Banking 5.0 and The Changing Dynamics in Turkish Banking Sector

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 142 - 159, 15.04.2025

Zeyno Konca

https://doi.org/10.59445/ijephss.1631648

Öz

The banking sector is in the process of transforming from a traditional financial intermediation model to a customer-oriented, technology-based structure with the impact of digitalization. Digitalization has significant advantages such as increasing customer satisfaction, improving operational efficiency and expanding financial inclusion. On the other hand, the digitalization process heightens cybersecurity threats, deepening the risks related to data privacy and security for banks. Furthermore, the increasing diversity of digital services and the competitive environment make it more challenging to maintain customer loyalty, compelling banks to continuously innovate and offer personalized experiences. Banking 5.0 is not only a component of Industry 5.0, but also a unique vision that makes banking more agile, integrated and customer-centric. This approach offers integrated solutions based on complex adaptive systems and innovative science principles that support managers at every stage of the banking process. Built on philosophical foundations such as embedded banking, personalization and humanization, Banking 5.0 is supported by human-robot collaboration. This paradigm, which is significantly dependent on artificial intelligence solutions in the digital transformation process, transforms routine tasks and reshapes business processes. In this study, Banking 5.0, which has recently entered the literature, is examined conceptually and the digitalization process of the Turkish banking sector is analyzed. The Turkish banking sector is in an acceleration process in terms of banks' awareness, technological investments and customers' adaptation to digital transformation. In order for this process to continue and for Turkish banks to maintain their competitive advantage, increasing their technological investments, adopting innovative business models and making digital transformation an integral part of their strategies is a necessity rather than a choice.

Anahtar Kelimeler

Banking, Bank 5.0, Digital Transformation, Artifical Intelligence, Open Banking

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Destekleyen Kurum

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Bankacılık 5.0 ve Türk Bankacılık Sektöründe Değişen Dinamikler

Öz

Bankacılık sektörü, dijitalleşmenin etkisiyle geleneksel finansal aracılık modelinden müşteri odaklı, teknoloji temelli bir yapıya dönüşüm sürecindedir. Dijitalleşmenin müşteri memnuniyetini ve operasyonel verimliliği artırma ve finansal kapsayıcılığı genişletme gibi önemli avantajları bulunmaktadır. Diğer yandan dijitalleşme süreci, siber güvenlik tehditlerini artırarak bankaların veri gizliliği ve güvenliğine yönelik risklerini derinleştirmektedir. Ayrıca, artan dijital hizmet çeşitliliği ve rekabet ortamı, müşteri sadakatinin korunmasını zorlaştırarak bankaları sürekli yenilik yapmaya ve kişiselleştirilmiş deneyimler sunmaya zorlamaktadır. Bankacılık 5.0, yalnızca Endüstri 5.0’ın bir bileşeni değil, aynı zamanda bankacılığı daha çevik, entegre ve müşteri odaklı hale getiren özgün bir vizyondur. Bu yaklaşım, bankacılık süreçlerinin her aşamasında yöneticilere destek sunan, karmaşık uyarlanabilir sistemler ve yenilikçi bilim ilkelerine dayanan bütünleşik çözümler sunmaktadır. Gömülü bankacılık, kişiselleştirme ve insanlaştırma gibi felsefi temeller üzerine inşa edilen Bankacılık 5.0, insan-robot iş birliği ile desteklenmektedir. Dijital dönüşüm sürecinde, yapay zekâ çözümlerine dayalı bu paradigma, rutin görevleri dönüştürmekte ve iş süreçlerini yeniden şekillendirmektedir. Çalışmada literatüre yeni giren Bankacılık 5.0, kavramsal olarak incelenmekte ve Türk bankacılık sektörünün dijitalleşme süreci tahlil edilmektedir. Türk bankacılık sektörü, dijital dönüşüme uyum sağlama noktasında bankaların farkındalıkları ve teknolojik yatırımları ile müşterilerin adaptasyonu açısından bir ivmelenme sürecindedir. Bu sürecin devamlılığı ve Türk bankalarının rekabet avantajını koruyabilmesi için, teknolojik yatırımlarını artırmaları, inovatif iş modellerini benimsemeleri ve dijital dönüşümü stratejilerinin ayrılmaz bir parçası haline getirmeleri, bir tercih olmaktan çok, zorunluluk olarak ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Bankacılık 5.0, Dijital Dönüşüm, Yapay Zekâ, Açık Bankacılık

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Çalışma, kamusal, özel, ticari nitelikte ya da kâr amacı gütmeyen herhangi bir kurumdan destek alınmadan hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Bai, Z., Ban, Y., & Hu, H. (2024). Banking competition and digital transformation. Finance Research Letters, 61, 105068, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.frl.2024.105068
• BKM. (2024). Ödeme Hizmetleri Veri Paylaşım Servisleri (ÖHVPS). https://bkm.com.tr/urunler-ve-hizmetler/odeme-hizmetleri-veri-paylasim-servisleri/ adresinden 16.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• BCBS. (2018). Sound Practises: Implications of Fintech Developments for Banks and Bank Supervisors. Bank International Settlements. https://www.bis.org/bcbs/publ/d431.pdf adresinden 20.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• BDDK. (2024). Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri. https://www.bddk.org.tr/Veri/EkGetir/8?ekId=403 adresinden 21.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Bradley, L., & Stewart, K. (2002). A Delphi study of the drivers and inhibitors of Internet banking. International Journal of Bank Marketing, 20(6), 250-260. https://doi.org/10.1108/02652320210446715
• Brodsky, L., & Oakes,L (2017). Data sharing and open banking. McKinsey&Company. https://www.mckinsey.com/industries/financial-services/our-insights/data-sharing-and-open-banking#/ adresinden 17.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Bulut, E. (2019). Fintek: Kavramsal bir çerçeve. H. Yıldız & A. S. Aybar (Ed.), Researches in Economics Econometrics& Finance (1. bs, ss. 213-236) içinde. IJOPEC Publication.
• DeYoung, R., Lang, W. W., & Nolle, D. L. (2007). How the Internet affects output and performance at community banks. Journal of Banking & Finance, 31(4), 1033-1060. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2006.10.003
• Gorton, G., & Winton, A. (2003). Financial intermediation. Constantinides, G.M., Harris, M. & Stulz, R.M. (Ed). Handbook of the Economics of Finance (Vol I, Part A, 431-552) içinde. https://doi.org/10.1016/S1574-0102(03)01012-4
• Gyau, E.B., Appiah, M., Gyamfi, B. A., Achie, T., & Naeem, M. A. (2024). Transforming banking: Examining the role of AI technology innovation in boosting banks financial performance. International Review of Financial Analysis, 96, 103700, 1-13. https://doi.org/10.1016/J.IRFA.2024.103700
• İşcan, H., & Durgun, A. (2024). Yapay zekâ: alt dalları ve uygulama alanları. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(4), 201-234. https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.1574207
• Kepios. (2024). Digital 2024 October Global Statshot Report. We Are Social&Meltwater. https://datareportal.com/reports/digital-2024-october-global-statshot adresinden 10.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Khan, S., Mazhar, T., Shahzad, T., Khan, M., Rehman, A. U., & Hamam, H. (2025). Integration of smart grid with Industry 5.0: Applications, challenges and solutions. Measurement: Energy, 5, 100031, 1-12. https://doi.org/10.1016/J.MEAENE.2024.100031
• Khattak, M. A., Ali, M., Azmi, W., & Rizvi, S. A. R. (2023). Digital transformation, diversification and stability: What do we know about banks? Economic Analysis and Policy, 78, 122-132. https://doi.org/10.1016/J.EAP.2023.03.004
• Kim, L., Wichianrat, K., & Yeo, S. F. (2024). An integrative framework enhancing perceived e-banking service value: A moderating impact of e-banking experience. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 10(3), 100336, 1-10. https://doi.org/10.1016/J.JOITMC.2024.100336
• King, B. (2018). Bank 4. 0: Banking everywhere, never at a bank (1. bs). Marshall Cavendish Business
• Kurt Cihangir, Ç., Yenice, S., & Uğurlu, E. (2024). Finansal dijitalleşme ve sahiplik yapısına göre banka finansal performansına ve risk düzeyine etkileri: Türk bankacılık sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(2), 726-745. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1531730
• Lee, D. K. C., & Teo, Ernie G. S. (2015). Emergence of Fintech and the lasic principles. Journal of Financial Perspective, 3(3), 1-17. https://doi.org/10.2139/ssrn.2668049
• Nabiyev, V. (2021). Yapay Zeka Derin Öğrenme – Stratejili Oyunlar, Örüntü Tanıma, Doğal Dil İşleme (6.bs). Seçkin Yayıncılık.
• Nicoletti, B. (2021). Banking 5.0. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-75871-4
• OECD. (2024). Regulatory Approaches to Artificial Intelligence in Finance, (OECD Artificial Intelligence Papers, No. 24), OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/f1498c02-en. adresinden 15.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Omarini, A. (2017). The digital transformation in banking and the role of FinTechs in the new financial intermediation scenario. International Journal of Finance, Economics and Trade,1(1), 1-6. https://doi.org/10.19070/2643-038X-170001
• Plekhanov, D., Franke, H., & Netland, T. H. (2023). Digital transformation: A review and research agenda. European Management Journal, 41(6), 821-844. https://doi.org/10.1016/J.EMJ.2022.09.007
• Polireddi, N. S. A. (2024). An effective role of artificial intelligence and machine learning in banking sector. Measurement: Sensors, 33(6), 101135, 1-9, https://doi.org/10.1016/J.MEASEN.2024.101135
• Porfírio, J.A., Felício, J.A., & Carrilho, T. (2024). Factors affecting digital transformation in banking. Journal of Business Research, 171, 114393, 1-9. https://doi.org/10.1016/J.JBUSRES.2023.114393
• Pwc&GSG Hukuk. (2020). Açık Bankacılık: Dünya ve Türkiye. https://www.pwc.com.tr/tr/sektorler/bankacilik/pdf/acik-bankacilik-dunya-ve-turkiye-v2.pdf adresinden 18.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Ren, X., Song, K., Zhu, K., & Yang, X. (2024). Does digital transformation increase bank profit efficiency? Evidence from China. Pacific-Basin Finance Journal, 86(2), 102388. 1-14. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2024.102388
• Stryker, C., & Kavlakoğlu, E. (2024). What is AI? IBM. https://www.ibm.com/think/topics/artificial-intelligence adresinden 20.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• TBB. (2022). Bankaların Dijital Yolculukları ve Türkiye Bankalar Birliği Çalışmaları. https://www.tbb.org.tr/faaliyetler/teknoloji-ve-odeme-sistemleri/dijital-bankacilik/pdf/3214 adresinden 10.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• TBB. (2024). Dijital, İnternet ve Mobil Bankacılık İstatistikleri Eylül 2024. https://www.tbb.org.tr/istatistiki-raporlar/2024-eylul-dijital-internet-ve-mobil-bankacilik-istatistikleri adresinden 21.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi. (2024). Türkiye Fintek Görünümü Aralık 2024. https://www.cbfo.gov.tr/sites/default/files/2024-12/fintech-snapshot-v4.1-turkish.pdf adresinden 19.01.2025 tarihinde alınmıştır.
• Tsai, C.-H., Liou, D.-K., & Lee, H.-L. (2024). Blockchain-supported online banking scheme. Egyptian Informatics Journal, 27, 100516,1-16. https://doi.org/10.1016/j.eij.2024.100516
• Tunay, K. B., Tunay, N., & Akhisar, İ. (2015). Interaction between internet banking and bank performance: The case of Europe. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 195, 363-368. https://doi.org/10.1016/J.SBSPRO.2015.06.335
• Ulusoy, A., & Demirel, S. (2022). Türk bankacılık sisteminde dijitalleşme-kârlılık etkileşimi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(1), 184-200. https://doi.org/10.17065/huniibf.931120
• Uzun, U., & Berberoğlu, M. (2017). İnternet bankacılığı hizmetlerinin banka performansı üzerine etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 20, 51-62. https://doi.org/10.18092/ulikidince.310276
• Vial, G. (2019). Understanding digital transformation: A review and a research agenda. The Journal of Strategic Information Systems, 28(2), 118-144. https://doi.org/10.1016/j.jsis.2019.01.003
• Vittala, K. R.P., Ahmad, S. S., Seranmadevi, R., & Tyagi, A. K. (2024). Emerging Technology Adoption and Applications for Modern Society Towards Providing Smart Banking Solutions. In Sharma, A.K., Chanderwal, N., Tyagi, S., Upadhyay, P.ve Tyagi, A.K (Ed.). Enhancing Medical Imaging with Emerging Technologies (ss. 315-329). IGI Global Scientific Publishing. https://doi.org/10.4018/979-8-3693-5261-8.ch018
• Yallı, A. (2024). Açık Bankacılık Uygulamaları, Potansiyel Etkileri ve Denetim Modeli Önerisi (Yayın No:355). Türkiye Bankalar Birliği. https://www.tbb.org.tr/sites/default/files/kitaplar/Ac%25CC%25A7ik_Bankacilik_Uygulamalari_Potansiyel_Etkileri_ve_Denetim_Modeli_O%25CC%2588nerisi_2.