HASAN AL-BANNA AND SAYYID QUTB ON POLITICAL ISLAM

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 290 - 315, 30.06.2018

Zehra Betül Güney

Öz

This
article is trying to reach to the differences between the political thought of
Hasan al-Banna and Sayyid Qutb which caused to the raisement of the political
Islam and the moderate Islam in Muslim world on that time. Their political
disintegration can be called as well the historical background of doctrinaire
crisis that threatining recently the Muslim world. In this article we are going
to compare Hasan al-Banna’s political views with Sayyid Qutb’s while
questioning the effect of their political stands on those doctrinaire crisis
happened at that time into the community and caused for the emergence of
Takfiri Groups within the last few years which became today the most important
phenomena of Islamic world.

Anahtar Kelimeler

Muslim Brotherhood, Hasan al-Banna, Sayyid Qutb, Political Islam, Moderate Islam, Doctrianire Crisis.

HASAN EL-BENNA VE SEYYİD KUTUP’TA SİYASİ İSLAM DÜŞÜNCESİ

Öz

İslam
düşüncesinde yeni yorum ve kavramların ortaya çıkmasında öncü olan Hasan
el-Benna ve Seyyid Kutup’un siyasi düşüncelerinin mukayesesi ülkemizde henüz
ele alınmamış bir husustur. Her ikisinin siyasal İslam yorumu bir diğerine
taban tabana zıt olmasına rağmen ölümlerinin ardından her ikisini aynı çizgide
gösterme çabasına gidilerek İslam âlemini son yıllarda etkisi altına alan büyük
ayrışma ve doktriner krizler de görmezden gelinmektedir. Bu çalışmamız Benna ve
Kutup’un siyasi İslam yorumlarının birbirinden ayrıştırılmasında ve günümüzdeki
tekfirci gurupların ortaya çıkmasına neden olan saikleri anlamak açısından
yardımcı olacağı gibi, siyasi İslam’ın ılımlı İslam ile farklılığının da ortaya
koyulmasında yol gösterici olmasını umut ediyoruz.

Anahtar Kelimeler

Müslüman Kardeşler, Hasan el-Benna, Seyyid Kutup, Ilımlı İslam, Siyasi İslam, Doktriner Kriz, Tekfircilik, Tekfircilik

Kaynakça

• Abdulfettâh El-Halidî, Emrîka Mine’d-Dâhil Bi Minzâri Seyyid Kutub, Dâr El-Menâr, S. 4, 53, Dijital Kitap, İndirildiği Web Sitesi: http://download-pdf-ebooks.online/files/download-pdf-ebooks.org-kupd-4979.pdf, Erişim Tarihi: 01.02.2017;
• Abdullah El-Habbâs, (2016), Eş-Şehîdu’l-Hayy, Ed-Dâru’ş-Şâmiyye, Kahire.
• Abdullah El-Habbâs, (1982), Seyyid Kutub El-Edîbu’n-Nâkıd, Mektebetu’l-Menâr, Ürdün.
• Ahmed ʻÂdil Kemâl, (1989), En-Nugâtu ʻalâ’l-Hurûf, Ez-Zehrâ Li’l-İʻlâm, Kahire.
• Ahmet Bin Hanbel, (1995), El-Musned, Şerehahû Muhammed Şâkir, C. I, Dâru’l-Hadîs, Kahire İndirildiği Web Sitesi: https://archive.org/stream/waqmusnda/musnda01#page/n441/mode/2up, Erişim Tarihi: 05.07.2015.
• Akgün, Birol, (2013), “Arap Dünyasında Siyasi Selefizm Ve Mısır Örneği”, Akademik Ortadoğu, Sayı: 14, Yıl 7, (2013-2), Ss: 1-38.
• Alâeddîn El-Hindî, (1985), Kenzu’l-ʻummâli Fî Suneni’l-Egvâli Ve’l-Efʻâli, Dabatahû Şeyh Bikrî Hayyânî, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, C. VI, Kitâbu’l-İmârati Ve’l-Gadâ’, Hadis No: 14580, 14585, 14826-14836, 14842-14846, file:///c:/users/pc/desktop/kaom06.pdf, erişim tarihi: 08.07.2015.
• Ali Es-Seyyid El-Vasîfî, (2010), El-İhvânu’l-Muslimûne Beyne’l-İbtidâʻi’d-Dînî Ve’l-İflâsi’s-Siyâsî, Dâru’l-Meşrigi’l-İslâmiyye, Kahire.
• Arı, Tayyar, (2007), Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Alfa Yayınları, İstanbul.
• ʻAshmâvî, ʻAli, (2006), Et-Târîhu’s-Sirrî Li Cemaʻati’l-İhvâni’l-Muslimîn, Merkez-U İbn-İ Haldûn Li’d-Dirâsât, Kahire.
• Ashraf Nabih El-Sharif, (2011), Democratization Of Islamist Movements In Egypt And Morocco, Basılmamış Doktora Tezi, Boston University Graduate School Of Arts And Sciences, Boston.
• Beyyûmî, Zekeriyyâ Suleymân, (1979), El-İhvânu’l-Muslimûne Ve’l-Cemâʻâtu’l-İslâmiyye 1928-1948, Basılmış Doktora Tezi, Mektebet-U Vehbe, Kahire.
• Binbâz, ʻAbdulazîz, Tefsîru’l-Kurân, http://www.binbaz.org.sa/node/9086, Erişim Tarihi: 20.02.2015.
• Binder, Leonard, (1990) “Gazâlî”, İslam Düşüncesi Tarihi, Edt. M. M. Şerif, Çevr. Yusuf Ziya Cömert, İnsan Yayınları, İstanbul, C.II, Ss: 403-414.
• Büyükkara, Mehmet Ali, (2015) Çağdaş İslami Akımlar, Klasik Yayınevi, İstanbul.
• Câmiî, Muhammed Mescid-İ, (2012), Ehli Sünnet Ve Şia’da Siyasi Düşüncenin Temelleri, Çevr. Ejder Okumuş, İnsan Yayınları, İstanbul.
• Cemâl, El-Bennâ, (1994), Mes’ûliyyetu Feşeli’d-Dîni’l-İslâmî Fî’l-ʻasri’l-Hadîs Ve Buhûsun Uhrâ, Dâru’l-Fikri’l-İslâmî, Kahire.
• Cumʻa Emîn Abdulazîz, (2006), Devru’l-İhvân Fî’l-Muctemaʻi’l-Mısrî 1938-1945, Dâru’t-Tevzî-İʻ Ve’n-Neşri’l-İslâmiyyi, Kahire.
• Cumʻa Emîn Abdulazîz, (2003), El-İhvânu Ve’l-Muctemaʻu’l-Mısrî Ve’d-Duvelî 1928-1938, Dâru’t-Tevzî-İʻ Ve’n-Neşri’l-İslâmiyyi Kahire.
• Cumʻa Emîn Abdulazîz, (2005), Merhaletu’t-Tekvîn 1938-1943, Dâru’t-Tevzî-İʻ Ve’n-Neşri’l-İslâmiyyi, Kahire.
• Dhar, Soumia, (2011), Understanding The Confluence Of Online Islamism And Counterpublicity, Basılmamış Doktora Tezi, The University Of New Mexico, New Mexico.
• Ebû İsâ Muhammed Et-Tirmîzî, (2013), El-Câmiʽu’s-Sahîh Sunenu’t-Tirmîzî, C.4, Peygamber Dönemi Fitneleri Kitabı, Hilafet Babı, Hadis No: 2226, S. 436, Dâru’l-Kutubi’l-ʽilmiyye, Beyrut, Kitabın İndirildiği http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?idfrom=1&idto=3977&lang=&bk_no=2&ID=1
• El-Benna, Hasan, Er-Resâil, PDF, http://www.2shared.com/document /ygtaab6v/___.html, Erişim Tarihi: 04.09.2012.
• El-Benna, Hasan, (2012), “Hasan El-Benna’nın Cihad Risalesi”, İslam’da Cihad Seyyid Kutup/Hasan El-Benna/Mevdudi, Çevr. Hüseyin Yılmaz, Özgül Yayınevi, İstanbul, S: 291-332.
• El-Benna, Hasan, (2001), Muzekkirâtu’d-Daʿve Ve’d-Dâʿiye, Dâru’t-Tevzîʿi Ve’n-Neşri’l-İslâmiyye, Kahire.
• El-Benna, Hasan, (2013), Risaleler, Çeviri Mehmet Akbaş, Nida Yayınları, İstanbul.
• El-Beyyumi Ganim, İbrahim, (2012), Hasan El-Benna’nın Siyasi Düşüncesi, Ekin Yayınları, İstanbul.
• El-Beyyumi Ganim, İbrahim, (2000), “İhvân-U Müslimîn”, DİA, C. 21, S. 581.
• El-Bişrî, Târık, (2002), El-Haraketu’s-Siyâsiyyetu Fî Mısra 1945-1953, Dâru’ş-Şurûk, Kahire.
• El-Hirbâvî, Servet, (2010), Kalbu’l-İhvân, Dâru’nahda, Kahire.
• En-Nedevî, Ebû’l-Hasan, (1980), Et-Tefsîru’s-Siyâsî Li’l-İslâm, Dâru Âfâgu’l-Ğad, Kahire.
• Enver ʻAbdulhadi, (2000), El-Ahzâbu Ve’l-Harakâtu Ve’l-Cemâʻâtu’l-İslâmiyye, C. I, II, The Arab Center For Strategic Studies, Şam.
• Eymen El-Zavâhirî, El-Hasâdu’l-Murri El-İhvânu’l-Muslimûne Fî Sittîne ʻâmen, http://www.tawhed.ws/r1?i=6164&x=-2gxseb4t Erişim Tarihi: 10.02.2013.
• Ferîd ʻAbdulhâlik, (1987), El-İhvânu’l-Muslimûne Fî Mîzâni’l-Hakk, Dâru’s-Sahve, Kahire.
• Hamdân Ramadân Muhammed, El-Fikru’l-İctimâʻî Ve’s-Siyâsî Li’l-İmâmi’ş-Şehîd Hasane’l-Bennâ, http://www.iasj.net/iasj?func=fulltext&aıd= 61866, Erişim Tarihi: 05.07.2015.
• Han, Muhammed Kameruddin, (1990), “Maverdî”, İslam Düşüncesi Tarihi, Edt. M. M. Şerif, Çevr. Yusuf Ziya Cömert, İnsan Yayınları, İstanbul, C.II, Ss: 347-361.
• Havva, Saʻîd, (1984), El-Medhal-U İlâ Daʻveti’l-İhvâni’l-Muslimîn, Dâru’l-Erkam, Amman.
• Hişâm Mubârek, (1995), İrhâbiyyûn Kâdîmûn 1928-1994, Merkezu’l-Mahrûse Li’l-Buhûs, Kahire.
• Hourani, Albert, (2000), Çağdaş Arap Düşüncesi, Çevr. Latif Boyacı, İnsan Yayınları, İstanbul.
• http://216.245.208.90/index.php?title=صفحات_من_التاريخ_الإخوان_المسلمون_وسنوات_الحصاد, erişim tarihi: 12/01/2015;
• Husâm Temâm, (2012),ʻAbdu’l-Munim Ebu’l-Futûh, Dâru’ş-Şurûk, Kahire.
• Husâm Temâm, (2013), El-İhvânu’l-Muslimûne, Dâru’ş-Şurûk, Kahire.
• Husâm Temâm, (2006), Tahavvulâtu’l-İhvâne’l-Muslimîn, El-Medbûlî, Kahire.
• İbni Teymiyye, Minhâcu’s-Siyâseti’n-Nebeviyye Fî Nakdi Kelâmi’ş-Şîʻa Ve’l-Kaderiyye, Matbaatu’l-Kubrâ, Kahire 1321.
• Kandemir, M. Yaşar, (1989), “Ahmed B. Hanbel”, DİA, C. II, s. 76-80.
• Kepel, Gilles, (1991), Peygamber Ve Firavun, Çevr. İsmail Bendiderya, Özgün Yayıncılık, İstanbul.
• Kutub, Seyyid, (2008), Hel Nahnu Muslimûne, Dâru’ş-Şurûg, Kahire.
• Kutub, Seyyid, (1977), İslam Davasının Stratejisi, Çevr. Akif Nuri, Çığır Yayınları, İstanbul.
• Kutub, Seyyid, (1979), İslam Düşüncesi, Çevr. Akif Nuri, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• Kutub, Seyyid, (1992), Meʻâlimun Fi’t-Târîg, Dâru’ş-Şurûk, Kahire.
• Kutub, Seyyid, (2012), “Şehid’in Cihadı”, İslam’da Cihad Seyyid Kutup/Hasan El-Benna/Mevdudi, Çevr. Hüseyin Yılmaz, Özgül Yayınevi, İstanbul, S:7-235.
• Kutub, Seyyid, (1977), Yoldaki İşaretler, Çevr. Salih Uçan, Hicret Yayınları, İstanbul.
• Killearn Miles Lampson, (1995), Muzekkirât Lord Killearn 1934-1946, C. I-II, Edit. Trefor E. Evans, Tercemehû Abdurrauf Ahmed ʻAmr, El-Hey’etu’l-Mısriyye, Kahire.
• Lia, Brynjar, (2012), Müslüman Kardeşlerin Doğuşu 1928-1942, Çevr. İhsan Toker, Ekin Yayınları, İstanbul.
• Mahmûd ʽAbdulhalîm, (1985), Ahdâsun Sanaʻati’t-Târîh, C. I, II, III, Dâru’d-Daʻve, İskenderiyye.
• Mahmûd ʻAssâf, (1993), Meʻa’l-İmâmi’ş-Şehîd-İ Hasane’l-Bennâ, Mektebet-U ʻayni’ş-Şems, Kahire.
• Mahmûd Sabbâg, Hagîgatu’t-Tanzîmi’l-Hâs, Dâru’l-İʻtisâm, Mısır 1407.
• Mevdûdî, Ebû’l-ʻaʻlâ, (1990), “İslam’ın İlk Döneminde Siyasi Düşünce”, Çevr. Aydın Ünlü, İslam Düşüncesi Tarihi, C. II, Edt, M. M. Şerif, İnsan Yayınları, İstanbul, Ss: 283-301.
• Mevdûdî, Ebû’l-ʻaʻlâ, (1990), “Ebû Hanife Ve Ebû Yusuf”, Çevr. Yusuf Ziya Cömert, İslam Düşüncesi Tarihi, C. II, Edt, M. M. Şerif, İnsan Yayınları, İstanbul, Ss: 301-331.
• Moro, Muhammed, (1994), El-Haraketu’l-İslâmiyyetu Fî Mısra (1928-1993), Dâru’l-Mısriyye, Kahire. Muhammed Bin Abdulvahhâb, ʻAgîdetu’l-Firka’n-Nâciye, Dijital Kitap, İndirildiği Web Sitesi: www.al-mustafa.com, Erişim Tarihi: 04.02.2015.
• Muhammed Şevkî Zekî, (1980), El-İhvânu’l-Muslimûne Ve’l-Muctemaʻu’l-Mısrî, Dâru’l-Ensâr, Kahire.
• Muhsin Muhammed, (1987), Men Gatele Hasane’l-Benna, Dâru’ş-Şurûg, Kahire.
• Mustafa Uzunpostalcı, (2009), “Ebû Hanîfe”, DİA, C.10,Ss:131-138.
• Özcan, Azmi,(2001), “İslamcılık”, DİA, C.23 Ss: 62-65.
• R. Hrair Dökmeciyan, (2003), Arap Dünyasında Köktencilik, Çevr. Muhammet Karalanoğlu, İlke Yayınları, İstanbul.
• Rıfat Saʻîd, (1977) Hasanu’l-Bennâ Metâ Keyfe Ve Limâzâ, Mektebet-U Medbûlî, Kahire.
• Richard Michell, The Society Of The Muslim Brothers, Dijital Kitap, (http://www.ikhwanwiki.com/index.php?title=(الإخوان_المسلمين...._ريتشارد_ميتشل, Erişim Tarihi: 03.Mart.2014.
• Salâh ʽAbdulfettâh El-Hâlidî, (2016) Seyyid Kutub Eş-Şehîdu’l-Hayy, Ed-Dâru’ş-Şâmiyye, Türkiye.
• Salâh ʽAbdulfettâh El-Hâlidî, (1994), Seyyid Kutub Mine’l-Mîlâdi İle’l-İstişhâd, Dâru’l-Kalem, Şam.
• Salâh Şâdî, (2015), Safahâtun Mine’t-Târîh,http://216.245.208.90 /index.php?title=صفحات_من_التاريخ_الإخوان_المسلمون_وسنوات_الحصاد, erişim tarihi: 12/01/2015.
• Sarmış, İbrahim, (1994), Bir Düşünür Olarak Seyyid Kutup, I, Fecr Yayınevi, İstanbul.
• Seyyid Yusuf, (1994), El-İhvânu’l-Muslimûne, C. II, VI, Merkezu’l-Mahrûse, Kahire.
• Sîsî, ʻAbbâs, (1999), Fî Kâfileti’l-İhvâni’l-Muslimîn, C. II, IV, Dâru’l-Kabes, İskenderiyye .
• Metin Yurdagür, (2010), “Tağût”, DİA, C. 39, Ss: 372.
• Zehra Betül Güney, (2017), Hasan El-Benna’yı Yeniden Okumak, Açılım Kitap, İstanbul, S. 164.
• Zollner, Barbara, (2009), The Muslim Brotherhood Hasan Al-Hudaybi And Ideology, Routledge Studies İn Political Islam, London.