Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Arasındaki İlişki (2003-2016)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 180 - 197, 30.01.2020

Özer Özçelik , Nuri Uslu

Öz

Döviz kurunun dalgalı seyir izlemesi dış ticareti de olumsuz etkilemektedir. Çalışmada, 2003 - 2016 dönemi için reel döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki ilişki vektör otoregresif (VAR) model kullanılarak incelenecektir. Bu amaçla söz konusu değişkenlere ait aylık veriler kullanılarak, Johansen Eşbütünleşme Testi, Etki Tepki Analizi ve Varyans Ayrıştırması yapılmıştır. Son olarak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tespiti için Granger Nedensellik Testi uygulanmıştır. VAR modeli çerçevesinde uygulanan Etki Tepki ve Varyans Ayrıştırması analiz sonuçları, ithalatın; reel döviz kuru ile zayıf, ihracat ile güçlü bir ilişkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca reel döviz kuru ile ihracat arasında ilişki çok küçük seviyelerde kalmaktadır. Son olarak uygulanan Granger Nedensellik Testinden elde edilen sonuçlar, Etki Tepki ve Varyans Ayrıştırması Analiz sonuçları ile paralellik göstermektedir. Granger anlamında sadece ithalattan ihracata tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiş olup, başka bir nedensellik ilişkisine ulaşılamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Reel Döviz Kuru, İhracat, İthalat, VAR Analizi

Kaynakça

• Açcı, Y., (2016). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisinin VAR Analizi ile İncelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8 (14), 41-53.
• Akhtar, M.A. ve Hilton, R. S. (1984). Effects of Exchange Rate Uncertainty on German and U.S. Trade. New York: Federal Reserve Bank of New York.
• Alptekin, V., (2009). “Türkiye’de Dış Ticaret ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Vektör Oto regresyon (VAR) Analizi Yardımıyla Sınanması”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (2), 132-149.
• Aristotelous K. (2001). Exchange-rate volatility, exchange-rate regime, and trade volume: evidence from the UK-US export function (1889-1999). Economics Letters, 72 (1), 87-94.
• Arize, A. C. (1997). Foreign trade and exchange-rate risk in the G-7 countries: Cointegration and error-correction models. Review of Financial Economics, 6 (1), 95-112.
• Arize, A.C., Osang, T. ve Slottje D.J. (2008). Exchange-Rate Volatility in Latin America and its Impact on Foreign Trade. International Review of Economics and Finance, 17(1), 33-44.
• Bahmani-Oskooee M. ve Niroomand F. (1998). Long-run price elasticities and the Marshall-Lerner condition revisited. Economics Letters, 61 (1), 101-109.
• Bari B. ve Togba E. D. (2017), The Effect of Foreign Exchange and Real Exchange Rate on Foreign Trade in Liberia: An Application of Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Approach. EconWorld2017-Paris Proceedings. July 25-27, 2017; Paris, France. https://paris2017.econworld.org/papers/Bari_Togba_TheEffect.pdf
• Chaudharya G. M. Hashmib S. H. ve Khanc M. A. (2016). Exchange Rate and Foreign Trade: A Comparative Study of Major South Asian and South-East Asian Countries. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 230, 85 – 93.
• Demirhan, H. ve Demirhan, B., (2015). The dynamic effect of exchange-rate volatility on Turkish exports: Parsimonious error-correction model approach”, Panoeconomicus 62 (4), 429-451.
• Göktaş Yılmaz, Ö. (2005) Türkiye ekonomisinde büyüme ile işsizlik oranları arasındaki nedensellik ilişkisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2, 11-29.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990–2006, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16, 165-190.
• IMF (1984), Exchange Rate Volatility and World Trade. IMF Occasional Paper. 30.
• Jiranyakul, K., (2013). Exchange Rate Uncertainty and Import Demand of Thailand, MPRA Paper No. 45216. 1-13.
• Karagöz, M. ve Doğan, Ç. (2005). Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği, Fırat Üniversitesi SBE Dergisi, 15 (2), 219-228.
• Kemal M. A. ve Qadir U. (2005). Real Exchange Rate, Exports, and Imports Movements: A Trivariate Analysis. The Pakistan Development Review, 44:2, 177–195.
• Kharroubi, E. (2011) , The Trade Balance and the Real Exchange Rate. BIS Quarterly Review, Bank for International Settlements, September.
• Moono, H., (2010). Effects of Exchange Rate Volatility on Trade Performance The Case for Zambia-South Africa Bilateral Trade, The University of Sheffield Department of Economics, http://www.academia.edu/6952535/Effects_of-_Exchange_Rate_Volatility_on_Zambian_Trade_Performance
• Öncel, A., İnal, V., (2016). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle Dış Ticaret Dengesi Arasındaki İlişki: 2000-2015 Dönemi İçin ARDL Modeli İle Ampirik Bir Analiz’’, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, ss: 786- 799.
• Shirvani, H. and Wilbratte, B. (1997). The Relationship Between The Real Exchange Rate and The Trade Balance: An Empirical Reassessment. International Economic Journal, 11 (1), 39-50.
• Sukar, A. (1998). Real Effective Exchange Rates and Export Adjustment in the U. S. Quarterly Journal of Business and Economics, 37(1), 3-12.
• Tapşın G. ve Karabulut A. T., (2013), Reel Döviz Kuru, İthalat Ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi. 26, 190-205
• Tarı, R. (2014), Ekonometri, Dokuzuncu Baskı, Kocaeli:Umuttepe Yayınları.
• Tarı, R. ve Bozkurt, H. (2006). Türkiye’de istikrarsız büyümenin VAR modelleri ile analizi (1991.1-2004.3), Ekonometri ve İstatistik, 4, 12-28.
• Terzi, H. ve Oltulular, S. (2006). Enflasyon-büyüme sürecinde sabit sermaye yatırımları”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1,1-18.
• Tunçsiper, B. ve Öksüzler, O., (2006). Döviz Kuru Riski Türkiye’nin İhracatını Azaltır mı? Hata Doğrulama Yöntemi İle Bir Ampirik Değerlendirme, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (3), 1-13.
• Türedi, S. (2012). Bilgi ve iletişim teknolojileri temelinde yeni ekonominin ekonomik büyümeye etkisi: teori, literatür ve uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Vergil, H. ve Erdoğan, S.(2009). Döviz Kuru-Ticaret Dengesi İlişkisi: Türkiye Örneği (1989-2005)”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5, (9),35-57.
• Yamak, R. ve Korkmaz, A. (2005). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi.2, 11-29.
• Zengin, A. (2001). Reel döviz kuru hareketleri ve dış ticaret fiyatları (Türkiye ekonomisi üzerine ampirik bulgular). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 27-41.