EDEBİYATIN POPÜLER KÜLTÜRE AKTARIMLARI: 2000 YILI SONRASINDA TELEVİZYON DİZİLERİ BAĞLAMINDA EDEBİYAT UYARLAMALARI

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 128 - 146, 26.07.2021

Nergiz Gündel

https://doi.org/10.22252/ijca.897967

Öz

Genel olarak tüm dünyada ve özel olarak Türkiye’de, hikâye anlatımı ve izlenirliği açısından dizi dramalara yönelik ilgi ve talep son yıllarda artmıştır. Yükselen bu talep karşısında drama üretiminin temel unsuru olan hikâye arayışına yönelen televizyon endüstrisi, bir kez daha ana kaynaklarından biri olan edebiyata yönelmiştir. Televizyon yayıncılığının başladığı ilk yıllarda olduğu gibi bugün de romanlar, öyküler ve oyunlar birbiri ardına ekranlarda yerlerini almışlardır. Bu doğrultuda yapılan çalışmanın temel amacı, Türkiye’de kamu ve özel televizyon kanallarında 2000 yılı sonrasında yayınlanan edebiyat uyarlaması drama dizilerini belirlemek ve televizyonun hikâye kaynağı olarak hangi eserlerden yararlanıldığını ortaya koymaktır. Var olan durumu betimlemeye yönelik olarak yürütülen çalışmada, en fazla izler kitleye sahip olan televizyon kanallarında, Ocak 2000-Aralık 2020 tarihleri arasında yayınlanan drama dizileri belirlenmiş ve edebiyat uyarlaması olanlar sorgulanmıştır. Böylece televizyon izleyicisinin edebiyat uyarlamalarıyla olan ilişkisi genel perspektifte incelenmiş ve Türk toplumunun ekran aracılığıyla hangi eserleri seyrettiği ve bir anlamda başka bir ortamda da olsa “okuma” olanağı bulduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Görülmüştür ki bu dönem içinde ağırlıklı olarak Türk edebiyatının klasik ve modern eserleri ekranlarda yer bulmakla birlikte, son yıllarda günün popüler yazarlarına ait eserler de dizi drama olarak televizyonlarda görünür olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Uyarlamaları, Televizyon Drama Dizileri, Televizyonda Edebiyat Uyarlamaları

TRANSFERS OF LITERATURE TO POPULAR CULTURE: LITERARY ADAPTATIONS IN THE CONTEXT OF TELEVISION SERIES AFTER 2000

Öz

Specifically, in Turkey and worldwide in general, recent years have seen an increase in interest and demand to drama series with respect to storytelling and viewership. In response to this increase in demand, the television industry once again turned towards literature which is one of the main resources in search of story, the foundational component of drama production. Today, as in the early years of television broadcasting; novels, stories and theater plays have been taking place in the small screen one after another. The main purpose of this accordingly conducted study is to designate the literary adaptations broadcasted after 2000 and exhibit the literary works that were used as the origin of their stories. In the study conducted to describe the existing situation, the drama series broadcasted between January 2000 and December 2020 were determined on television channels with the most audience, and literary adaptations were questioned among those. Thus, the viewer’s relationship with literary adaptations is examined and the literary works that had been “read” by viewers through small screen is specified. It is concluded that within this period of time, classical and modern works of Turkish literature have been featured on the screens, but in recent years, contemporary works of popular authors also started to take place on television as dramas.

Anahtar Kelimeler

Literary adaptations, literary adaptations on tv, tv drama series

Kaynakça

• Armer, A. A. (2010). Sinema ve T.V. İçin Senaryo Yazmak. (Çev. V. T. Erdamar) İstanbul: ES Yayınları
• Barnouw, E. (1966). A History Of Broadcasting in The United States: A Tower of Babel. to 1933. USA: Oxford University Press. s. 231.
• Cankaya, Ö. (2003). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927-2000. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cardwell, S. (2007). “Literature on the Small Screen: Television Adaptations.” D. Cartmell and I. Whelehan (Ed.). The Cambridge Companion to Literature on Screen (s.181-195). UK: Cambridge University Press.
• Ceritoğlu Sengel, Av. F. (2009). Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İntihal ve Esinlenme. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Creeber, G. (2004). Serial Television: Big Drama on the Small Screen. London: British Film Institute
• Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsi, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Devran, Y., Orujova, A. ve Satık, R. (2018). “Edebi Eserlerin Televizyona Uyarlanmasında Sorunlar: Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu Romanı ile Çalıkuşu (2013) dizisi üzerinden bir inceleme”. Y. Göksun (Ed.). Televizyon Dizilerinin Keşfi (s.143-167). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Ezel, S. (2019, Haziran 01) “Hercai Kitabının Yazarı Sümeyye Koç Anlattı! İşte Herkesin Merak Ettiği Hercai'nin Doğuş Hikayesi...” Takvim Gazetesi. Erişim adresi: https://www.takvim. com.tr/ galeri/ magazin/hercainin-dogus-hikayesi-hercai-kitabinin-yazari-sumeyye-koc-anlatti/5
• Gülsoy, M. (2018). Büyübozumu: Yaratıcı Yazarlık-Kurmacanın Bilinen Sırları ve İhlal Edilebilir Kuralları. 16. Basım, İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Hayward, S. (2012). Sinemanın Temel Kavramları (Çev. U. Kutay ve M. Çavuş,). İstanbul: Es Yayınları
• Hutcheon, L. (2013). A Theory of Adaptation. 2. Ed. London: Routledge, Taylor and Francis Group
• Hızlan, D. (2003, Şubat 28). “Havada Bulut Dizisini Beğendim.” Hürriyet Gazetesi. Erişim Adresi http://www. hurriyet.com.tr/havada-bulut-dizisini-begendim-130603
• Hürriyet (2005, Şubat 20). “Aziz Nesin Öykülerinin Aziz Nesin Öyküsüne Dönen TRT Macerası”. Hürriyet Kelebek. Erişim Adresi http://www.hurriyet.com.tr/ kelebek/aziz-nesin-oykulerinin-aziz-nesin-ykusune-donen-trt-macerasi-38698708
• Kale, F. (2019 Ocak). TRT Yerli Edebiyat Uyarlamaları 1968-2015. TRT Akademi, 4 (7) , 126-147. Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu.
• Kanal D (2019, Aralık 21). “Değerlerine Bağlı Bir Aile!.” Yaprak Dökümü. Erişim Adresi https://www.kanald. com.tr/yaprakdokumu/1-bolum/2209#/text-text
• Karabıyık, S. (2014). Türk’ün Dizi İle İmtihanı. İstanbul: Profil YayıncılıkKelsey, G. (2001). Televizyon Yazarlığı (Çev. B. Ö. Düzgören). 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Türkali, V. (2016). Fatmagül’ün Adı Ne? İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Miller, T. (2010). Television Studies: The Basics. USA-Canada: Routledge.
• Şahin, İ., Barış, A. ve Aydın, S. (2010, Haziran 26). “Tarihe Geçti”. Milliyet Gazetesi Cadde Eki. Erişim Adresi http://www.milliyet.com.tr/cadde/ tarihe-gecti-1255466
• The Publishers Association (10 July 2018). Film, TV and Theatre Adaptations of Books Attract More Revenue, Viewers And Critical Acclaim. Erişim Adresi https://www.publishers.org.uk/news/ releases/2018/creative-industries-report/
• Ümit, A. (2001, Ocak 21). “TV’de Cinayet.” Milliyet Gazetesi Pazar Eki. Erişim Adresi https://www.milliyet. com.tr/pazar/tv-de-cinayet-5292929
• Vale, E. (2018). Vale’in Senaryo Teknikleri (Çev. E, Doğramacı.). İstanbul: Küsurat Yayınları.