Seramik Sektörü Tedarikçi Seçim Sürecinde Gri İlişkisel Analiz (GİA) ile Entegre Edilmiş Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Modeli

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 3, 497 - 516, 02.09.2021

Esra Yıldırım Söylemez , Aydın Kayabaşı , Semra Doğan

https://doi.org/10.24988/ije.202136301

Öz

Günümüz rekabet ortamında küreselleşme ve dış kaynak kullanımı, işletmelerde tedarikçi seçimini önemli bir ortaklık konusu haline getirmiştir. Rekabet üstünlüğü açısından işletmeler, iş birliği içinde olduğu tedarikçiden; gerekli hammadde ve malzemelerin zamanında ve etkili bir şekilde sağlanmasını istemektedir. Üreticilerin rekabetçi pazardaki taleplerinin artmasıyla daha da karmaşık hale gelen tedarikçi seçim süreci; çok sayıda alternatif tedarikçi ile bu tedarikçilerin performanslarının değerlendirilmesinde niteliksel ve niceliksel pek çok kriteri içermesi nedeniyle çok kriterli bir karar verme problemidir. Bunun yanında tedarikçi performansları hakkında bilgi eksikliği veya bulanıklık bulunması, bu sürecin doğasında belirsizliğe- griliğe neden olmaktadır. Bu çalışma, tedarikçi seçim süreci için analitik hiyerarşi süreci (AHP) ve gri ilişkisel analiz (GİA) yaklaşımlarını birleştirerek seramik sektöründe değerlendirmek üzere yapılandırılmış entegre bir karar modeli sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, tedarikçi değerlendirme ve seçim sürecinde kullanılabilecek, sektöre özgü kriter ve alt kriterlerden oluşan bir AHP Modeli geliştirilmiştir. Modelin çözümü, AHP ile tedarikçi seçim kriterleri ağırlıklarının hesaplanması ve GİA yardımıyla da alternatif tedarikçilerin değerlendirilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın temel amacı, özelikle seramik sektörü için alternatif bir tedarikçi seçim modeli geliştirmek; belirsiz ve yetersiz verilerin olduğu koşullar altında bir çözüm sunmaktır. Ayrıca tedarikçilerin değerlendirilmesi ve seçilmesi sürecinde modelin, seramik sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde bir karar destek aracı olarak kullanılması hedeflenmektedir. Böylece satın alma sürecindeki riskleri azaltıp, tedarikçiler ile uzun vadeli, karşılıklı değer yaratmaya odaklanan ve güvenilir ilişkilerin kurulması sağlanacaktır. Çalışmanın, tedarikçi seçim sürecinde fazla vakit ve maliyete katlanmadan; güvenilir, yansız ve bilimsel sonuçlara ulaşılması adına, seramik sektöründeki işletmelere ve bu alandaki literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tedarikçi Seçimi, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), Gri İlişkisel Analiz (GİA), Seramik Sektörü

Analytic Hierarchy Process (AHP) Model Integrated with Gray Relational Analysis (GRA) In the Supplier Selection Process of the Ceramic Sector

Öz

In today’s competitive environment, globalization and outsourcing have made supplier selection an important partnership issue. In terms of competitive advantage, the companies require the supplier with whom they cooperate, raw materials and other materials to be delivered in a timely and effective manner. The supplier selection process, which is becoming more and more complex with the increasing demands of the producers in the competitive market, is a multi-criteria decision making problem as it includes a large number of alternative suppliers and many qualitative and quantitative criteria for evaluating the performance of these suppliers. In addition, lack of information or turbidity about supplier performances leads to uncertainty inherent in this process. This study aims to provide an integrated decision model for the supplier selection process by combining Analytical Hierarchy Process (AHP) and Gray Relational Analysis (GRA) approaches in the ceramics industry. In the study, an AHP Model; consisting of sector-specific criteria and sub-criteria that can be used in the supplier evaluation and selection prosese, has been developed. The solution of the model was carried out in two stages: calculating the weight of the supplier selection criteria by AHP and evaluation of alternative suppliers with the help of GRA. The main purpose of the study is to develop an alternative supplier selection model especially for the ceramics industry; to provide a solution under uncertain and insufficient data. In addition, during the process of evaluating and selecting suppliers, the model is intended to offer a decision support tool to the enterprises operating in the ceramics industry. This will reduce the risks in the purchasing process and ensure long-term, trustworthy relationships with suppliers that focus on creating mutual value. It is believed that this study will contribute to the enterprises in the ceramics industry and the literature in this field in order to reach reliable, unbiased and scientific results without spending long time and bearing high cost.

Anahtar Kelimeler

Supplier Selection, Analytic Hierarchy Process, Grey Relationship Analysis, Ceramic Industry

Kaynakça

• Acar, M. F. ve Çapkın, A. (2017). Analitik ağ süreci ile tedarikçi seçimi: otomotiv sektörü örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 121-134.
• Adıgüzel, O. (2009). Personel seçiminin analitik hiyerarşisi prosesi yöntemiyle gerçekleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 243-251.
• Ahmadi, H.B., Petrudi S.H.H. ve Wang, X. (2017). Integrating sustainability into supplier selection with analytical hierarchy process and improved grey relational analysis: a case of telecom industry. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, Vol:90, No:9–12.
• Alyanak, G. ve Armaneri, Ö. (2009). An integrated supplier selection and order allocation approach in a battery company. Endüstri Mühendisliði Dergisi, 19 (4), 2-19.
• Arar T., Öneren M., Karaoğlan, S., Arar E.S. (2018, April). Akademide işyeri sapma davranışlarının AHP ile belirlenmesi. 1st International Congress of Political, Economic and Financial Analysis, Nazilli-Aydin.
• Araz, C., Özfırat, P.M. ve Özkarahan, İ. (2007). An integrated multicriteria decision-making methodology for outsourcing management. Computers & Operations Research, 34, 3738 – 3756.
• Ávila, P., Mota, A., Pires, A., Bastos, J., Putnik, G. ve Teixeira, J. (2012). Supplier's selection model based on an empirical study. Procedia Technology, 5 (2012), 625-634.
• Baş, M. ve Çakmak, Z., (2012). Gri ilişkisel analiz ve lojistik regresyon analizi ile işletmelerde finansal başarısızlığın belirlenmesi ve bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 63-81.
• Bayazıt, O. ve Karpak, B. (2005, July). An AHP application in vendor selection. ISAHP 2005, Honolulu, Hawaii.
• Chia, H.T.X. ve Trinh, D.H.N. (2016). Supplier selection by using AHP-TOPSIS and goal programming - a case study in Casumina Rubber Company – Vietnam. MATEC Web of Conferences, 68.
• Choi, T.Y. ve Hartley, J.L. (1996). An exploration of supplier selection practices across the supply chain. Journal of Operations Management, 14(4), 333-343.
• Çanakçıoğlu, M. (2019). Bağımsız mali müşavirlerin müşteri seçimine etki eden faktörlerin ve karar alternatiflerinin AHP ve MAUT yöntemleri çerçevesinde değerlendirilmesi: İstanbul kentine ilişkin bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 57, 165-194.
• Dağdeviren, M. ve Eren, T. (2001). Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (2), 41-52.
• Dağdeviren, M. (2007). Bulanık analitik hiyerarşi prosesi ile personel seçimi ve bir uygulama. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi,22 (4), 791-799.
• De Boer, L., Labro, E. ve Morlacchi, P. (2001). A review of methods supporting supplier selection. European Journal of Purchasing and Supply Management, 7(2), 75-89.
• Dickson, G.W. (1966). An analysis of vendor selection systems and decisions, Journal of Purchasing, 2(1), 5-17.
• Doğan, H. ve Uludağ, A.S., (2018). Yenilenebilir enerji alternatiflerinin değerlendirilmesi ve uygun tesis yeri seçimi: Türkiye’de bir uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 157-179.
• Dožić, S. ve Kalić, M. (2014). An AHP approach to aircraft selection process. Transportation Research Procedia, 3, 165-174.
• Ecemiş O. ve Yaykaşlı M. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle sürdürülebilir tedarikçi seçimi ve bir uygulama. The Journal of Academic Social Science, 83, 382-399.
• Felice, F.D., Deldoost, M.H., Faızollahi, M. ve Petrillo, A. (2015). Performance measurement model for the supplier selection based on AHP. International Journal of Engineering Business Management, 7(17).
• Göksu, N., Koska, A. ve Sünbül, M.B. (2016). Tedarikçi seçiminde toplam maliyet ve analitik hiyerarşi süreci yaklaşımlarının kıyaslanması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (47), 857-862.
• Güner, M. (2006). Analitik hiyerarşi yönteminin fason işletme seçiminde kullanılması. Tekstil ve Konfeksiyon, 16 (3), 206-210.
• Ha, S.H., Krishnan, R. (2008). A hybrid approach to supplier selection for the maintenance of a competitive supply chain. Expert Systems with Applications, 34, 1303–1311.
• Hsiao, S.W., Lin, H.H. ve Ko, Y.C. (2017). Application of grey relational analysis to decision-making during product development. EURASIA Journal of Mathematics Science and Technology Education, 13(6), 2581-2600.
• Ho, W., Xu, X. ve Dey, P. K. (2010). Multi-criteria decision making approaches for supplier evaluation and selection: A literature review. European Journal of Operational Research, 202(1), 16-24.
• Hudymáčová, M., Benková, M., Pócsová, J. ve Škovránek, T. (2010). Supplier selection based on multi-criterial AHP method. Acta Montanistica Slovaca, 15 (3).
• Jiang, P., Hu, Y.C., Yen, G.F. ve Tsao, S.J., (2018). Green supplier selection for sustainable development of the automotive ındustry using grey decision‐making. Sustainable Development, 26(6), 890-903.
• Kahraman, C., Cebeci, U. ve Ulukan, Z. (2003). Multi-criteria supplier selection using fuzzy AHP. Logistics Information Management, 16 (6), 382-394.
• Kannan, D., Khodaverdi, R., Olfat, L., Jafarian, A. ve Diabat, A. (2013). Integrated fuzzy multi criteria decision making method and multiobjective programming approach for supplier selection and order allocation in a green supply chain. Journal of Cleaner Production, 47, 355-367.
• Kara, K., Köleoğlu, N. ve Gürol, P. (2016). Analytic network process (anp) in supplier selection: a case study in textile sector. International Journal of Business and Social Science, 7 (5), 241-257.
• Karakayacı, Z. Oğuz C. ve Reis, S., (2016). Konya ili Çumra ilçesindeki tarım arazilerinin değerlerini etkileyen faktörlerin farklı yaklaşımlarla analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(2), 17-27.
• Khodaverdi, R. ve Hashemi, S.H., (2015). A grey-based decision-making approach for selecting a reverse logistics provider in a closed loop supply chain. International Journal of Management and Decision Making, 14(1), 32-43.
• Kim, D.Y. ve Wagner, S.M. (2012). Supplier selection problem revisited from the perspective of product configuration. International Journal of Production Research, 50(11), 2864-2876.
• Köse, E., Aplak, H.A. ve Kabak, M., (2013). Personel seçimi için gri sistem teori tabanlı bütünleşik bir yaklaşım. Ege Akademik Bakış,13(4), 461-471.
• Kumanan, S. ve Vinodh, S. (2011). Supplier selection using combined AHP and GRA for a pump manufacturing industry. International Journal of Logistics Systems and Management, 10 (1), 40 – 52.
• Kumar Kar, A. ve Kumar Panı, A. (2014), Exploring the importance of different supplier selection criteria. Management Research Review, 37 (1), 89-105. https://doi.org/10.1108/MRR-10-2012-0230
• Kuruüzüm, A. ve Atsan, N., (2001). Analitik hiyerarşi yöntemi ve işletmecilik alanındaki uygulamaları. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 83-105.
• Küçük, O. ve Ecer, F. (2008). İmalatçı işletmelerde uygun tedarikçi seçimi: analitik hiyerarşi yöntemi ile bir KOBİ uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 435-450.
• Luo, X.G., kwong, C.K., Tang, J.F., Deng, S.F. ve Gong, J. (2011). Integrating supplier selection in optimal product family design. International Journal of Production Research, 49(14), 4195-4222.
• Mendoza, A.P., Santiago, E. ve Ravindran, A.R. (2008). A three-phase multicriteria method to the supplier selection problem. International Journal of Industrial Engineering: Theory, Applications and Practice, 15 (2), 195-210.
• Mohammadi, I., Ziglari, F. ve Barati, M. (2016). The portfolio examination and selection of raw material suppliers, based on lean or agile, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 6 (4), 28–43.
• Moktadir, M.A., Rahman, T. ve Sultana, R. (2017). Selection of best supplier by using AHP tool for managing risk factors in logistics: a case of leather products industry. Industrial Engineering & Management, 6 (4).
• Napitupulu, H.L. (2019). Determining the priority level of suppliers by using AHP and TOPSIS, IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 505.
• Önder, E. ve Dag, S. (2013). Combining analytical hierarchy process and TOPSIS approaches for supplier selection in a cable company. Journal of Economics & Finance, 2 (2), 56-74.
• Önen, V. (2018). Uçak bakım kuruluşlarında tedarikçi değerlendirmeleri: analitik hiyerarşi prosesiyle tedarikçi seçimine yönelik bir bakım kuruluşu uygulaması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (13), 84-109.
• Öner, A. ve Ülengin, F. (1995). Silah seçiminde AHP yaklaşımı. Kara Harp Okulu, I. Sistem Mühendisliği ve Savunma Uygulamaları Sempozyumu, Bildiriler-II, 1109-1122.
• Ömürbek, N. ve Şimşek, A. (2014). Analitik hiyerarşi süreci ve analitik ağ süreci yöntemleri ile online alışveriş site seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER214
• Özdağoğlu, A. (2008). Bulanık AHP yaklaşımında duyarlılık analizleri: yeni bir hammadde tedarikçisinin çözüme eklenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7 (13), 51-72.
• Özdemir, A.İ. ve Yalçın S. N. (2010). İki aşamalı stratejik tedarikçi seçiminin bulanık TOPSİS yöntemi ile analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 71-90.
• Öztürk, D. (2019). AHP ve TOPSIS yöntemleri ile tedarikçi seçimi: hazır giyim sektöründe bir uygulama. Tekstil ve Mühendis Dergisi, 26 (115).
• Partovi, F., Burtan J. ve Banerjee A., (1990). Application of analytical hierarchy process in operations management. International Journal of Operations-Production Management, 10(3), 5-19.
• Pi, W.N. ve Low, C. (2006). Supplier evaluation and selection via Taguchi loss functions and an AHP. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 27, 625–630.
• Polat, T.K. (2018). Analytic hierarchy process, gray relational analysis and rule-based fuzzy logic applıcatıon for supplier selection. Serdar Salman, Rıdvan Karapınar, Duygu Kavak, Ali Kılıçer (Ed.). Current Academıc Studıes In Engıneerıng Sciences-Vol:I. içinde (ss.335-354). Montenegro : Print Ivpe Cetinje.
• Ravindran, A. R., Bilsel, U.R, Wadhwa, V. ve Yang, T. (2010). Risk adjusted multicriteria supplier selection models with applications. International Journal of Production Research, 48(2), 405-424.
• Rouyendegh, B.D. ve Erkan, T.E. (2012). Selecting the best supplier using analytic hierarchy process (AHP) method. African Journal of Business Management, 6 (4), 1455-1462.
• Saaty, L. T. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill Comp., U.S.A.
• Salomon, V. A. P., Tramarico, C. L. Ve Marins, F. A. S. (2016). Analytic hierarchy process applied to supply chain management. In F. De Felice, A. Petrillo, T. Saaty (Eds.), Applications and theory of analytic hierarchy process: decision making for strategic decisions. Hijeka: InTech.
• Sandeep, M., Kumanan, S. ve Vinodh, S. (2011). Supplier selection using combined AHP and GRA for a pump manufacturing industry. International Journal of Logistics Systems and Management, 10(1), 61-70.
• Sarı, T., Baynal, K. ve Ergül, Ö. (2016). Supplier selection with grey relational analysis. International Journal of Emerging Research in Management &Technology, 5(4),61-70.
• Sezer, H., Başer, A., ve Şahin, H. (2020). Delphi Tekniğinin İhtiyaç Belirleme Aşamasında Kullanımı. İzmir Demokrasi Üniversitesi Uluslararası Diş Hekimliği ve Sağlık Kongresi. http://idudent2020.idu.edu.tr
• Shakerian, H., Dehnavi, H. D. ve Sadrebadi, A. N. (2016). Using multi-criteria decision-making methods in supply chain management for selecting the appropriate criteria in the evaluation of suppliers of raw materials. International Journal of Humanities And Cultural Studies, January, 32-51.
• Supçiller, A.A. ve Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13, 1–22.
• Supçiller, A. A. ve Deligöz, K. (2018). Tedarikçi seçimi probleminin çok kriterli karar verme yöntemleriyle uzlaşık çözümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 355-368.
• Şahin, A.E. (2001). Eğitim araştırmalarında delphi tekniği ve kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 215-220.
• Şevkli, M. (2010). An application of the fuzzy ELECTRE method for supplier selection. International Journal of Production Research, 48(12), 3393-3405.
• Tahriri, F., Osman, M.R., Ali, A., Yusuff, R.M., Esfandiary, A. (2008). AHP approach for supplier evaluation and selection in a steel manufacturing company. Journal of Industrial Engineering and Management, 01(02), 54-76.
• Tayyar, N. ve Arslan, P. (2013). Hazır giyim sektöründe en iyi fason işletme seçimi için AHP ve vikor yöntemlerinin kullanılması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1).
• Viswanadham, N. ve Samvedi, A. (2013). Supplier selection based on supply chain ecosystem, performance and risk criteria. International Journal of Production Research, 51(21), 6484-6498.
• Yadav, V. ve Sharma, M.K. (2016). Multi-criteria supplier selection model using the analytic hierarchy process approach. Journal of Modelling in Management, 11 (1), 326-354.
• Yahya, S. ve Kingsman, B. (1999). Vendor rating for an entrepreneur development programme: a case study using the AHP. Journal of the Operational Research Society, 50(9), 916-930.
• Yang, C.C., Chen, B.S. (2006). Supplier selection using combined analytical hierarchy process and grey relational analysis. Journal of Manufacturing Technology Management 17(7), 926-941.
• Yeh, W.C. ve Chuang, M.C. (2011). Using multi objective genetic algorithm for partner selection in green supply chain problems. Expert Systems with Applications, 38, 4244-4253.
• Yoon, J., Talluri, S., Yıldız, H. ve Ho, W. (2018). Models for supplier selection and risk mitigation: a holistic approach. International Journal of Production Research, 56(10), 3636-3661.
• Yu, C. ve Wong, T.N. (2015). A multi-agent architecture for multi-product supplier selection in consideration of the synergy between products. International Journal of Production Research, 53(20), 6059-6082.
• Wagner, S.M. (2010). Indirect and direct supplier development: performance implications and combined effects. IEEE Transactions on Engineering Management, 57 (4), 536-546.
• Wang, T.K., Zhang, Q., Chong, H.Y. ve Wang, X. (2017). Integrated supplier selection framework in a resilient construction supply chain: an approach via analytic hierarchy process (AHP) and grey relational analysis (GRA). Sustainability, 9(2), 1-26.
• Wardayanti, A., Zakaria, R., Sutopo, W. ve Louhenapessy, B.B. (2018). Supplier selection model of the lithium-ion battery using fuzzy AHP and analysis of BOCR. International Journal of Sustainable Transportation Technology,1 (1), 1-8.
• Weber, C., Current, J.R. ve Benton, W.C. (1991). Vendor selection criteria and methods. European Journal of Operational Research, 50(1), 2-18.