Debates on Financial Privilege and Financial Discrimination: Are Menstrual Products Merit Goods?

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 2, 409 - 432, 06.06.2024

Özgür Saraç

https://doi.org/10.24988/ije.1271125

Öz

This study, which highlights the distinctions between privilege and discrimination, focuses on menstrual products and examines the subject in terms of the principles of equality and justice before the law, extending it to the realm of finance. Emphasizing that government expenditures on tax are not discriminatory but rather privileged measures for socio-economic purposes, the study elucidates the essential features of menstrual products, which are vital necessities for women, and criticizes governments for their opportunistic perspective on these products. The study argues that the approach to menstrual products, especially in terms of consumption taxes, creates indirect discrimination, addressing the criticism of the "tampon tax" and suggesting that these products should be regarded as "virtuous goods" that confer financial privilege through an entirely opposite attitude. Using descriptive analysis and occasional thought experiments, the study also presents a project proposal for menstrual products.

Anahtar Kelimeler

Privilege, Discrimination, Tax Expenditures, Menstrual Products, Merit Goods., Virtuous Goods

Mali Ayrıcalık ve Mali Ayrımcılık Üzerine Tartışmalar: Menstrual Ürünler Erdemli Mal Mıdır?

Öz

Ayrıcalık ve ayrımcılığın farklılıklarını menstrual ürünlere odaklanarak ortaya koyan bu çalışma, konuyu kanun önünde eşitlik ve adalet ilkesi tartışmaları bakımından mali alana taşıyarak incelemektedir. Sosyo ekonomik amaçlar için hükümetin birer icraat aracı olan vergi harcamalarının ayrımcı değil, ayrıcalıkçı tedbirler olduğunu vurgulayan çalışmada kadınlar için zaruri birer ihtiyaç maddesi olan menstrual ürünlerin temel özellikleri ortaya konulmakta ve hükümetlerin bu ürünlere olan fırsatçı bakış açısı eleştirilmektedir. Menstrual ürünlere yaklaşımın özellikle harcama vergileri bakımından dolaylı ayrımcılık meydana getirdiğini ileri süren çalışma, söz konusu ayrımcılığa ‘tampon vergisi’ eleştirisine yer vererek değinmekte ve bu ürünlerin tam tersine bir tutum sergilenerek mali ayrıcalık kazandırılan birer ‘erdemli mal’ olarak ele alınmaları gerektiğini ileri sürmektedir. Betimsel analiz ve yer yer düşünce deneyi yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada ayrıca, menstrual ürünler için bir proje önerisi sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayrıcalık, Ayrımcılık, Vergi Harcamaları, Menstrual Ürünler, Erdemli Mallar

Kaynakça

• Akıncı Aşçı, N. (2013) Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Dolaysız Vergilerde Ayrımcılık Yasağı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Akıncı, N. A. (2013). Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Dolaysız Vergilerde Ayrımcılık Yasağı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Aktan, C. C. (2019). Mali Ayrımcılık: Keyfi Devlet, Vergi Ayrıcalıkları ve Vergi Ayrımcılığı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Aktaş, S. (2018). Hayek’in Hukuk ve Adalet Teorisi, Liberte Yayınları, Ankara.
• Alliance for Period Supplies (2022). What is the Tampon Tax?, https://allianceforperiodsupplies.org/tampon-tax, (Erişim: 20.09.2022).
• Armağan, A. & Armağan, N. (2019). Tampon Vergisi: Mali Feminizm Üzerine Bir İnceleme, II. Kadın ve Hukuk Sempozyumu Bildiri Kitabı Cilt: 1, Türkiye Barolar Birliği, Ankara, 705-728.
• Aslanpay Özdemir, E. (2021). Menstrüasyon Ürünlerinin Vergilendirilmesine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakmak, İktisat ve Toplum, Sayı: 31, 37-48.
• Bennett, J. (2017). The Tampon Tax: Sales Tax, Menstrual Hygiene Products, and Necessity Exemptions. The Business, Entrepreneurship & Tax Law Review, 1(1), 183-215.
• Birleşmiş Milletler Türkiye. (2022). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, https://turkiye.un.org/tr/sdgs, (Erişim: 20.09.2022).
• Cengiz, D. (2008). Tabular 30 Yılda Yıkıldı 200 Milyon Dolarlık Ped 18 Milyon Kadına Ulaştı, 14 Eylül 2008 tarihli Hürriyet Gazetesi, https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/tabular-30-yilda-yikildi-200-milyon-dolarlik-ped-18-milyon-kadina-ulasti-9891687, (Erişim: 14.03.2023).
• Cotropia, C. & Rozema, K. (2018). Who Benefits from Repealing Tampon Taxes?, Empirical Evidence from New Jersey, Journal of Empirical Legal Studies, 15(3), 620-647.
• Crawford, B. J., & Spivack, C. (2017). Tampon Taxes, Discrimination, and Human Rights. Wisconsin Law Review, 2017(3), 491-550.
• Crawford, B. J., & Waldman, E. G. (2018). The Unconstitutional Tampon Tax, University of Richmond Law Review, (53), 439-489.
• Çeçen, A. (2020). Adalet Kavramı, Astana Yayınları, Ankara.
• D'souza, D. (2022). What is the Tampon Tax?, https://www.investopedia.com/tampon-tax-4774993, (Erişim: 15.03.2023).
• Eldem, E. (2004). İftihar ve İmtiyaz: Osmanlı Nişan ve Madalyaları Tarihi, İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
• Emini, M. E. (2004). Hak Kavramı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 203-216.
• Erdoğan, M. (2008). Adalet ve Eşitlik. Muhafazakâr Düşünce, 4(15), 9-22.
• Flew, A. (1980). Who are the Equals? Philosophia, 9(2), 131-153.
• Flourish (2023). Value Added Tax Rates Applied to Women's Hygiene Products in Europe (31 March 2022), https://public.flourish.studio/visualisation/5490579/?utm_source=embed&utm_campaign=visualisation/5490579, (Erişim: 15.03.2023).
• Gómez-Sánchez P.I., Pardo- Mora Y.Y., Hernández-Aguirre H.P., Jiménez-Robayo S.P., Pardo-Lugo J.C. (2012). Menstruation in History, Invest Educ Enferm, 30(3), 371-377.
• Gören, Z. (2012), Genel Eşitlik İlkesi, Prof. Dr. Cevdet Yavuz'a Armağan, İstanbul: Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmalar Dergisi, Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayısı. 3279-3301.
• Gül, İ. I. & Karan, U. (2011). Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Gül, İ. I. (2012). Hukukta Ayrımcılık Yasağı, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde, Derleyenler: Kenan Çayır ve Müge Ayhan Ceyhan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 117-133.
• Güriz, A. (2013). Adalet Kavramının Belirsizliği, Adalet Kavramı içinde, Hazırlayan: Adnan Güriz, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 7-37.
• Hirş, E. (2001). Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Dersleri, Uyarlayan: Selçuk Baran, Üçüncü Tıpkı Basım, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• HM Treasury, (2021). Tampon Tax Abolished from Today, https://www.gov.uk/government/news/tampon-tax-abolished-from-today, (Erişim: 20.09.2022).
• Kahyaoğlu Süt, H. (2016). 18-49 Yaş Arası Kadınlarda Genital Hijyen Davranışları İle Genital Enfeksiyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (1) , 8-13.
• Karan, U. (2012). Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı: Hukuksal Çerçeve, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde, Derleyenler: Kenan Çayır ve Müge Ayhan Ceyhan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 135-146.
• Karan, U. (2020). Ayrımcılık Yasağının Hukuksal Çerçevesi, II. Uluslararası Ayrımcılık Konferansı, İstanbul, 19-25.
• Kelsen, H. (2013). Adalet Nedir?, Çev: Ali Acar, TBB Dergisi, (107), 431-454.
• Keyman, S. (1978). Hukuki Pozitivizm. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 35(1), 17-56.
• Kuhlmann, A. S., Bergquist, E. P., Danjoint, D., & Wall, L. L. (2019). Unmet Menstrual Hygiene Needs Among Low-Income Women, Obstetrics & Gynecology, 133(2), 238-244.
• Ma, G. (2004). China’s Current Tax Expenditure System: Issues and Policy Options. Tax Expenditures-Shedding Light on Government Spending through the Tax System: Lessons from Developed Transition Economies, edited by Hana Polackova Brixi, Christian MA Valenduc, and Zhicheng Li Swift, The World Bank,190-202.
• Meenakshi, N. (2020). Taboo in Consumption: Social Structure, Gender and Sustainable Menstrual Products, International Journal of Consumer Studies, 44(3), 243-257.
• Musgrave, R. M. & Musgrave, P. B. (1989). Public Finance in Theory and Practice, Fifth Edition, International Edition McGraw-Hill Book Company.
• Osayande, A. S., & Mehulic, S. (2014). Diagnosis and Initial Management of Dysmenorrhea, American Family Physician, 89(5), 341-346.
• Öztürk, İ., & Ozansoy, A. (2011). Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükünün Analizi, Maliye Dergisi, 161(2), 197-214.
• periodtax.org (2022). (Erişim: 20.09.2022).
• Resmi Gazete. (2013). Anayasa Mahkemesinin 31/10/2013 Tarihli ve E: 2013/23, K: 2013/123 Sayılı Kararı, https://www.alomaliye.com/wp-content/uploads/2015/07/anayasa-mahkemesi-karari-e-2013-23-eki.pdf, (Erişim: 24.03.2023).
• Rodriguez, L. (2021). The Tampon Tax: Everything You Need to Know, https://www.globalcitizen.org/en/content/tampon-tax-explained-definition-facts-statistics, (Erişim: 14.03.2023).
• Rosen, H. S. & Gayer, T. (2010). Public Finance, International Edition McGraw-Hill Book Company.
• Saraç, Ö & Eroğlu A. (2021). Vergileme İlkelerinin Anatomisi: Tarihsel Kökenler ve Ülke Anayasaları Üzerine Değerlendirmeler, Efe Akademi Yayınları, İstanbul.
• Scala, F. (2020). The Gender Dynamics of Interest Group Politics: The Case of the Canadian Menstruators and the Campaign to Eliminate the “Tampon Tax”, The Palgrave Handbook of Gender, Sexuality, and Canadian Politics, 379-398.
• Schoep, M. E., Adang, E. M., Maas, J. W., De Bie, B., Aarts, J. W., & Nieboer, T. E. (2019). Productivity Loss Due to Menstruation-Related Symptoms: a Nationwide Cross-Sectional Survey Among 32 748 Women, BMJ Open, 9(6), e026186.
• Sever Ç. (2015). İdeolojik Bir Kavram Olarak Hukuki Eşitlik, Liberal Hakların, Hukukun ve Devletin Sınırları içinde Editör: Erdağı B., Notabene Yayınları, Ankara, 29-59.
• Spivack, C. (2021). Are Women Human? Tampon Taxes and the Semiotics of Exclusion, Columbia Journal of Gender and Law, 41(1), 190-197.
• Şahan, Ö. (2022). Vergilemede Eşitlik ve Adaleti Sağlamak: Makul Uyumlaştırma ve Pozitif Ayırımcılık Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme, Vergi Sorunları Dergisi, (407), 67-75.
• TDK. (2023), Genel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, https://sozluk.gov.tr, (Erişim: 14.03.2023).
• TDV. (2000). İmtiyaz Madalyası, Türkiye Diyanet Vakfı: İslam Ansiklopedisi, 22. Cilt, İstanbul.
• TUİK. (2023). İstatistiklerle Kadın, 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2022-49668, (Erişim: 24.03.2023).
• Turanlı, K. (2020). Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık, II. Uluslararası Ayrımcılık Konferansı, İstanbul, 99-103.
• Turner, B. (1997). Eşitlik, Çev: Bahadır Sina Şener, Ankara: Dost Kitabevi, Ankara.
• Uçar, İ. (2016). İdare Hukukunda Kamu Gücü Ayrıcalığı Kavramı ve Bir Kamu Gücü Ayrıcalığı Olarak Hukuka Uygunluk Karinesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(3), 331-373.
• UN (1949). The Main Types and Causes of Discrimination: Memorandum Submitted by the Secretary-General. Lake Success, NY: United Nations, Commission on Human Rights, Sub-commission on Prevention of Discrimination and Protection of Minorities.
• Vargün, B. (2021). Menstrüasyon ve Tabu, Antropoloji, (42), 1-10.
• Varikas E. (2015). Eşitlik, Eleştirel Feminizm Sözlüğü içinde, Hazırlayanlar: Hırata, H., Laborie, F., Le Doare, H., & Senotier, D. Çeviren: Acar Savran, G., Dipnot Yayınları, Ankara, 130-136.
• World Bank. (2022a). Menstrual Health and Hygiene, https://www.worldbank.org/en/topic/water/brief/menstrual-health-and-hygiene, (Erişim: 15.03.2023).
• World Bank. (2022b). Policy Reforms for Dignity, Equality, and Menstrual Health, https://www.worldbank.org/en/news/feature/2022/05/25/policy-reforms-for-dignity-equality-and-menstrual-health, (Erişim: 20.09.2022).
• Yazıcıoğlu, A. E. (2018). Pink Tax and the Law: Discriminating against Women Consumers, Routledge.
• Yücel, Y. F. (2010). Hak ve Menfaatler Üzerine Bir İnceleme, TBB Dergisi, 91(1), 335-357.
• Zülfüoğlu, Ö., & Yılmaz Soydan, N. T. (2019). Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Maliye Bölümü Öğrencilerinin Erdemli Mal Ve Hizmetlere Bakış Açısı Üzerindeki Etkisi, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), 278-296.