LOJİSTİK TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE AKSİYOMATİK TASARIM TEKNİĞİ UYGULAMASI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 90 - 105, 15.01.2020

Ayhan Demirci

Öz

Üretimde girdi kullanımlarının artması ve üretim süreçlerinin her geçen gün karmaşık bir boyut kazanması, firmaların tedarikçi seçimini de önemli ölçüde etkilemektedir. Talepteki olası dalgalanmalara karşı, tedarikçilerin gerekli reaksiyonu gösterememeleri halinde hem firma karlılığı zafiyete uğrayacak ve hem de güvenilirlik sorunuyla karşı karşıya kalınacaktır. Dolayısıyla doğru tedarikçilerle çalışmak başta firmanın üretim maliyetleri olmak üzere hayatta kalmasında stratejik öneme sahiptir. Günümüzde tedarikçi seçimine yönelik çok sayıda bilimsel tabanlı uygulamaya rastlamak mümkündür. Özellikle son yıllarda önemli gelişmelerin görüldüğü çok kriterli karar verme tekniklerinde, karar aşamasında birçok parametreyi barındıran ve rasyonel seçim yapmaya olanak sağlayan uygulamalar gelişmiştir. Bu sayede karar vericiler, çoğu zaman belirsizlik içeren ve birçok kriterin etkisi altında kalan çeşitli alternatifler arasından doğru olanı belirlemekte zorlanmamaktadırlar. Çalışmada çok kriterli karar verme teknikleri arasında yaygın olarak kullanılan ve birçok kriterin etkisindeki farklı alternatifler arasında en iyi olanı belirlemek amacıyla geliştirilen bir yaklaşım olan ‘Aksiyomatik Tasarım’ tekniği kullanılmış ve bu yöntemle lojistik tedarikçi seçimi yapılmıştır. Yöntem, sağladığı uygulama kolaylığı ve nitel/nicel kriterleri birlikte kullanabilmesi sayesinde önemli bir ayrıcalığa sahiptir. Uygulamada belirlenen kriterler için hem firmanın beklentileri ve hem de alternatif tedarikçilerin bu beklentileri karşılayabilme potansiyelinin göre alt ve üst sınırları belirlenmiş ve aksiyomatik tasarım tekniği ile yapılan analiz neticesinde en uygun tedarikçinin belirlenmesi sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, tedarikçi seçimi, çok kriterli karar verme teknikleri, aksiyomatik tasarım

APPLICATION OF AXIOMATIC DESIGN TECHNIQUE IN LOGISTICS SUPPLIER SELECTION

Öz

The increasing use of inputs in production and the becoming complexity of production processes affect the selection of suppliers. In case of failure of suppliers to react against possible fluctuations in demand, both the profitability of the firm will decrease and the reliability problem will be faced. Therefore, working with the right suppliers has a strategic importance in the survival of the firms, especially in production costs. Nowadays, it is possible to find many scientific-based applications for supplier selection. Especially in the multi-criteria decision-making techniques, where significant developments have been observed in recent years, applications that contain many parameters and enable rational selection have been developed. In this way, decision-makers often have no difficulty in determining the right choice among the various alternatives that involve uncertainty and are influenced by many criteria. In this study, axiomatic design, which is commonly used among multi-criteria decision-making techniques and which is developed to determine the best one among different alternatives under the influence of many criteria, has been used to select a supplier for lojistic sector by using this method. The method has an important privilege due to its ease of application and its ability to use qualitative/ quantitative criteria together. For the criteria determined in practice, both upper and lower limits were determined according to the expectations of the firm and the potential of alternative suppliers to meet these expectations, and the most appopirate supplier was determined as a result of the analysis performed with axiomatic design technique.

Anahtar Kelimeler

Logicstic, supplier selection, , multi criteria decision making techniques, axiomatic design

Kaynakça

• Aladağ, Z. (2016). Yöneylem Araştırması, Umuttepe Yayın No.: 171, Mühendislik Dizisi: 22, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Alkan, S. (2009). Analitik Ağ Süreci, Aksiyomatik Tasarım ve Ağırlıklandırılmış Aksiyomatik Tasarım Yaklaşımları ile Tedarikçi Seçimi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli.
• Bursal, N., Ercan, Y. (1998). Maliyet Muhasebesi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No.: 888, Eskişehir.
• Çebi, S., Çelik, M. ve Kahraman C. (2008). “Gemi Sistemleri İçin Entegre Bakım-Onarım Yönetimi Gereksiniminin Analizi”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 4.
• Donath, B., Mazel, J., Dubin, C., Patterson, P. (2002). The IOMA Handbook of Logistics and Inventory Management, John Wiley&Sons. Inc., New York, USA.
• Duruel, M., Görçün, Ö. (2016). Lojistik, Lisans Yayıncılık, Ankara.
• Erdal, M. (2014). Satın alma ve Tedarik Zinciri Yönetimi, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Friedman.L.T. (2006). Dünya Düzdür – Yirmi Birinci Yüzyılın Kısa Tarihi, Boyner Yayınları, İstanbul.
• Gonçalves-Coelho. A.M. ve Mourao. A.J.F. (2007). “Axiomatic Design as Support for Decision-Making in a Design for Manufacturing Context: A Case Study”, International Journal of Production Economics, Volume 109, Issues 1-2.
• Gümüş, Y. (2012). Lojistik Faaliyetler ve Maliyetler, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Güngör, F. (2017). “Sızdırmaz Conta Malzemesinin Aksiyomatik Tasarım Metoduyla Seçilmesi”, El-Cezerî Journal of Science and Engineering – ECJSE (El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi), Vol. 4, No. 1, (1-10).
• Karataş, M., Akman, G. (2009). “Makine İmalatı Yapan Firmaların Yenilikçi Kültür Yapılarının Aksiyomatik Tasarım İle Değerlendirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20.
• Kulak, O., Kahraman, C. (2005). “Fuzzy Multi-Attribute Selection Among Transportation Companies Using Axiomatic Design and Analytic Hierarchy Process”, Information Science (An International Journal), 170.
• Murphy, Jr. P.R., Knemeyer, A.M. (2016). Contemporary Logistics (Güncel Lojistik), (Çev. Funda Yercan ve Şerife Demiroğlu), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Özbek, A. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Özden, K. (1989). Yöneylem Araştırması, Hava Harp Okulu Yayınları, İstanbul.
• Özel, B. ve Özyörük, B. (2007). “Bulanık Aksiyomatik Tasarım İle Tedarikçi Seçimi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 3.
• Özgüven, C. (2008). Doğrusal Programlama ve Uzantıları – Model Kurma Örnekleri, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Öztürk, A. (2009). Yöneylem Araştırması, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Batur, G.D. ve Özyörük, B. (2018). “Aksiyomatik Tasarım İle Tedarikçi Seçimi: Bebek Maması Üretimi İçin Türkiye’de Bir Uygulama”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2.
• Stock, J.R. ve Lambert, D.M. (2001). Strategic Logistics Management, McGraw-Hill Higher Education, USA.
• Suh, N.P. (2001). Axiomatic Design – Advances and Applications, Oxford University Press, New York.
• Suh, N.P. (1998). “Axiomatic Design Theory for Systems”, Research in Engineering Design, 10.
• Suh, N.P. (1997). “Design of Systems”, Annals of The CIRP, Vol. 46, Issue 1.
• Suh, N.P. (1995). “Designing-in of Quality Through Axiomatic Design”, IEEE Transactions on Reliability, Vol.: 44, No.: 2.
• Suh, N.P. (1990a). The Principles of Design, Oxford University Press, New York.
• Suh, N.P. (1990b). “Design of Thinking Design Machine”, Annals of The CIRP, Volume 39, Issue 1.
• Şengel, S. (2012). Lojistik İşletmelerde Performans Değerlemede Lojistik Raşyoların Önemi ve Bir Araştırma, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Uludağ, A.S. (2013). “Lojistik Yönetiminde Lojistik Ağların Kullanımı ve Bir İşletme İçin Lojistik Ağın Geliştirilmesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. URL 1: http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html?harf=L&sayfa=3, Erişim Tarihi:
• Waters, D. (2003). Global Logistics and Distribution Planning – Strategies for Management, Kogen Page, United Kingdom.
• Yaralıoğlu, K. (2004). Uygulamada Karar Destek Yöntemleri, İlkem Ofset, İzmir.
• Yenersoy, G. (1990). Malzeme Yönetimi Sistemleri, Ma-Pa Yayınları, No. 1, İstanbul.
• Yılmaz, E. (2006). “Aksiyomlarla Tasarım İlkeleri Yardımıyla Kentiçi Toplu Taşıma Sistemlerinin Tasarımı”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1.
• Yozgat, U. (1994). Yönetimde Karar Verme Teknikleri, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.