Barone, E. (1990). The Italian Stock Market Efficiency and Calendar Anomalies. Journal of Banking and Finance, 14: 483-510.
• Berument, H. ve Kıymaz, H. (2001). The Day of the Week Effect on Stock Market Volatility. Journal of Economics and Finance, 25 (2): 181-193.
• Berument, H., İnamlık, A. ve Kıymaz, H. (2004). The Day of the Week Effect on Stock Market Volatility : Istanbul Stock Exchange. İktisat, İşletme ve Finans, (223): 91-102.
• Bildik, R. (2000). Hisse Senedi Piyasalarında Dönemsellikler ve İMKB Üzerinde Ampirik Bir Çalışma. İstanbul: İMKB Yayınları.
• Bollerslev, T. (1986). "Generalised Autoregressive Conditional Heteroskedasticity". Journal of Econometrics, 31 (3): 307-327.
• Branch, B. ve Echevarria, D.P. (1991). "The Impact of Bid-Ask Prices on Market Anomalies". Financial Review, 26 (2): 249-268.
• Cornell, B. (1985). The Weekly Pattern in Stock Returns: Cash versus Futures: A Note. The Journal of Finance, 40 (2): 583-588.
• Cross, F. (1973). "The Behavior of Stock Prices on Fridays and Mondays". Financial Analysts Journal, 29 (6): 67-69.
• Çalışkan Çavdar, Ş. ve Aydın, A. (2017). Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksi'nde (XUKRY) Volatilitenin Etkisi: ARCH, GARCH ve SWARCH Modelleri ile Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (3): 697-711.
• Daniel, K.D., Hirshleifer, D. ve Subrahmanyam, A. (1998). "Investor Psychology and Security Market Under- and Overreactions". The Journal of Finance, 43 (6): 1839-1885.
• De Bondt, W.F.M. ve Thaler, R.H. (1985). "Does the Stock Market Overreact?". The Journal of Finance, 40 (3): 793-805.
• Dicle, M.F. ve Hassan, M.K. (2007). "Day of the Week Effect in Istanbul Stock Exchange". Scientific Journal of Administrative Development, 5: 1-27.
• Dubois, M. ve Louvet, P. (1996). The Day-of-the-Week Effect: The International Evidence. Journal of Banking & Finance, 20: 1463-1484.
• Dyl, E. ve Maberly, M. (1986). The Daily Distribution of Changes in the Price of Stock Index Futures. Journal of Futures Markets, 6 (4): 513-521.
• Elmas, B. (2010). Hisse Senedi Yatırımcılarının Davranışsal Özellikleri-Bireysel Yatırımcıya Yönelik Bir Araştırma-. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum.
• Engle, R.F. (1982). "Autoregressive Conditional Heteroscedasticity with Estimates of the Variance of United Kingdom Inflation". Econometrica, 50 (4): 987-1007.
• Ergün, B. (2009). Piyasa Anomalileri ve Aşırı Tepki Hipotezinden İMKB’de Araştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Fields, M. (1931). Stock Prices: A Problem in Verification. Journal of Business of the University of Chicago, 4 (4): 415-418.
• French, K. (1980). Stock Returns and the Weekend Effect. Journal of Financial Economics, 8 (1): 55-69.
• Güç, E., Saçan, E. ve Kaplan Yıldırım, R. (2016). Borsa İstanbul'da Haftanın Günü Anomalisinin ARCH, GARCH ve OLS Modelleri ile Test Edilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (44): 1084-1094.
• Güngör, B. (2003). Finans Literatüründe Anomali Kavramı ve Etkin Piyasalar Hipotezi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17 (1–2): 109-133.
• Gürünlü, M. (2011). Finansal Piyasaların Etkinliği Teorisinden Davranışsal Finansa: Finans Teorisinin Evrimi. Maliye Finans Yazıları, 25 (92): 31-50.
• Jassal, T. ve Dhiman, B. (2016). Analysis of Stock Market Calendar Anomalies in Hospitality Industry. IJABER Journal, 14 (4): 2533-2553.
• Karabacak, M., Meçik, O. ve Genç, E. (2014). Koşullu Değişen Varyans Modelleri ile BİST 100 Endeks Getirisi ve Altın Getiri Serisi Volatilitesinin Tahmini. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (1): 79-90.
• Keim, D. ve Stambaugh, R. (1984). A Further Investigation of the Weekend Effect in Stock Returns. 39 (3): 819-835.
• Kıyılar, M. ve Akkaya, M. (2020). Davranışsal Finans. 2. Basım, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Kıymaz, H. ve Berument, H. (2003). The Day of the Week Effect on Stock Market Volatility and Volume: International Evidence. Review of Financial Economics, 12 (4): 363-380.
• Malkiel, B.G. (2003). The Efficient Market Hypothesis and Its Critics. Journal of Economic Perspectives, 17 (1): 59-82.
• Marrett, G.E. ve Worthington, A.C. (2008). The Day-of-the-Week Effect in the Australian Stock Market: An Empirical Note on the Market, Industry and Small Cap Effects. International Journal of Business and Management, 3 (1): 3-8.
• Naveed, M., Hassan, S.T., Azhar, T., Latif, S., Mubin, M. ve Qadri, K. (2014). The Allusions of Behavioral Finance. Research Journal of Finance and Accounting, 5 (9): 68-75.
• Nelson, D.B. (1991). Conditional Heteroskedasticity in Asset Returns: A New Approach. Econometrica, 59 (2): 347-370.
• Neusser, K. (2016). Time Series Econometrics. Cham: Springer International Publishing.
• Odean, T. (1999). Do Investors Trade Too Much?. The American Economic Review, 89 (December): 1279-1298.
• Özmen, T. (1997). Dünya Borsalarında Gözlemlenen Anomaliler ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Üzerine Bir Deneme. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayını.
• Öztürkatalay, M.V. (2005). Hisse Senedi Piyasalarında Görülen Kesitsel Anomaliler ve İMKB’ye Yönelik Bir Araştırma. İstanbul: İMKB Yayınları.
• Pettengil, G.N. ve Buster, D.E. (1994). Variation in Return Signs: Announcements and the Weekday Anomaly. Quarterly Journal of Business and Economics, 33 (3): 81-93.
• Pompian, M.M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım, H.H. ve Kantar, L. (2019). Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları: Kavram-Uygulama-Analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Shleifer, A. ve Vishny, R.W. (1997). The Limits of Arbitrage. The Journal of Finance, 52 (1): 35-55.
• Thaler, R.H. (1987a). Anomalies The January Effect. Economic Perspectives, 1 (1): 197-201.
• Thaler, R.H. (1987b). Seasonal Movements in Security Prices: Weekends, Holidays, Turn of the Month, and Intra-day Effects. Journal of Economic Perspectives, 1 (2): 169-177.
• Winkelried, D. ve Iberico, L.A. (2018). Calendar Effects in Latin American Stock Markets. Empirical Economics, 54 (3): 1215-1235.
• Wouters, T. (2006). Style Investing: Behavioral Explanations of Stock Market Anomalies. University of Groningen: Riddderprint Offsetdrukkerij B.V.
• Yılmaz, C. (2021). Davranışsal Finans Bağlamında Ara Dönem Finansal Rapor İlanı ile Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) Bildirimleri Sonrası Borsa İstanbul Endekslerinde Anomali Araştırması. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kars.
• Zakoian, J. (1994). Threshold Heteroskedastic Models. Journal of Economic Dynamics and Control, 18 (5): 931-955.